نوێترين
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٣ شوبات ٢٠٢٣
بەپێی ڕاپۆرتێکی نوێی هاوبەشی هەرێمی كوردستانی عێراق و یونیسێف، هەرێمی كوردستانی عێراق هەنگاوی گرنگ هەڵدەگرێت بەرەو دامەزراندنی دادگای منداڵدۆست
بۆ زانیاری زیاتر
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٣ شوبات ٢٠٢٣
ئێستا زیاتر لە ١٥٠ هەزار کەس لە دهۆک لە ڕێگەی پڕۆژەیەکی نوێی یونیسێفەوە کە لەلایەن ئەڵمانیاوە پارەی بۆ دابینکراوە، دەستیان بە ئاوی پاکی خواردنەوە دەگات
بۆ زانیاری زیاتر
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٤ کانوونی دووەم ٢٠٢٣
بەیاننامەی هاوبەشی سەرۆك وەزیرانی عێراق و نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە بڕیاری پێدانی خاوەندارێتی زەوییەکانی ئێزیدییەکان لە شەنگال دوای ٤٧ ساڵ لە بێبەشکردن
بۆ زانیاری زیاتر
نوێترين
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام له عيراق
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام بانگەوازێکی نیشتمانین بۆ کارکردن لە پێناو کۆتاییهێنان بە هەژاری و پاراستنی ژینگە و کەشوهەوای گۆی زەوی و هەروەها بۆ دڵنیابوونیش لەوەی کە دانیشتوان لە هەموو شوێنێک لە ئاشتی و خۆشگوزەرانی بەهرەمەندن. ئەمانە ئەو ئامانجانەن کە نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق کاریان لەسەر دەکات.
چیڕۆک
١٩ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە یونامی سییەمین ساڵیادی پەسندکردنی جاڕنامەی مافەکانی کەسانی سەر بە کەمینە نەتەوەیی و ئتنی و ئاینی و زمانەکان دەکاتەوە
ئۆفیسی مافەکانی مرۆڤی یونامی هەلسا بە یادکردنەوەی ٣٠ییەمین ساڵیادی جاڕنامەی مافەکانی ئەو کەسانەی سەر بە کەمایەتییە نەتەوەیی و ئیتنی و ئایینی و زمانەوانەییەکانن لەلایەن ئەنجومەنی گشتیی نەتەوەیەکگرتوەکانن.
دوا زنجیرەی پێنج مێزگردەکەی سەبارەت بە گرنگیی بەهێزکردنی پاراستنی مافی کەمینەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان کە لە تشرینی یەکەم دەستیپێکرد لەگەل بۆنەکە ئەنجامدرا. مێزگردەکە تیشکی خستەسەر ناوەرۆکی "پێداچونەوە، دووبارەبیرلێکردنەوە و چاکسازی" ٢٠٢٢ لە ٣٠ییەم سالیادی چارنامەکە، کە هانی پێداچونەوەی میکانیزمە بەردەستەکان و چوارچێوەی یاسایی کرد و دووبارە رۆڵی بەرگریکارانی مافەکانی مرۆڤی خستەبەرباس لە برەودان بە مافەکانی مرۆڤی کەمینەکان و چاکسازی لە چوارچێوەی پاراستن و جێبەجێکردنی چارنامەکەی لەبەرچاوگرت.
لە بۆنەکەدا، ٥٠ کەس (١٥ ژن و ٢٥ پیاو و ١٠ منداڵ) لە پێکهاتە ئیتنی و ئایینییەکان لەگەل ئەندامانی خێزانییان، بەشداربوون. راوێژکاری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بۆ مافەکانی مرۆڤ، بەرێز زیدان عەتوان، و نوێنەری کۆمسیۆنی باڵآی عێراق بۆ مافەکانی مرۆڤ لە بۆنەکەدا بەشداربون. لە بۆنەکەدا، کۆمەلێک لە مندالەکانی کەمینەکان چەند جۆرە سەما و میوزیکی فەرهەنگی تایبەت بەخۆیان پێشکەشکرد.
"ئەمرۆ یادی سی ساڵەی جارنامەی نەتەوەیەکگرتوەکان بۆ مافەکانی ئەو کەسانەی سەر بە کەمایەتییە نەتەوەیی و ئیتنی و ئایینی و زمانەوانەییەکان. جارنامەکە پەیوەندیدارە بە عێراق کە یەکێکە لەو وولاتانەی کە دەولەمەندە بە کەلەپوری فەرهەنگی و ئیتنی و ئایینی،" لە ووتەی دەستپێکیدا، دانیال بێڵ، بەرپرسی ئۆفیسی مافەکانی مرۆڤی نێردەی نەتەوەیەکگرتوەکان بۆ هاریکاریی عێراق و نوێنەری ئۆفیسی کۆمسیاری بالای مافەکانی مرۆڤ لە عێراق، رایگەیاند.
کۆمەلێک پێشنیار لەلایەن بەشداربوان خرانەبەردەست لەوانە هەماهەنگی هەوڵی بەکۆمەل بۆ بەرەنگاربونەوەی ووتەی رقوقینە، جێبەجێکردنی بەندەکانی پلانی نیشتمانی مافەکانی مرۆڤی عێراقیی دەربارەی پێکهاتەکان، چاکسازی نەخشەرێگا و چالاککردنی یاسادانانە پەیوەنددارەکان دەربارەی پاراستنی فرەیی و دژەجیاکاری. دەرەنجامی گفتوگۆکان لەگەل حکومەت هاوبەشی پێدەکرێت.
1 of 5
چیڕۆک
٠٦ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
ئۆفیسی مافەکانی مرۆڤ میوانداری پانێڵێکی شارەزایان دەکات بۆ تاووتوێکردنی چاکسازیی یاسایی و دامەزراوەیی بەمەبەستی بتەوکردنی پاراستنی ژنان و کچان
لە چوارچێوەی ١٦ ڕۆژ چالاکیی دژی توندوتیژی لەسەر بنەمای جێندەری، نوسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامی پانێڵێکی ئاست بەرزی ڕێکخست بۆ کۆمەڵێك پسپۆڕ کە بریتی بوون لە پارێزەر و دادوەر و چالاکوانانی کۆمەڵگەی مەدەنی و داکۆکیکارانی مافی مرۆڤی بۆ گفتوگۆکردن لەسەر چاکسازی دامەزراوەیی و یاسایی بەمەبەستی برەودان بە پاراستنی ژنان و کچان. پانێڵەکە ئەم پسپۆرانەی لەخۆگرتبوو کە داوای بەرپرسیارکردنیان دووبارەکردەوە بۆ روبەروبونەوەی توندوتیژی دژ بە ژنان :
دادوەر سەحەر حەیدەر، داواکاری گشتیی توندوتیژی خێزانی لە دادگای تاوانەکانی کەرخ، کە باسی لە کارکردن و کێشەی کارەکانی دادگاکانی توندوتیژی خێزانی و یەکەکانی پاراستنی خێزانی کرد؛
د. بوشرا ئەلعوبەیدی، پسپۆڕی دانپێدانراو لە یاسای تاوانە نێودەوڵەتییەکان و پرۆفیسۆری یاسا لە کۆلێژی زانکۆی ئەلرافیدەین، کە ڕاسپاردەکانی سەبارەت بە چۆنیەتی باشترکردنی چوارچێوەی دامەزراوەیی بۆ کەیسەکانی توندوتیژی خێزانی پێشکەش کرد؛
ئەمال ئەلسەجار، پارێزەری مافەکانی ژنان کە باسی لە ئەزموونی خۆی کرد لە نوێنەرایەتیکردنی قوربانیانی مێینە لە زیاتر لە ٢٠٠ دۆسیەی توندوتیژی خێزانی.
دانیێل بێڵ، بەرپرسی نوسینگەی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق، لە وتاری دەستپێکیدا، هانی حکومەتی عێراقیدا بۆئەوەی "بەووردی بابەتی بەرپرسیارکردن ئەنجامبدات بۆ تاوانەکانی سەر بنەمای جێندەری، بە توندوتیژی خێزانیشەوە." ئاماژەی بەوەشکرد کە "نەبونی بەندێکی یاسایی دیاریکراو بۆ تاوانبارکردنی توندوتیژی خێزانی فاکتەرێکی سەرەکییە بۆ بەربڵاوی توندوتیژی خێزانی لەسەرانسەری عێراق." وەهەروەها گوتی: "مادەی ٤١ لە یاسای سزادان ماف دەداتە مێردەکان کە 'راستەرێی' خێزانەکانیان بکەن، ئەمەش دەبێتەمایەی ئەوەی کردەکانی توندوتیژی بۆ ململانێی خێزانی بگۆڕین."
لە میانی گفتوگۆی پانێڵەکەدا، بەشداربوان جۆرەها چاکسازیی دامەزراوەییان تاووتێکرد، لەوانەش ئاسانکاری بۆدەستڕاگەیشتنی ژنان و کچان بۆ یەکەکانی پاراستنی خێزان. شارەزایان باسیان لە بڕگە جۆراوجۆرەکانی یاسای عێراق کرد کە کاریگەری نەرێنی لەسەر ژنان هەیە، لەوانە ماددەی ٤١ لە یاسای سزادان کە پیاوان لە لێپێچینەوە دەپارێزێت لە بەرامبەر هەر کارێك لە دژی هاوسەرەکەی کە مەبەستی سزادان بێت، وەهەروەها مادەی ٤٠٩ لە هەمان یاسا، کە سزای ئەو پیاوانەی حوکمدراون بە تاوانی کوشتنی شەرەف کەمدەکاتەوە. پانێڵستەکان تیشکیان خستە سەر ئەوەی کە چۆن ئەم بۆشاییانە لە پاراستندا جیاکاری لە دژی ژنان دروست دەکات.
دکتۆر بوشرە ئەلعوبەیدی ئاماژەی بەوەدا کە “توندوتیژترین چەك کە لە کاتی ئەنجامدانی توندوتیژی دژی ژنان بەکاردەهێنرێت بریتییە لە یاسا و تەشریعاتەکان. ئاماژەی بە کۆمەڵێک یاساش کرد کە بەشدارن لە جیاکاری و پاساو بۆ توندوتیژی دژی ژنان دەهێننەوە ، هەروەها پەرە بە کولتوری دەربازبوون لە سزا دەدەن." بەشداربوان زنجیرەیەك چاکسازییان پێشنیار کرد کە پێویستن بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم کولتوورە بێ سزایە، لەوانەش هەموارکردنەوە یان هەڵوەشاندنەوەی مادەکانی 41 و 409ی یاسای سزادان. دادوەر سەحەر حەیدەر ئاماژەی بە پێویستیی زیادکردنی ژمارەی یەکینەکانی پاراستنی خێزانی کرد. بەشداربووان داوای پەسەندکردنی یاسایەکی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزانییان کرد کە هاوتەریب بێت لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان. هەروەها داوای ئاسانکارییان کرد بۆ دەستڕاگەیشتنی ئەو ژنانە مەترسییان لەسەرە بۆ خزمەتگوزارییەکان، لەوانەش خانەی داڵدەدان و دادگاکانی توندوتیژی خێزانی، بەمەبەستی زیاتر بەهێزکردنی پاراستنیان و گەرەنتیکردنی تەواوی چوارچێوەی مافەکانیان لە عێراق.
1 of 5

چیڕۆک
٢٨ تشرینی دووەم ٢٠٢٢
جێگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق بۆ کاروباری نشینگە و مرۆیی، بەڕێز غولام ئیسحاقزای، سەردانی پارێزگای ئەنبار دەکات
هێنانەوەی ئاوارە ناوخۆییەکان بۆ ناو کۆمەڵگا یەکێکە لە کارە لە پێشینە سەرەکییەکانی حکومەتی عێراق و نەتەوە یەکگرتووەکان لە عیراق. پرۆژەی ئاشتەوایی و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا بووە مایەی یارمەتیدان لەسەر گەڕانەوەی ئاوارە ناوخۆییە عێراقیەکان بۆ چوار شوێن لە پارێزگاکانی ئەنبار و سەلاحەدین و نەینەوادا.
ئەمڕۆ، جێگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق بۆ کاروباری نشینگە و مرۆیی، بەڕێز غولام ئیسحاقزای، لەگەڵ پارێزگاری ئەنبار، بەڕێز عەلی فەرحان کۆبوویەوە بۆ تاوتوێکردنی هەوڵی هاوبەشانە بۆ هاندانی هێنانەوەی ئاوار ناوخۆییەکان بۆ ناو کۆمەڵگا لە ئەنباردا. ئەو هەروەها لەگەڵ لێژنەی ئاشتیی ناوخۆیی حەبانییە، بەڕێز عەلی داودیش کۆبوویەوە بۆ دەربڕینی پشتیوانی بۆ ئەو لێژنەیە کە تا ئێستا ٥٢٤ خێزانی بۆ ناوچەکە گێڕاوەتەوە لەوەتەی "رێککەوتنی ئاشتی" لە مانگی دووەمی ٢٠٢٢ وە واژۆ کراوە. بەڕێز ئیسحاقزای زۆر خۆشحاڵ بە بینینی هەوڵەکانی حکومەتی خۆجێیەتی و لێژنەی ناوخۆیی ئاشتی پشتیوانی بەهێزی نەتەوە یەکگرتووەکانیش بۆ هێنانەوەی ئاوارە ناوخۆییەکان بۆ ناو کۆمەلگا. تاوتوێکردنێکی بەرهەمداریش ئەنجام درا وەک ئاڵوگۆڕ سەبارەت بە زانیاری و ئاڵنگارییەكانی پەیوەست بە ژیان و پشتگیریی درێژخایەن بۆ ئاوارە گەڕاوەکان.
ئەو هەروەها سەردانی بنکەی ڕاهێنانی پیشەییشی کرد لە رومادی کە لەوێدا خێزانەکان و ئەندامانی کۆمەڵگا بەشدارن لە ڕاهێنان لەسەر ژیان. ئەو لە نۆرینگەی تەندروستیی ئەلماسیکیش چاوی بەو خێزانانەش کەوت کە هەواداریی ڕێکخراوی داعشیان دەدرێتە پاڵ کە بۆ سەر زێدی خۆیان گەڕاوەتنەوە بۆ لێکۆڵینەوە لەو گیروگرفتانەی کە رووبەڕوویان دەبنەوە. .
شێوازی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ گەشەپێدان (یو ئێن دی پێ) سەبارەت بە هێنانەوە ناو کۆمەڵگا راهێنان لەسەر بواری ژیاریش دەگرێتەخۆ. یەکەم قۆناغی پڕۆژەی ئاشتەوایی و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا کە لەسەر بنەمای کۆمەڵگادا بەند بێت لەلایەن حکومەتی یابانەوە پشتیوانی لێ دەکرێت.
1 of 5

چیڕۆک
٠٤ تشرینی یەکەم ٢٠٢٢
Briefing to the UN Security Council, SRSG Jeanine Hennis-Plasschaert | 4 October 2022
Calls for Iraq’s leaders to overcome their differences, and form a government, have abounded since elections were held a year ago.
Over the past 12 months, we underlined (time and again) the importance of maintaining calm, of maintaining dialogue, constitutional compliance, respect for democratic principles, the unimpeded working of state institutions, and a functioning government to effectively address the legitimate demands for better public services, jobs, security, an end to corruption, and justice and accountability - to name a few.
But regretfully, discord and power play prevailed over a sense of common duty. And as a direct result of protracted political inaction, Iraq experienced some very critical and dangerous hours.
With protests and counter-protests being staged, tensions were on the rise for months. Supporters of political parties, many of whom carry weapons, got increasingly worked up. And one did not need a crystal ball to see where this could lead. Meanwhile, the ordinary Iraqi citizen was being held hostage to an unpredictable and untenable situation.
A dire situation, that culminated on Monday August 29, when the country stood on the brink of total chaos. Political tensions degenerated in armed clashes in the heart of the capital and elsewhere. The sad result: dozens of people killed, and hundreds wounded.
Now, these tragic developments are indisputably the result of the inability of Iraq’s political class to cast the die.
In other words: actors across the spectrum failed to place the national interest first. They left the country in a prolonged impasse, further fuelling already simmering anger.
And while one would expect that recent events would have served as a wake-up call, the harsh reality is that, to date, intra-Shia strife has not abated, nor have Kurdish parties come closer to agreeing on a presidential candidate.
So where do we stand now? The situation remains highly volatile.
After more than two months of paralysis, parliament resumed its sessions last Wednesday, September 28, amid tight (very tight) security measures. These measures, however, did not prevent further incidents, including a number of IDF impacts as well as clashes between protesters and security forces.
To be clear: there is zero justification for violence. Yet in this instance again, many were injured, 11 civilians and more than 120 members of the Iraqi Security Forces - all sons of the country.
And we have not seen the end of it yet. Last night, after three days of rocket attacks, Basra witnessed intense fighting, while smaller incidents were reported in other southern governorates.
Mr. President,
On the first of October, last Saturday, we remembered the victims of the Tishreen demonstrations.
Three years ago, as you recall, Iraqis took to the streets to protest a lack of political, economic and social prospects. It was a mobilisation of an unprecedented scale, and it turned into a tragedy. Several hundreds of Iraqis died, and many more were severely injured, abducted, threatened or intimidated.
As a result of these protests, the previous government stepped down, and early elections were organized, a year ago. In other words, and I said it often: last year’s elections were extremely hard-earned. And with this in mind, the absence of a functioning government 12 months later is hard to justify.
It has to be said that last Saturday, new protests were expected. The hope was that they would be held peacefully. But in the early morning hours, we woke up to another call of our “sense and warn” alarm system. The day was not off to a promising start.
Throughout the day, however, protester numbers remained relatively low. Not because Iraqis are now suddenly content, but because they do not wish to be instrumentalized in the ongoing power struggle - as made abundantly clear by many of those who took to the streets in 2019.
The Iraqi Security Forces demonstrated great restraint in their response, adhering strictly to given orders. But regretfully, some disruptive elements were present on the streets. And I can only reiterate the importance of keeping any protest away from violence. The fact is: the smallest spark can suffice to trigger a major disaster.
Mr. President,
We brought our full support to the National Dialogue under the auspices of Iraq’s Prime Minister. A forum that, so far, convened twice. For this initiative to bear fruit, however, it is crucial that all parties take their seat. I repeat, all parties.
As an aside, it is worth noting that none of the parties were represented by women.
That said, it is also incumbent on all to act responsibly in times of heightened tensions. This means refraining from making provocative statements and feeding into counter-productive, not to say harmful, discourses.
And while I am usually disinclined to air our initiatives publicly, I would like to emphasize our intense engagements during the past months and weeks; from participating in dialogue and holding countless bilateral meetings to drafting roadmaps and conducting shuttle diplomacy in various forms. Believe me, we tried, non-stop.
That said: we do not have a magic wand. Ultimately, it all comes down to political will.
Equally important is the understanding that, at the end of the day, one can only be influential if you accept the influence of others. If only there was a willingness to compromise.
One thing is clear: the persistent and overt lack of trust perpetuates a zero-sum game, a game in which commitment to concrete solutions is being avoided.
Having said this, Mr. President: there are solutions.
Of course, every situation has its own history and idiosyncrasies. But let me be clear: since the elections were held a year ago, all sides - and I mean all sides - made strategic mistakes and miscalculations. More importantly still, they missed many valuable opportunities to resolve their differences. And with risks of further strife and bloodshed still very tangible, dwelling on who did what when is no longer an option.
Hence, it is high time for Iraq’s leaders (all of them) to engage in dialogue, collectively define core Iraqi needs and pull the country back from the ledge.
In other words, all leaders should assume responsibility and return the spotlight where it must be: on the people of Iraq.
Make no mistake, public disillusion is running sky-high. Too many Iraqis have lost faith in the ability of Iraq’s political class to act in the interest of the country and its people. And a continued failure to address this loss of faith, will only exacerbate Iraq’s problems.
Focus is equally important. We have seen the announcement of a plethora of initiatives since the elections in October last year. But too many tracks and too many cooks distract, confuse and blur the picture.
As I said, there are solutions. But for solutions to see daylight, genuine and timely dialogue is essential, including a willingness to compromise.
And yes, it goes without saying: delivering a functioning government is merely the first step to overcoming the current crisis in a sustainable way. A wide range of critical issues must be addressed. Chief amongst them is the adoption of a federal budget, absent which state spending could come to a halt by the end of the year.
And work towards transformative change has to kick off.
Let us face it: since 2003, too many opportunities to conduct meaningful and much needed reform have been wasted. Nearly 20 years on, Iraq’s leaders must acknowledge that systemic change is vital for the country’s future.
Attempts to push through incremental reform, including in the fight against corruption, have failed so far – having been actively undermined or obstructed.
I said it many times, also in your chamber: corruption is a core feature of Iraq’s current political economy, built into everyday transactions. This is not just me saying it. It is widely recognized.
A related feature is Iraq’s reliance on patronage and clientelism. This has resulted in a ballooning, inefficient public sector that functions more as an instrument of political favour than as a servant of the people.
And while Iraq is by no means a poor country, private and partisan interests conspire to divert resources away from critical investment in national development.
What I am saying is: Iraq’s political and governance system ignores the needs of the Iraqi people, or even worse, actively works against them.
Pervasive corruption is a major root cause of Iraqi dysfunctionality. And frankly, no leader can claim to be shielded from it.
Keeping the system “as is” will backfire, sooner rather than later. That said, it is important to frame it as precisely that: a system, rather than a collection of individuals or a series of events.
Mr. President,
As calls for early national elections have become more pronounced, let me elaborate further on this topic.
Besides the obvious benefits for political parties to clarify a number of matters in advance, we emphasized the importance of following established (legal) procedures and mechanisms.
We also made clear that - at this point in time - we would not be able to confirm UNAMI’s ability to assist in new elections, as this would depend on a formal request of the Iraqi Government addressed to your Council, and (of course) subsequent deliberations.
Other questions are also worth raising, for instance:
What are the guarantees that new national elections will not be held in vain once again?
How will Iraqi citizens be persuaded that it is worth casting their vote?
And what reassurances would the international community need for them to support new elections?
Mr. President,
On the topic of elections, we have also actively engaged Kurdistan Region authorities and political parties on several outstanding issues related to the 6th Kurdistan Region parliamentary elections.
These elections were initially scheduled for the first of October, that is, three days ago. To date, however, Kurdistan Region political parties are yet to find common ground, with again the “yellow and green” divide as the single most disruptive factor impeding progress.
In no uncertain terms, we made clear that, here also, we do not have a magic wand. Here also, it comes down to political will. Here also, party leaders should understand that one can only be truly influential if they accept the influence of others. Hence, a willingness to compromise is essential. More generally: monopolizing power breeds instability. That goes for both Iraq as a whole and for the Kurdistan Region.
Now, let me stress the following: the political fallout of not conducting timely Kurdistan Region parliamentary elections, of not properly managing public expectations, of neglecting basic democratic principles, will bear a high cost. And if that were to happen, it would not be for lack of warning.
Hence, we are impatiently waiting for parties to fulfil their many promises and to act in the service of the peoples of the Kurdistan Region.
Mr. President,
Addressing the Council in May, I raised the alarm at Turkish and Iranian shelling in the North having become the “new normal” for Iraq. And with last week’s Iranian attacks, I can now only repeat myself.
These reckless acts, which have devastating consequences, killing and injuring people, must cease.
No neighbour should treat Iraq as its backyard. No neighbour should be allowed to routinely, and with impunity, violate Iraq’s sovereignty and territorial integrity. Yet it is happening. Time and again.
Mr. President,
On the issue of missing Kuwaiti and third-country nationals and missing Kuwaiti property, including the national archives:
We are pleased to see that Iraq’s efforts to reach new witnesses continue unhindered. These witnesses are of great importance to help locate new potential burial sites. Equally important is the contribution of Tripartite Member states through their provision of satellite imagery analysis.
The handover by Iraq on July 4 of additional missing Kuwaiti property, including a historical sword, two historical copies of the Holy Quran, and items belonging to the Kuwaiti Ministry of Information, marks another positive step.
It is hoped that, with persistence, determination and commitment from all, more results will soon emerge.
Mr. President,
To conclude my remarks, let me again emphasize the importance of embarking on a path towards political stability. And let me say it once more: there are solutions.
It is in the power of any Iraqi leader to drag the country into a protracted and deadly conflict, as it is in their power to place the national interest first and lift the country out of this crisis.
Thank you, Mr. President.
BTSC
1 of 5
بڵاوکراوە
٠٦ ئەیلوول ٢٠٢١
United Nations Sustainable Development Cooperation Framework IRAQ (UNSDCF)
For decades, Iraq has suffered political instability caused by armed conflict, waves of internal displacement, and the resulting socio‐economic crises. The decline in the oil prices, on which the Government2is heavily dependent, the proliferation of armed actors operating outside State control, and the COVID‐19 pandemic exacerbated existing vulnerabilities. The youth popular uprisings, which started in October 2019, called for improved governance system, meaningful political reforms, economic growth, accountable political institutions and job opportunities.
1 of 5

چیڕۆک
١١ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
ڕۆژی جیهانی مافەکانی مرۆڤ ٢٠٢٢
بەغدا، ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢- جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ لەنێو گەلانی هەمەجۆری عاقدا پەیوەست و بەهێزە. گەرەنتیکردنی مافەکانی مرۆڤ بەبێ جیاوازی نەتەوەیی وڕەگەزو ڕەچەڵەکی نەتەوەیی یان ئیتنی و ئایین و زمان یان هەر پێگەیەکی دیکە، خزمەت بە یەکخستنی عێراقییەکان دەکات لە خواستی هاوبەشیاندا بۆ گەیشتن بە یەکسانی و ئازادی و کەرامەتی مرۆڤ. بۆیە کاتێک وەردەگێڕدرێت بۆ سەر هەشت زمانی کەمینە نەتەوەییەکان، توانایەکی زیاتر بەدەست دەهێنێت.
بە بۆنەی دەستپێکردنی هەڵمەتێکی یەك ساڵە بۆ یادکردنەوەی ٧٥ ساڵەی دامەزراندنی جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ لە ساڵی داهاتوو و پێش ڕۆژی جیهانی مافەکانی مرۆڤ، نووسینگەی کۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤ لە عێراق، لە ڕێگەی نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامیەوە، بە هەماهەنگی لەگەڵ شارەزایانی زمانەوانی لەنێو پێکهاتە جیاوازەکانی عیراقدا هەڵسا بە وەرگێرانی هەر ٣٠ مادەکەی جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ بۆ سەر زمانەکانی ئاڤێستا و بادینی و کوردی فەیلی و ماچۆ، مەندائی و شەبەکی و سۆمەری و تورکمانی کە لەئێستادا شانبەشانی عەرەبی، کوردی و کرمانجی بە شێوەی ئۆنلاین بەردەستن.
پرۆسەی وەرگێڕانەکە زیاتر لە دوو ساڵی خایاند، کە نوێنەرانی پێکهاتەکان وزمانناسان ووەرگێڕان و ئەکادیمیست و پسپۆڕانی تری زمان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و داکۆکیکارانی مافەکانی مرۆڤی کۆکردەوە. پڕۆسەکە پێویستی بە چەندین کاتژمێرهەبوو بۆ گفتوگۆ وهاوکاری و شیکاری زمانەوانی و یاسایی بەمەبەستی وەرگرتنی مانا و ڕۆحی هەر یەکێك لەم مافانەی مرۆڤ.
جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ لە ساڵی ١٩٤٨ دا ڕاگەیەندرا، کە دەستکەوتێکی ستانداردێکی هاوبەشی بۆ هەموو گەلان دابین کردووە، وە کۆمەڵێك مافی مرۆڤ وئازادییە بنەڕەتییە بەرفراوانەکانی چەسپاندووە کە هەمووان، لە هەموو شوێنێکی جیهان مافی هەمیشەیین.
پرۆسەی وەرگێڕانە ووردو تێروتەسەلەکە بۆ زمانە کەمینەکان لە عێراقدا ئامرازێکی بەهێز و گشتگیرە بۆ چەسپاندنی مانای نۆرمەکانی گەردوونی بوونی جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ لە نێو کۆمەڵگا ناوخۆییەکاندا، هەروەها پەیوەندیەکانی نێوان ئەم کۆمەڵگایانەو و مافی مرۆڤی جیهانی تۆکمەتر دەکات.
1 of 5

چیڕۆک
٠٩ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
چالاکییەکی بەرفراوانی ژینگەیی یونامی لە بەسره پاڵپشتی لە بەشداریپێکردنی سیاسیی گەنجانی عێراق لەگەڵ حکوومەت دەکات لەسەر گۆڕانکاریی ژینگەیی
گەنجانی عێراق، کە لایەن یونامییەوە پاڵپشتییان لێ دەکرێت، ئەو دەرفەتەیان بۆ ڕەخسا کە دید و بۆچوونی خۆیان بۆ حکومەت بخەنە ڕوو سەبارەت بەوەی کە چۆن بە باشترین شێوە مامەڵە لەگەڵ گۆڕانکاریی ژینگەییەکاندا بکەن. کۆمەڵێک کە پێکهاتبوون لە ٢٠ پیاو و ژن بەشدارییان کرد لەگەڵ بەرپرسانی حکومەت، بەگرتنەخۆی وەزیری وەرزش و لاوان و راوێژکارانی سەرۆک وەزیران بۆ بواری وەرزش و لاوانیشەوە، لە دووەمین "چالاکیی بەرفراوانی ژینگەیی"دا لە بەسره لە ١-١٣ی کانوونی یەکەمدا.
ئەو چالاکییە "بەرفراوانە"، کە لەلایەن نووسینگەی کاروبار و شیکاری سیاسییەوە ڕێکخرابوو، بووە مایەی بەیەکەوە کۆکردنەوەی گەنجان لە پارێزگاکانی بەسرە و نەجەف و بەغدا و زیقاڕ و هەولێر و سلێمانی و دهۆک. لە کۆی زیاتر لە ١٠٠ پڕۆژەی پێشکەشراودا، ١٠ دەستپێشخەری، کە لەلایەن گەنجانەوە پێشنیار کرابوون بۆ تاوتوێکردنێکی چڕوپڕی دوو رۆژی بەمەستی وەرگرتنی بیرۆکە لێیان، هەڵبژێردران.
لەلایەکی ترەوە، ٩ کۆمەڵی گەنج پێشنیارەکانیان بۆ ئاوڕدانەوە لە گۆڕانکارییە ژینگەییەکان پێشکەش کرد بە پانێڵی شارەزایان کە لە ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری وەرزش و لاوان، بەڕێز دکتۆر سەباح ئەحمەد ئەلعەزاوی و سەرۆکی بەشی ژینگە، بەڕێز دکتۆر وەلید ئەلموسەوی و بەڕێوەبەری كشتوکاڵی بەسرە، هادی ئەلزیادی، پێکهاتبوو.
پانێڵەکەش سەرنج و تێبینی خۆیان سەبارەت بە پێشنیارەکان خستە ڕوو و گوێشیان بۆ ڕاسپاردە و داواکانیان بۆ پشتگیری گرت.
لە دانیشتنی کۆتاییش لە ٣ی کانوونی یەکەمدا، وەزیری وەرزش و لاوان، بەڕێز ئەحمەد ئەلموبارەکە، لە وتارەکەیدا بۆ بەشداربووان جەختی لەسەر گرینگیی گەنجان کردەوە لە بنیاتنانی ئایندەی عێراق و بەڵێنی پشتگیریی بەردەوامی حکومەتیشی بۆ پێشنیارەکانی گەنجان دا.
لای خۆشیەوە، ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری وەرزش و لاوان، بەرێز دکتۆر قاسم ئەلزالیمی، دەسخۆشی لە پێشنیارە بنیاتنەرەکان کرد کە لەم چالاکییەدا خرابوونە ڕوو لەگەل دانی بەڵێنی پشتگیریش بۆ پێشنیارە واقیعییەکانیان. یونامی، بۆ دڵنیایی درێژخایەنیی دوای پێشبڕکێیەکەش، درێژە بە پشتگیری خۆی دەدات بۆ پەرەدان بە دەسپێشخەرییەکانی گەنجان شانبەشانی پێشنیارەکانی "یەکەمین چالاکیی بەرفراوان" کە لە ٢٠٢١ لە هەرێمی کوردستانی عێراقدا ئەنجام درا و هەروەها بۆ دامەزراندنی کەناڵی پەیوەندیش لە نێوان "چالاکییە بەرفراوان" ەکان و سەرکردایەتیی عێراق لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نیشتمانیدا.
لای خۆشیەوە، ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری وەرزش و لاوان، بەرێز دکتۆر قاسم ئەلزالیمی، دەسخۆشی لە پێشنیارە بنیاتنەرەکان کرد کە لەم چالاکییەدا خرابوونە ڕوو لەگەل دانی بەڵێنی پشتگیریش بۆ پێشنیارە واقیعییەکانیان. یونامی، بۆ دڵنیایی درێژخایەنیی دوای پێشبڕکێیەکەش، درێژە بە پشتگیری خۆی دەدات بۆ پەرەدان بە دەسپێشخەرییەکانی گەنجان شانبەشانی پێشنیارەکانی "یەکەمین چالاکیی بەرفراوان" کە لە ٢٠٢١ لە هەرێمی کوردستانی عێراقدا ئەنجام درا و هەروەها بۆ دامەزراندنی کەناڵی پەیوەندیش لە نێوان "چالاکییە بەرفراوان" ەکان و سەرکردایەتیی عێراق لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نیشتمانیدا.
1 of 5

چیڕۆک
٠٨ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
پاراستن و برەودان بە مافەکانی پێکهاتەکان
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاوکاری عێراق (یونامی) وۆرك شۆپێکی لەسەر "یاسای ژمارە ٥ی ساڵی (٢٠١٥) بۆ پاراستنی پێکهاتەکان لە هەرێمی کوردستان: ئالنگاری و دەرفەتەکان" ئەنجامدا. وۆرکشۆپەکە ٢٤ بەشداربوویلەخۆگرتبوو، کە بریتی بوون لە (١١ ژن و ١٣ پیاو) لە پێکهاتەکانی بەهائیی و کلدانی و ئاشووری وئەرمەنی و ئێزیدی و جوو و کاکەیی و مەندائی و تورکمان و زەردەشتی لەگەڵ عەرەب، هەروەها بە بەشداری فەرمانگەی کاروباری پێکهاتە ئاینی و نیشتمانییەکان لە سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان/عێراق و نوێنەرانی دەستەی سەربەخۆی مافەکانی مرۆڤ و نوێنەرانی وەزارەتی ئەوقاف و کاروباری ئایینی و نوێنەری بەڕێوبەرایەتی پێکهاتە نەتەوەیی و ئایینییەکان و ڕاوێژکاری پەرلەمانی هەرێمی کوردستان.
گفتوگۆکان تیشکیان خستە سەر یاسا و میکانیزم و سیاسەت و بەرنامەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە خراونەتە بواری جێبەجێکردنەوە بۆ برەودان و پاراستنی مافی کەسانی سەر بە نەتەوە و گروپە ئاینییەکان لە هەرێمی کوردستانی عێراقدا. هەروەها، بەشداربووان جەختیان لەوە کردەوە کە حکوومەتی هەرێم و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و پێکهاتە کان و تاکەکان بەرپرسیارێتی هاوبەشیان هەیە بۆ پاراستن و ڕێزگرتن لە فرە ئیتنی و نەتەوەیی وزمان و ئاینیەکانی عێراق. هەروەها بەشداربووان تیشکیان خستە سەر پێویستی پشتگیریکردن لە هەوڵەکانی حکومەت بۆ بەرزکردنەوەی پاراستنی گروپی پێکهاتەکان، و پێویستی ڕاوێژکردن بەم گروپانە سەبارەت بە پرۆسەکانی یاسادانانی داهاتوو بۆ دڵنیابوون لە بەشداریکردنی کاریگەر لە کاروباری گشتیدا.
ئەم وۆرکشۆپە چوارەم وۆرکشۆپە لە کۆی پێنج وۆرکشۆپ کە لە مانگی تشرینی یەکەمەوە دەستی پێکردووە بە ئامانجی زیادکردنی هۆشیاری و زانیاری لەسەر گرنگی پتەوکردنی پاراستنی مافی پێکهاتەکان لە هەرێمی کوردستانی عێراق هەروەها هاندانی بەشداریی بەهێزتری سەرجەم لایەنە پەیوەندیدارەکان.
1 of 5

چیڕۆک
٠٦ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
ئاڵوگۆڕى بيروڕا دهربارەی تێکچوونی ژینگە لهلايهن پسپۆڕان له وۆرکشۆپى گۆڕانی کەش و هەوا و دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆ گێڕانەوەی توانا و ئاوارەبوون
حکومەتی عێراق ئەمەی وەکو گرفتێکی لە پێشینە پێدراوە دەستنیشانکردووە تا چارەسەر بکرێت.
لە ٢٩ و ٣٠ی تشرینی دووەم دا، د. فەرید یاسین، نێردەی تایبەتی عێراق لەسەر گۆڕانی کەش و هەوا، سەرۆکایەتی وۆرکشۆپێکی کرد لەبارەی تێکچوونی ژینگە بۆ دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆ گێڕانەوەی توانا و ئاوارەبوون. وۆرکشۆپەکەش بە بەشداری پسپۆڕان و بەپرسانی باڵای حکومەت، ئاوقافی ئاینەکان، ڕێکخراوە ناحکومییەکان و کەسانی ئەکادیمی تەواوی پارێزگاکانی عێراق بەڕێوەچوو.
وۆرکشۆپەکە بەهاوبەشی لەلایەن ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کۆچ (IOM) و ڕێکخراوی پڕۆگرامی خۆراکی جیهانی (WFP) ڕێکخرابوو و، میوانداری هەریەکە لە د. یاسین، ئیساز غوڵامی ڕێکخەری دانیشتووان لە نەتەوە یەکگرتووەکان و حوسێن بەکا، بریکاری وەزیری کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو-ی کرد.
پسپۆڕانی بەشداربوو چەند بیرۆکەیەکی باش و بەسوودیان ئاڵوگۆڕکرد بۆ دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆ تێکچوونی ژینگە و، چەند پێوەرێکی شیاوی گێڕانەوەی توانایان دەستنیشانکرد بۆ کەمکردنەوەی مەترسییەکانی ئاوارەبوون، هاوتەریب لەگەڵ کەرەستە و سەرچاوە بەردەستەکان و بەشداری کارای حکومەتی عێراق لەسەر ئاستی نیشتیمانی، پلانی کەمکردنەوەی گازی دەردراو و خۆگونجاندن لەگەڵ کاریگەرییەکانی کەش و هەوا لەژێر ڕۆشنایی پابەندبوون بە رێککەوتننامەی پاریس دانرا.
جۆرجی گیگاوری، بەرپرس و نێردەی گشتی ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کۆچ (IOM) لە عێراق و بەڕێز ئاڵی ڕەزا قوڕێشی، نوێنەری پڕۆگرامی خۆراکی جیهانی (WFP) لە عێراق وتەی خۆیان پێشکەشکردوو و دووپاتیان لە پاڵپشتیکردنی هەوڵەکانی حکومەتی عێراق کردەوە بۆ باشترکردنی گێڕانەوەی توانای ئەو کۆمەڵگەیانەی کە بەهۆی گۆڕانی کەش و هەواوە زیانیان بەرکەوتووە. لە کۆتاییشدا، نێردەی تایبەتی عێراق بۆ گۆڕانی کەش و هەوا سوپاسی ئامادەبووان و بەشداربووانی ئەم وۆرکشۆپەی کرد و هانیدان بەپەڵە ڕێککاری کردارەکی لەمبارەوەیە بگرنەبەر.
بە سوپاسەوە، ئەم وۆرکشۆپە بە هاوکاری نووسینگەی ڕێکخەری دانیشتووان لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق ئەنجامدرا.
1 of 5

چیڕۆک
٠٤ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
وتەی بەڕێز میگێل مۆراتینۆس یاریدەدەری سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان و نوێنەری باڵای هاوپەیمانیی شارستانییەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە شەشەمین کۆبوونەوەی وەزاریی کۆڕبەندی شارستانییە دێرینەکاندا بەغدا - عێراق ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢
لە راستیدا، شانازییە کەمن ئەمڕۆ لە وڵاتە پایەدارەکەی ئێوەدام. من بە گەرمی سوپاسی حکومەتی عیراق دەکەم بۆ ئەو میوانداری و پێشوازییە گەرمە.
هەروەها دەمەوێت پشتگیریی بەڕێز ئەنتۆنیۆ گوتێرشی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکانتان پێ رابگەیەنم کە منی بە نوێنەرایەتی خۆی ناردووە. بەڕێز گوتێرش باوەڕی بە دیالۆگی نێوان کەلتوور و ئاینەکان هەیە وەک ئامرازێکی کاریگەرییانەی ئاشتی.
ئەمە یەکەم سەردانمە بۆ عێراق هەرچەندە سەردانەکە زۆر دواکەوت بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەو چاوەڕوانییە دوورودرێژەی دەهێنا.
من هەرگیز بیرم نەدەکردەوە کە شوێنێک بۆ ئەم کۆڕبەندە لە عێراق گونجاو تربێت بەو پێیەی کە بێشکەی شارستانییەکی کۆنی چەند سەدەییە.
سامانی فرە ئاینی و فرە کەلتوری و فرە نەتەوەیی پێکهاتەی ڕەنگاوڕەنگی کۆمەڵگەی عێراقییان دەوڵەمەند کردووە.
شوێنەوارە کەلتووری و ئاینییەکان لە عێراق و شوێنەکانی تر رەنگدانەوەی شوناسی عێراقییەکانە و دەبێتە مايەی پتەوکردنی هەستی وابەستەییان بە وڵاتەوە.
خەڵکی عیراق بوونەتە هێمای بووژانەوە بەشێوەیەک لە جەرگەی ساتە سەختەکانی عێراقدا و خاوەنی ئەزموونێکی زیندووی پڕ هیوا بوون.
هیوا و بووژانەوە و هاوپشتیی عێراقییەکان هۆکاری پاڵنەر بوون بۆ یارمەتیدانیان لەسەر شکستهێنان بە ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش و هەڕەشەکانیان لەسەر وڵات.
دوای شکستپێهێنانی تیرۆر، پێویستە هەوڵە جیهانییەکان مان بەرەو ئاوڕدانەوە بێت لەو هۆکارە بنەڕەتییانەی کە دەبنە مایەی دروستبوونی تیرۆر.
بۆیە لێرەوە رۆڵی هاوپەیمانیی شارستانیە دێرینەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان دەردەکەوێت.
لەگەڵ دەسپێشخەرییەکەی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پێشگرتن لە شەڕ و چارەسەری شەڕ لەڕێگەی گرتنەبەری گفتوگۆی نێوان ئایینەکان و کەلتورەکان و پەرەدان بە فرەیی و ڕێزگرتنی دوولایەنە و هەروەها بە جەختکردنەوەش لەسەر گفتوگۆ و هاوکاریی، من خۆشحاڵم بەوەی کە کۆربەندەکەتان تەواوکەری کاری هاوپەیمانیی شارستانیی نەتەوە یەکگرتووەکانە کە ١٧ ساڵ لەمەوبەر دەستی پێکردووە و لە دروستکردنی سەکۆیەکی جیهانی گفتوگۆی نێوان کەلچەرەکان و ئاینەکانیشدا سەرکەوتوو بووە.
هەر تەنها هەفتەیەک لەمەوبەر ئێمە سەرکەوتوو بووین لە رێکخستنی نۆهەمین کۆڕبەندی جیهانی لە شاری فاس لە مەغریب کە ١١٠٠ کەس بەشدارییان تێدا کرد بەگرتنەخۆی ٩٨ وڵاتی ئەندام و ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی و گەنج و پیاوانی ئایینیشەوە.
من دەمەوێت ئەم هەلە بقۆزمەوە بۆ ئەوەی سوپاسی بەڕێز وەزیری رۆشنبیریی حکومەتی عێراق بکەم بۆ بەشداریی پڕبایەخی بەڕێزیان.
میوانە بەڕیزەکان
مایەی گرنگییە ، ئێمە گرنگی پاراستنی کەلەپوری کەلتوریی و ئایینیمان لەبیرنەچێت ، بە تایبەتیش دژ بە چوارچێوە جیهانییەکەی ئەمڕۆ ، کە تیایدا خەڵکانێک ناسنامەکانیان بە گوێرەی ئاین و کەلتور و نەژادیان دیارکراوە ، و بە ڕق و کینە گەمارۆ دراون و بوونەتە قوربانی جیاکاری و پەراوێزخستن.
شوێنەوارە ئاینی و پەرستگاکان سیمبولی جیهانی مرۆڤایەتی ئێمەیە.
وێرانکردنی ئەم شوێنەوارانە دەبێتە مایەی کێماسی بۆ ئێمە هەموومان وەکو جڤاکێک.
لەبەر ئەم هۆکارە ، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان نووسینگەی ئێمەی ڕاسپاردووە بۆ ئەوەی برەو بدات بە پلانی کاری نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پاراستنی شوێنەوارە ئاینییەکان دوا بەدوای هێرشەکانی شاری کرایسچێرچی ٢٠١٩ لە نیوزلەندا .
پلانەکە بانگەوازێکی جیهانییە بۆ کۆبوونەوە لەچواردەوری سەرەتاییترین بنەما مرۆیی و هاوسۆزیەکانمان و دووپاتکردنەوەی پیرۆزی هەموو شوێنە ئاینییەکان و سەلامەتی هەموو ئەوانەی بە گیانی میهرەبانی و ڕێزەوە بۆ پەرستن سەردانی پەرستگاکان دەکەن. ئەم پلانە بە گوێرەی مادەی ١٨ ی جاڕنامەی گەردونیی مافی مرۆڤ داڕێژراوە کە مافی ئازادی بیروڕا و ویژدان و ئاین دووپات دەکاتەوە ، و بە تێبینی کردنی ئەوەش ئەم مافە مافی تاکەکان و جڤاکەکان دەگرێتەوە کە ئاین و باوەڕی خۆیان بە فێرکردن و کرداریی و و پەرستن و ئاهەنگێڕان بەرجەستە بکەن.
هیوادارم ئاماژە بۆئەو پلانە بکەن لە لێدوانەکانتاندا.
میوانانی بەڕێز
لە ئالنگارییە ئاڵۆز و هەمە چەشنەکانی ئەمڕۆدا دیالۆگ مەرجێکە ، کە ناتوانین دەستبەرداری بین، بۆ وەدەستهێنانی ئاشتی .
مێژوو دەریخستووە دیالۆگ پرۆسەیەکی سادە نیە ، بەڵام ئەگەر لە فێرکردن و برەودان پێی شکست بێنین ئەوا دۆخەکە بوار بۆ مۆنۆلۆج(وتاری تاک لایەنە) یانیش بۆ بۆدەنگی دەڕەخسێنێت کە ئەمەش دەبێتە هۆی ململانێ و توندوتیژیی لە ڕادەبەدەر. کە قەداسەتی پاپا بە مۆنۆلۆجە هاوتەریبەکان وەسفی کردووە.
بوژاندنەوەی دیالۆگی کەلتوری و شارستانی پێشمەرجە بۆ ئاشتییەکی بەردەوام و خۆڕاگڕ.
جارێکی تر خۆشحاڵی خۆم دەردەبڕم بەوەی بەشێکم لەم دەستپێشخەرییە و چاوڕوانی ئەوەم گەلەکۆمەکانمان ببنە مایەی وەدستهێنانی ئەم ئامانجە.
من سوپاسی ئێوە دەکەم
1 of 5

لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٣ شوبات ٢٠٢٣
ئێستا زیاتر لە ١٥٠ هەزار کەس لە دهۆک لە ڕێگەی پڕۆژەیەکی نوێی یونیسێفەوە کە لەلایەن ئەڵمانیاوە پارەی بۆ دابینکراوە، دەستیان بە ئاوی پاکی خواردنەوە دەگات
بەغدا، 1ی شوباتی 2023- ئەمڕۆ یونیسێف پرۆژەیەکی ئاوی ڕادەستی پارێزگاری دهۆک کرد، کە لەلایەن ئەڵمانیاوە دارایی بۆ دابینكراوە. لە رێورەسمی ڕادەستکردنەکەدا هەریەكە لە بهرێز ساسان عهونی، وهزیری شارهوانی و گهشت وگوزار، د.عەلی تەتەر پارێزگاری دهۆک، بەڕێز کلاوس سترایشەر، کونسوڵی گشتی کۆماری فیدراڵی ئەڵمانیا؛ دکتۆر ئانا جانکی، بەڕێوەبەری نیشتیمانی بانکی گەشەپێدانی KfW و بهرێز ماس ئويهن، سهروكی ئوپراسیونی مهیدانی ئامادە بوون. ئەم پڕۆژەیە دەبێتە هۆی دەستەبەرکردنی ئاوی خواردنەوەی پاک و خاوێن بۆ زیاتر لە 150 هەزار کەس لە دەڤەری ئامێدی، لە باکوری دهۆک، و خزمەت بە کۆمەڵگا و ماڵ و قوتابخانە و دامەزراوەكانی چاودێری تەندروستی دەکات.
ئەم پڕۆژەیە کە لەلایەن حکومەتی ئەڵمانیاوە و لەڕێگەی بانکی گەشەپێدانی KfW پارەی بۆ دابینکراوە، بۆ چارەسەركردنی راددەی بەرزی لێڵی ڕووبارەکە جێبەجێکراوە. ڕێژەی بەرزی لێڵی ڕووبارەکە و چارەسەرکردنی سنوردار بو ئاوی ناخاوێن بةهوى نه بوون وتهرخانكرندنی بودجهیهكی تایبهت بو چارهسهركردنێكی یهك جار، كه ئهمه بوونە هۆی سنوورداربوونی بەردەستبوون، و دەستڕاگەیشتن بە ئاوی خواردنەوەی پاک، ئەمەش ژیانی منداڵان و خێزانەکانیانی روبەڕوی مەترسی تووشبوون بەو نەخۆشییانە كردەوە كە لە رێی ئاوەوە دەگوازرێنەوە.
پڕۆژەکە ژوورێکی دەمەوانەی کۆنترۆڵکردنی دروستکرد، لەگەڵ راكێشانی هێڵی سەرەکی ئاو و بونیادی وەرگرتنی وێستگەی چارەسەرکردنەکەشی بەرزکردەوە. لە ئەنجامدا، نزیكەی ٢٤٠٠ م٣ ئاوی خواردنەوەی پاک و سەلامەت لە کاتژمێرێکدا هەڵدەدات- کە یەکسانە بە بڕی ئاوی مەلەوانگەیەکی قەبارە ئۆڵۆمپی.
بەڕێز کلاوس سترایشەر، کونسوڵی گشتی کۆماری فیدراڵی ئەڵمانیا رایگەیاند كە: ”مایەی سەرنج و سەرسامییە كە جێبەجێكردنی ئەم پرۆژەیە دەبینین. ئاو ژیانە! ئێمە ئاسوودەین کە ئێستا كەسانێكی زۆر دەتوانن سوودمەند بن لە دەستڕاگەیشتن بە ئاوی پاک“ و ئەوەشی زیاد کرد كە ”ئەگەر هاوبەشەکان پێکەوەكاربكەن، دەتوانین ڕووبەڕووی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا ببینەوە.“
د. ئانا جانكی، بەڕێوەبەری نیشتیمانی بانكی گەشەپێدانی KfW رایگەیاند "دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتن بە ئاوی سەلامەت و پاک یەکێکە لە كارە لە پێشینەكانمان بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا. و بانکی گەشەپێدانی KfW شانازی دەکات کە دەبینێت ئەم پڕۆژەیە بەدیهاتووە کە منداڵان و خێزانەکانیان سوودمەندن لە ئاوی خواردنەوەی پاک و سەلامەت."
منداڵان و خێزانە لاوازەکان زیاتر بەرەوڕووی ئاستەنگەکانی پەیوەست بە کەشوهەوا دەبنەوە. ئەگەر لە ئێستادا هیچ هەنگاوێك نەگرینەبەر، ئەوا ئەو نایەکسانیانە زیاتر قووڵ دەبێتەوە کە منداڵان و گەنجان بەهۆی گۆڕانی کەشوهەواوە ڕووبەڕووی دەبنەوە.
بهرێز ماس وتی سێنگوپتا، نوێنەری یونیسێف لە عێراق رایگەیاند "کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا یەکێکە لە كارە لە پێشینەكانمان. و بە هۆی پاڵپشتی ئەڵمانیا، و لە ڕێگەی بانکی گەشەپێدانی KfW، ئەم پڕۆژەی ئاوە دڵنیای دەدات لەوەی ژێرخانی ئاو و خزمەتگوزارییەکان سەلامەت، و بەردەوام و خۆڕاگرن بەرامبەر بە مەترسییەکانی پەیوەست بە کەشوهەوا، کە ئاوی خواردنەوەی سەلامەت و پاک بۆ منداڵان و خێزانەکانیان دەستەبەر دەکات. ئەم سیستەمە ئاوییە كە نۆژەنکراوەتەوە، نەک هەر سوودی تەندروستی بێشومار بۆ منداڵان و خێزانەکانیان دەستەبەر دەكات، بەڵکو یارمەتیدەرە بۆ بنیاتنانی خۆڕاگری کۆمەڵگا بەرامبەر بە کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا."
یونیسێف پابەندە بە پاڵپشتیکردنی حکومەتی عێراق و گەلەکەی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگە ژینگەییە بەردەوامەكان و درێژە دەدات بە كاركردن لەگەڵ داکۆکیکارە لاوەكان و گەنجانی دیکە بۆ ئەوەی بتوانن ببنە هۆكاری گۆڕانکاری، لە پەیوەندیدا بە بەهای ئاو و پاراستنی ئاوەوە.
لەبارەی یونیسێفەوە
یونیسێف لە هەندێ لە دژوارترین شوێنەكانی جیهاندا كار دەكات، تاوەكو بەو منداڵانەی جیهان بگات كە دووچاری زۆرترین بێبەشبوون بوونەتەوە. لە زیاتر لە 190 وڵات و ناوچەدا، كار بۆ هەموو منداڵێك دەكەین لە هەموو شوێنێك، ئەویش لە پێناو بنیاتنانی جیهانێكی باشتر بۆ هەمووان.
بۆ زانیاری زیاتر لەبارەی یونیسێف و كارەكانییەوە بۆ منداڵان سەردانی ئەم لینكە بكەن: www.unicef.org
بەدواداچوون بكەن بۆ یونیسێف لە عێراق لە وێبسایت، ئینستگرام، تویتەر و فەیسبووكەكانمان
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٣ شوبات ٢٠٢٣
بەپێی ڕاپۆرتێکی نوێی هاوبەشی هەرێمی كوردستانی عێراق و یونیسێف، هەرێمی كوردستانی عێراق هەنگاوی گرنگ هەڵدەگرێت بەرەو دامەزراندنی دادگای منداڵدۆست
بەغدا، 2ی شوباتی 2023- ئەمڕۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان و یونیسێف ڕاپۆرتێکی نوێیان خستەڕوو كە پەیوەستە بە دەستنیشانكردن و هەڵسەنگاندنی سیستەمی دادپەروەری منداڵان لە هەرێمی كوردستانی عێراق. ڕاپۆرتەکە كە لەلایەن حکومەتی ئەڵمانیاوە و لەڕێگەی بانکی گەشەپێدانی KfW دارایی بۆ دەستەبەركراوە، سیاسەت و یاسا و کەلێنە دامەزراوەییەكان و تواناكانی پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییە منداڵدۆستەكانی بۆ ئەو منداڵانە دەستنیشان كرد كە بەركەوتەیان لەگەڵ یاسادا هەیە.
ئەم ڕاپۆرتە کە لەلایەن رێكخراوی ( چایڵد فرۆنتیەرز ئینتەرناشناڵ)ەوە بەرهەم هێنراوە، تێكڕای هەرێمی کوردستانی عێراقی گرتەوە. لە کاتێکدا ڕاپۆرتەکە تیشک دەخاتە سەر دەستکەوتە سەرەکییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە پەیوەندیدا بە پاراستن و پێشخستنی مافەکانی منداڵانەوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا هەندێ كەلێن لە ئارادا ماوون: کەمترین تەمەنی بەرپرسیارێتی تاوانکاری لە تەمەنی ١١ ساڵیدا کەمە؛ سیستەمی دادوەری نەوجەوانان پشت بە زەوتکردنی ئازادی دەبەستێت نەک بەکارهێنانی خزمەتگوزارییە سنوردارەكانی ئاڵوگۆڕ و ئاوێتەكردن.
خاتوو شیما سێنگوپتا، نوێنەری یونیسێف لە عێراق رایگەیاند: "یونیسێف پابەندە بە پاڵپشتیکردنی هەرێمی کوردستانی عێراق بۆ پاراستن و بەرەوپێشبردنی مافەکانی هەموو منداڵێک، لەوانەش ئەو منداڵانەی کە بەرکەوتنیان لەگەڵ یاسادا هەیە. ئەم دەستنیشانكردن و هەڵسەنگاندنە هەنگاوی یەکەمە بۆ بەدیهێنانی مافی لاوازترینەکان. "
ئامانجی توێژینەوەی سیستمی دادپەروەری منداڵان دیاریکردنی ڕێگاکانی دابینکردنی ماف و پێداویستییەکانی ئەو منداڵانەیه که بەركەوتەیان لەگەڵ یاسادا هەیە و دروستکردنی دەرفەتە بۆ ئاوێتەكردنەوەیان. و دڵنیای دەدات لەوەی کە هەموو منداڵێک بەپێی بنەماکانی دادپەروەری نەوجەوانان مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت، هەروەها بەگوێرەی ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی منداڵان کە عێراق لە ساڵی 1994 پەسەندی کرد.
دکتۆر ئانا جانکی، بەڕێوەبەری نیشتیمانی بانکی گەشەپێدانی KfWرایگەیاند ”پێش ئەوەی عێراق رێككەوتننامەی مافەكانی منداڵان پەسەند بكات، سیستەمێکی دادپەروەری نەوجەوانانی تاڕادەیەک پێشكەوتووی هەبوو، کە بەپێی یاسای چاودێری نەوجەوانان ژمارە 76ی ساڵی 1983، بەڕێوەدەبردرا. لەکاتێکدا ئەم یاسایە هەندێک پێکهاتەی ئەرێنی هەیە، بەڵام ئەم توێژینەوەیە دەریخستووە کە چەندین كەلێنی لە خۆگرتووە، یەكێك لەوانە ئەوەبوو كە بە تەواوی كۆك نییە لەگەڵ پەیماننامەی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ مافەكانی منداڵ ، و سیستەمی دادوەری نەوجەوانان بۆ منداڵان بە شێوەیەکی گونجاو خۆپاراستن، وەڵامدانەوە و ئاوێتەبوونی کۆمەڵایەتی ناگرێتەوە و دادپەروەری ئاڵوگۆڕئامێزیش لەخۆناگرێت. “
زەوتکردنی ئازادی یەکێکە لە زیانبەخشترین پێشێلکارییەکانی مافە بنەڕەتییەکانی مرۆڤی لە پەیوەندیدا بە منداڵانەوە. پێویستە دووبارە وێنای سیستمێكی دادپەروەری بکەینەوە کە تێیدا هەموو منداڵێک مافەکانی خۆی بزانێت و بكارێت داوای بکات؛ و بتوانێت بە بێ بەرامبەر دەستی بە هاوكاری یاسایی و نوێنەرایەتی یاسایی ڕابگات؛ و پارێزراو بێت لە دەستبەسەرکردن. هەروەها پێویستە دڵنیا بین لە بەکارهێنانی ئاڵوگۆڕ و دەستڕاگەیشتنی ئاسان بە میکانیزمە جێگرەوەكانی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان و دادگای منداڵدۆست.
توێژینەوەکە کۆمەڵێک راسپاردە پێشنیار دەکات بۆ ئەو منداڵانەی کە بەرکەوتنیان لەگەڵ سیستەمی دادوەریدا هەیە. ئامانجی ئەم راسپاردانە دڵنیابوونە لەوەی هەر منداڵێک کە بەركەوتەی لەگەڵ یاسادا هەیە، ڕووبەڕووی سیستەمێکی دادوەری نەوجەوانان دەبێتەوە کە بە باشی کاردەکات و رێككارە نەریتی و فەرمییەكان ئاوێتە دەكات، کە تێیدا مافەکانی منداڵان لە سەرجەم قۆناغەکاندا پارێزراون، و پێداویستییەکانیان بە شێوەیەکی گونجاو دەستەبەر دەكرێن.
لەبارەی یونیسێفەوە
یونیسێف لە هەندێ لە دژوارترین شوێنەكانی جیهاندا كار دەكات، تاوەكو بەو منداڵانەی جیهان بگات كە دووچاری زۆرترین بێبەشبوون بوونەتەوە. لە زیاتر لە 190 وڵات و ناوچەدا، كار بۆ هەموو منداڵێك دەكەین لە هەموو شوێنێك، ئەویش لە پێناو بنیاتنانی جیهانێكی باشتر بۆ هەمووان.
بۆ زانیاری زیاتر لەبارەی یونیسێف و كارەكانییەوە بۆ منداڵان سەردانی ئەم لینكە بكەن: www.unicef.org
بەدواداچوون بكەن بۆ یونیسێف لە عێراق لە وێبسایت، ئینستگرام، تویتەر و فەیسبووك
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٤ کانوونی دووەم ٢٠٢٣
بەیاننامەی هاوبەشی سەرۆك وەزیرانی عێراق و نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە بڕیاری پێدانی خاوەندارێتی زەوییەکانی ئێزیدییەکان لە شەنگال دوای ٤٧ ساڵ لە بێبەشکردن
لە ٢٧ی کانوونی یەکەم، ئەنجومەنی وەزیران فەرمانێکی پەسەند کرد کە دەبێتە هۆی چارەسەرێکی گشتگیر بۆ ئێزیدییەکان سەبارەت بە خاوەندارێتی زەوییەکانیان. فەرمانەکە خاوەندارێتی زەوی و خانووی نیشتەجێبوون بە دانیشتوانی ١١ شارۆچکەی بەکۆمەڵی نیشتەجێبوون دەبەخشێت: خانەسور (التمیم)، دۆغری (حەتین)، بورێك (یەرموك)، کۆهبێل (ئەندەلوس) لە ناحیەی شیمال/قەزای شنگال، تەل-قەساب (البعث) لە ناحیەی قەیروان/قەزای شنگال، و تەلعوزەیر (القحتانیە)، سیبا شێخدر (کۆمەڵگەی ئەلجەزیرە) و کەرزاراك (ئەلعەدنانیە) ناحیەی قەحتانیە/قەزای بەعاج، (زۆراڤا) العروبە و دەهۆڵا (القادیسیە) لە ناحیەی شیمال/قەزای شنگال، و تەلبەنات (الولید) لە ناحیەی قەیروان/قەزای شنگال.
محەممەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق، وتی: "بڕیارەکەی حکومەتی عێراق بۆ پێدانی خاوەندارێتی خانووەکانیان بە ئێزیدییە عێراقییەکان لە شنگال، کە زیاتر لە ٤٧ ساڵە لێی بێبەشکراون بەهۆی سیاسەتی ناڕەوای جیاکاری لەلایەن ڕژێمی دیکتاتۆری پێشوو، لە چوارچێوەی هەوڵە ڕوون و ئاشکراکانی حکومەتی عێراقدا دێت، بۆ پاراستنی مافی پێکهاتە عێراقییەکان، بەتایبەتی پێکهاتەی ئێزیدی خۆشەویست لە شەنگال و نەینەوا"، جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەم بڕیارە "یەکێك بوو لە بنەما پتەوەکانی دەوڵەتی عێراق و بە هاوبەشی لەگەڵ رێکخراوی هابیتات پێداچوونەوەی بۆ کرا و پێشکەش کرا."
سەرۆك وەزیرانی عێراق دووپاتی کردەوە کە "ئەم ئیرادەیە ڕوون بووە و لە بەرنامەی حکومەت و کارنامەی وەزاریدا دەرکەوتووە کە پێشکەشمان کرد و پەرلەمانی عێراق پەسەندی کرد". جەختیشی لەوە کردەوە کە "فەرمانەکە لەگەڵ بڕیارەکانی دیکە کە دواتر لە چوارچێوەی کارنامەی سەرۆك وەزیراندا دەدرێن، هەموویان ئامانجیان پاراستنی مافی ڕۆڵەکانی ئەو پێکهاتە عێراقییە بەڕێزانە و لەخۆگرتنیان و دەستەبەرکردنی مافەکانیان لە چوارچێوەی پرەنسیپی هاوڵاتیبوونی تەواوەتی و دادپەروەری و یەکسانییە."
خاتوو جینین هێنیس-پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق و بەرپرسی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاری عێراق، دەستخۆشی لەم "هەنگاوە گرنگە کرد کە ئەنجوومەنی وەزیران ناوێتی، کە دواجار ئاسایشی گشتی دەگەیەنێتە هەزاران کەس لە ئێزیدییەکان سەبارەت بە مافی نیشتەجێبوون و زەوی و خاوەندارێتییان". ئاماژەی بەوەشکرد: ئەو فەرمانە دانپێدانانێکی فەرمییە بە خاوەندارێتی زەوی و خانووەکانیان و کۆتایی بە دەیان ساڵەی جیاکاری دەهێنێت، هەروەها بە هیوای ئەوەین کە کارئاسانی بکات و هانی گەڕانەوەی ئێزیدییەکان بۆ نەینەوا بدات."
خاتو مەیمونا محەمەد شەریف، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوی هابیتاتی نەتەوە یەکگرتووەکان، دەستخۆشی لە پەسەندکردنی ئەو فەرمانە کرد لەلایەن ئەنجومەنی وەزیران کە ماوەیەکی زۆرە چاوەڕوان دەکرا. ئاماژەی بەوەشکرد کە "ئەم هەنگاوەی حکومەت ئومێدبەخش و هاندەرانەیە چونکە بەرەوپێشبردنی دەستڕاگەیشتن بە مافی زەوی بۆ دانیشتوانی بێ دەسەڵات لە عێراق و پاڵپشتییەکی باشە بۆ دانیشتوانی شارۆچکەکانی شنگال بۆ ئەوەی بۆ یەکەمجار مافی زەوییان هەبێت. ڕێکخراوی هابیتاتی نەتەوە یەکگرتووەکان بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتیکردنی حکومەتی عێراق و دامەزراوە جیاوازەکان بۆ ئاسانکاری تۆمارکردنی مافی زەوی و بە فەرمیکردنی ئەو بڕوانامەی نیشتەجێبوونەی کە لەلایەن ڕێکخراوەکەوە دەرچووە تاکو ببێتە هۆی بەدەستهێنانی تاپۆی خاوەندارێتی زەوی."
لە ساڵی ٢٠١٨ەوە ڕێکخراوی هابیتاتی نەتەوە یەکگرتووەکان کاریکردووە لەسەر مافی زەوی و خانووی ئێزیدییەکان لە شنگال بە تۆمارکردنی زیاتر لە ١٤٥٠٠ چواردە هەزار و پێنج سەد داواکاری و دەرکردنی بڕوانامەی خاوەندارێتی زەوی بۆ سەلماندنی مافی نیشتەجێبوونی ئاوارەکان لە سەر موڵکەکانیان.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٢١ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
بەیاننامەی ڕۆژنامەوانی ئەنجومەنی ئاسایش سەبارەت بە هێرشە تیرۆرستیەکەی ئەمدواییەی عێراق
ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش بە توندترین دەستەواژە سەرکۆنەی هێرشە تیرۆریستییەکەی ئەمدواییەی نزیک کەرکوک و ئەلبوبالی کرد ،ئەم هێرشانە کە لە ڕۆژی یەکشەمەی 18ی کانونی یەکەمی ٢٠٢٢ ڕوویاندا و ڕێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش)، بەرپرسیاریی ئەنجامدانی گرتە ئەستۆ، بە لایەنی کەم بوونە هۆی کوژرانی نۆ پۆلیسی عێراق و هەشت هاوڵاتی سڤیل.
ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش هاوسۆزیی و سەرەخۆشی خۆیان بۆ خانەوادەی قوربانیان و حکومەتی عێراق دەربڕی و هیوای چاکبوونەوەی خێراو تەواویشیان بۆ برینداران خواست. ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش پشتگیریی خۆیان بۆ سەربەخۆیی و سەروەریی و یەکپارچەیی خاک و پرۆسەی دیموکراتی و خۆشگوزەرانی لە عێراق دووپات کردەوە.
هەروەها ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش دووپاتیان کردەوە کەوا تیرۆر بە هەموو جۆر و شێوەکانی یەکێکە لە گەورەترین مەترسییەکانی سەر ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی.
ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش جەختیان لەسەر پێویستی لێپێچینەوە کردن لە ئەنجامدەران و ئامادەکاران و دابینکەرانی دارایی ئەم کردە تیرۆریستیە قێزەوەنانە و ڕادستکردنیان بۆ دادوەریی کردەوە. و داواشیان لە هەموو وڵاتان کرد ، بە گوێرەی پابەندییان بە یاسا نێودەوڵەتییەکان و بڕیارەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی پەیوەست ، کە چالاکانە لەگەڵ حکومەتی عێراق و دەسەڵاتەکانی تری پەیوەندار بەم بابەتانە هاوکار بن.
هەروەها ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش دووپاتیان کردەوە کەوا هەر کردەیەکی تیرۆریستی تاوانە و هیچ پاساوێک هەڵناگرێ و بێ گوێدانە هۆکار و شوێن و کات و لایەنی ئەنجامدەرانی. هەروەها دووپاتیان کردەوە کە پێویستە هەموو وڵاتان و بە هەموو شێوەیەک و بە گوێرەی پەتماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان و پابەندییەکانی تری یاسای نێودەوڵەتی ، بە یاسای نێودەوڵەتی مافەکانی مرۆڤ و یاسای پەنابەریی نێودەوڵەتی و یاسای مرۆیی نێودەوڵەتیشەوە ، رووبەرووی ئەو هەڕەشانە بووەستنەوە کە دووچاری ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی دەبنەوە لە ڕێگای کردەوە تیرۆریستییەکان.
لە کۆتاییدا، ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش پشتگیریی خۆیان بۆ ئاسایشی عێراق و بەردەوامیی لە بەگژداچوونەوەی دژی تیرۆر بە داعشیشەوە دووپات کردەوە .
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٤ کانونی یەکەم ٢٠٢٢
کۆنفرانسی یونامی سەبارەت بە بەشداریی گەنجان زەقکردنەوەی رۆڵی گرینگیانە لە ئایندەی عێراقدا
کۆنفرانسەکەش، کە لەلایەن یونامییەوە ڕێکخرا بوو، دواهەمین بوو لەو زنجیرە چالاکییە گرینگانەی کە لەم ساڵدا لەنێوان حوزەیران و کانوونی یەکەمدا ئەنجام دران کە تێیاندا زیاتر لە ٢٢٠ گەنج، کە نیوەشیان ژن بوون، لە تەواوی پارێزگاکاندا بەشدارییان کرد . چالاکییەکانیش بریتی بوون له تواناسازی و سەکۆیکار و هاریکاریی تەکنیکی و پرسەکانی پەیوەست بە سەرکردایەتیکردن و بڕیاردان و پەیوەندی و کارکردن لەسەر گۆڕانکاریی ژینگەیی. شایانی باسە، ئەو گەنجانەش بواری ئەوەیان بۆ ڕەخسا کە دەستنیشانی کارە لەپێشینەکانیان بکەن و سیاسەتی تۆکمەش دابڕێژن. ئەوان هەروەها چەندین دەسپێشخەری و ڕاسپاردەشیان خستەڕوو بۆ ئەوەی لەگەڵ سیاسەت داڕێژەراندا هاوبەشی بکەن لەسەر هەردوو ئاستی پارێزگایی و نیشتمانیدا بۆ ئەوەی بتوانن لەم ڕێگەیەوە پەیامەکانیان بە بەرنامەکان و سیاسەتەکانی حكومەت بگەیەنن بەگرتنەخۆی یارمەتیدانیش لەسەر سووککردنی کاریگەریی گۆڕانکاریی ژینگەیی لەسەر ئاستی کۆمەڵگا و وڵاتدا.
لە دواهەمین دانیشتنیشدا، جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عیراق، بەڕێز شاخەوان عەبدوڵڵا، و وەزیری وەرزش و لاوان، بەرێز ئەحمەد ئەلموبارەکە، و راوێژکاری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری وەرزش و لاوان، بەڕێز قاسم ئەلزالیمی، و ئەندامانی پەرلەمان و هەروەها جیگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری سیاسی و هاریکاریی هەڵبژاردنیش، کلۆدیۆ کۆردۆن ئامادە بوون.
بەڕێز عەبدوڵڵا وتی کە بەتواناکردنی گەنج پێویستە بکرێتە کاری لەپێشینەی دەزگاکانی دەوڵەت بەوپێیەی گەنجی عیراق خاوەنی توانا و شارەزاییەکی وایە کە دەتوانێت سوود بە پێشکەوتنی وڵات بگەیەنێت. لای خۆشیەوە، وەزیری وەرزش و لاوان، ستایشی رۆڵ و دەسپێشخەرییەکانی گەنجانی کرد و ئامادەیی وەزارەتەکەشی بۆ پشتگیری گەنجان لە ژن و لە پیاو خستەڕوو بۆ هەوڵەکانیان لەگەڵ کۆمەڵگاکانیان و یانیش لەسەر ئاستی نیشتمانیدا. ئەو هەروەها جەختی لەسەر هەنگاونانی بەرەوپێشبردنیش کردەوە سەبارەت بە گۆڕانکاریی ژینگەیی لەگەڵ دەسخۆشیشی لە دەسپێشخەرییەکانیان.
لای خۆشیەوە و لە وتارەکەیدا ، بەڕێز کلۆدیۆ کۆردۆن باسی لە گرینگیی گەنجانی عیراق کرد لە دەربڕینی دید و بۆچوونیان و بەشداریی تەواویان لە ژیانی سیاسی و کەلتووری و کۆمەڵایەتیدا.
ئەو هەروەها وتیشی کە بەوپێیەی گەنجان لە سەدا ٦٠ی عیراق پێک دەهێنن، بیروبۆچوون و وزەیان هەرگیز نابێت نادیدە بگیرێت.
ئەو ڕوو لە گەنجان وتی "ئێمە ئێوەمان هەم وەک هاوبەشکار و هەم وەک سەرکردەی ئایندەش دەوێت. ئێمە دەمانەوێت کە ئێوە رۆڵی تەواوی خۆتان لە بنیاتنانی ئایندەیەکی سەقامگیر و پڕ ئاشتیدا لە عێراقدا ببینن بۆ ئەوەی هەموو ئاواتەکانی عێراقییەکان بێنەدی."
هەر دوای خوێندنەوەی وتارەکانیش، بەرپرسان کەوتنە گفتوگۆ لەگەڵ ئەو گەنجانەی کە پڕۆژەیان پێشکەش کردبوو و دید و بۆچوونیشیان خستبووە ڕوو. لەلایەکی ترەوە، گەنجان چەندین شێوازی جێگرەوە (بەدیل) شیان بەکارهێنا وەک هونەر و مۆسیقا بۆ دەربڕینی ڕا و پەیامەکانیان و گەیاندنیشیان بە بەرپرسان.
1 of 5
نوێترين سهرچاوهكان
1 / 11
سەرچاوەکان
٣١ تشرینی یەکەم ٢٠٢٢
سەرچاوەکان
٢٢ کانونی یەکەم ٢٠٢١
سەرچاوەکان
٠٣ تشرینی یەکەم ٢٠٢١
سەرچاوەکان
٠١ تشرینی یەکەم ٢٠٢١
1 / 11