نوێترين
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٨ ئایار ٢٠٢٢
کۆمسیاری باڵای نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران (UNHCR ) سوپاسگوزاری پابەندبوونی تازەی حکومەتی ژاپۆن دەکات بۆ پشتگیریکردنی هەزاران ئاواارە و گەڕاوە و پەنابەرانی سووری لەعێراق دا
بۆ زانیاری زیاتر
وێنە
١٧ ئایار ٢٠٢٢
دیالۆگ لەسەر بەرەنگاربونەوەی ووتاری ڕق و کینە و جیاکاری و پەراوێزخستن
بۆ زانیاری زیاتر
چیڕۆک
١٧ ئایار ٢٠٢٢
دیالۆگ لەسەر بەرەنگاربونەوەی ووتاری ڕق و کینە و جیاکاری و پەراوێزخستن
بۆ زانیاری زیاتر
نوێترين
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام له عيراق
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام بانگەوازێکی نیشتمانین بۆ کارکردن لە پێناو کۆتاییهێنان بە هەژاری و پاراستنی ژینگە و کەشوهەوای گۆی زەوی و هەروەها بۆ دڵنیابوونیش لەوەی کە دانیشتوان لە هەموو شوێنێک لە ئاشتی و خۆشگوزەرانی بەهرەمەندن. ئەمانە ئەو ئامانجانەن کە نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق کاریان لەسەر دەکات.
بڵاوکراوە
٠٦ ئەیلوول ٢٠٢١
United Nations Sustainable Development Cooperation Framework IRAQ (UNSDCF)
For decades, Iraq has suffered political instability caused by armed conflict, waves of internal displacement, and the resulting socio‐economic crises. The decline in the oil prices, on which the Government2is heavily dependent, the proliferation of armed actors operating outside State control, and the COVID‐19 pandemic exacerbated existing vulnerabilities. The youth popular uprisings, which started in October 2019, called for improved governance system, meaningful political reforms, economic growth, accountable political institutions and job opportunities.
1 of 5
وتار
٠٩ نیسان ٢٠٢٢
Closing ceremony | Thematic Round Tables on Prosecution, Rehabilitation and Reintegration (PRR) Practices, SRSG Jeanine Hennis-Plasschaert Keynote Address
Excellencies, ladies and gentlemen,
Thank you for the opportunity to be with you today.
In the past two months, a series of roundtables between the Government of Iraq and the United Nations were organised to enable us to collectively address the many critical and sensitive questions surrounding the return, rehabilitation, reintegration and, where necessary, the prosecution, of individuals displaced in North-eastern Syria.
There is no denying it: this is a uniquely challenging context. And while certain developments deserve our full commendation and support, others are deeply preoccupying - reminding us that time is of the essence. Reminding us that decisive, collective action is urgently needed.
Ladies and gentlemen, it is difficult to overstate the complexity of the task at hand for Iraq: in al-Hol Camp, mere hours from the Iraqi border, nearly 30,000 Iraqis with varying degrees of association to ISIL ¬— including victims of ISIL, and others with no association at all— remain in limbo. Their humanitarian and security conditions, already precarious, have deteriorated over the past 18 months. Recent deadly clashes represent only the latest examples of a steady wave of violence in the camp since late 2020.
It is also difficult to overstate the youth of this population: 3 out of 5 residents of al-Hol are under 17; one in 5 is under 5 years of age. These innocent children have only ever known this harsh environment; many of them are being denied the most basic rights, including education.
Now, over the past 3 years, you’ve heard me repeat that the legacy of yesterday’s fight against ISIL could very easily turn into tomorrow’s war, that we should not wait for young children to become of age in a camp like al-Hol. These children find themselves at risk of forced recruitment and exposure to violent extremism. Fact is, the current situation is not sustainable. And keeping people indefinitely in the restricted and poor conditions of these camps ultimately creates greater protection and security risks than taking them back in a controlled manner. In other words: a continued status quo is - without a doubt - the riskiest option.
Iraq’s decision to resume voluntary returns in early 2021 is therefore particularly welcome. In fact, in terms of proactively taking steps to fulfil its obligations to repatriate its nationals, Iraq has set an example on the global stage. Some 450 families, or nearly 1,800 individuals, have been repatriated since May 2021. And as thousands of Iraqis are still out there, the Iraqi authorities do realize that they cannot stop there.
The United Nations is particularly appreciative of Iraq’s intention to not only continue but also to accelerate repatriations. And yes, we are ready to continue providing the required post-return humanitarian, protection and reintegration assistance. And we truly hope that Member States and donors are with us on this.
Definitely worth mentioning here is the fact that this initial success is the product of robust whole-of-government coordination and cooperation. Prime Minister al-Kadhimi and National Security Advisor al-Araji have been highly instrumental in ensuring that a wide array of ministries and institutions deliver concerted efforts towards a shared goal.
And of course, the Ministry of Migration and Displacement also deserves recognition for its role in managing the Jeddah 1 Centre: the ministry manages the centre, with UN agencies and their national and international partners supporting with healthcare, including mental health and psychosocial support, child protection, legal assistance, education, food security, and livelihood services. In other words: it is not only a whole of government, but also a whole of UN effort, including IOM, UNHCR, UNICEF, WFP, WHO, and UNFPA, and our many partners
Ladies and gentlemen,
Engaging directly with returnees, our agencies have observed first-hand their relief at having left behind the hellish conditions of al-Hol in returning to Iraq. However, these returnees continue to be greatly concerned about the safety of their relatives who remain at al-Hol: continued efforts to prevent family separations are critical and appreciated, despite the enormously challenging operational conditions in northeast Syria.
Returnees in Jeddah 1 are also anxious about their own futures, eager to move on to their areas of origin or relocate elsewhere in Iraq. Nearly 130 families or 500 individuals have now departed Jeddah 1 to their areas of origin or a third location. Crucially, a Visitor’s Centre has been established to enable residents of Jeddah 1 to meet with their relatives on a regular basis. While this is most welcome, going forward, it will be important to establish benchmarks and reduce the transit time as much as possible.
Admittedly, significant challenges remain even after families depart Jeddah 1: in some cases, community members in areas of origin have refused to accept returnees; in other cases, families have been forced to relocate due to damaged or destroyed housing, lack of services, or lack of access to livelihoods.
Hence, closer cooperation between the government and the UN will prove essential to ensure that reintegration needs, including community acceptance, are assessed prior to departure from Jeddah 1.
The incremental approach - followed thus far - has allowed the Government of Iraq and the UN to identify challenges and solutions, improving the process over time. But as we move forward, and returnee profiles become more complex, new and thorny challenges will undoubtedly arise.
And this, ladies and gentlemen, is why it is so important to continue and expand our dialogue with the government on advancing a rights-based approach that of course provides accountability for individuals who have committed crimes but also ensures holistic reintegration support.
Building on these recent discussions and round tables, expanded UN support to the Government of Iraq will be guided by the Global Framework for the provision of “whole of UN” support to the return of third country nationals from Iraq / Syria.
For those not familiar with this Global Framework: it lays out a collaborative approach with governments and pooled funding mechanisms under which the UN can support Member States on the protection, repatriation, prosecution, rehabilitation, and reintegration of returnees from Syria, who may have alleged or actual links or family ties to designated terrorist groups.
Using this Global Framework, the UN and the Government of Iraq, building on years of partnership in addressing the many post-ISIL challenges, can jointly identify gaps and needs, and prioritize areas of multilateral support, leveraging specific mandates within the UN family.
And importantly, having played an exemplary leadership role in many respects so far, the Government of Iraq can greatly contribute to the global understanding of contemporary prosecution, rehabilitation and reintegration questions.
Ladies and gentlemen, in closing:
Transnational challenges call for transnational solutions, and the United Nations looks forward to our continued partnership with the Government of Iraq in shaping and implementing these solutions for the greater global good.
Let’s face it: al-Hol is a ticking time bomb. If it goes off, it will impact not only the region but also far beyond. Defusing it should be our collective priority.
Thank you.
1 of 5
چیڕۆک
٠١ شوبات ٢٠٢٢
نوێنەری تایبەتیی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان سەردانی "ئوور" دەکات: بەڕاستی ئێستا کاتی ئەوە هاتووە عیراق سوود لە مێژووی دەوڵەمەندی کلتووریی خۆی وەربگرێت
چەندین شوێنەواری کەلتووری گرینگ بوونەتە مایەی دەوڵەمەندکردنی مێژوو و ئێستای عێراق. شوێنەواری "ئوور"، لە باشووری عێراق یەکێکە لە شوێنەوارە هەرە بەناوبانگەکان.
لەمبارەوە، لە سەردانەکەی ئەمدواییەیدا بۆ باشووری عێراق کە سەردانی شوێنەواری "ئوور" یشی کرد کە بەڵگەی رابردوویەکی دەوڵەمەندە و بە قەد سامانی نەوتەکەی ئەمڕۆی گرینگە. خاتو جینین هێنیس پلاسخارت، نوێنەری تایبەتیی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق، وتی "گەڕان بەناو شوێنەوارێکدا کە تەمەنی هەزاران ساڵە تووشی سەرسوڕمان و حەپەسانت دەکات. لەڕاستیدا هەموو کەس پێویستە سەردانی ئێرە بکات."
شارەزایی تەواو و هەوڵەکانی گەشەپێدان دەتوانن ببنە مایەی ڕاکێشانی سەرنجی گەشتیاران و هەروەها رەخساندنی هەلی کار و هێنانی داهات بۆ یارمەتیدانی ئابووریی عێراق بۆ خۆڕزگارکردن لە پشتبەستنی تەواوی بە داهاتی هایدرۆکاربۆن.
خاتو پلاسخارت هەروەها وتیشی"عێراق خاوەنی چەندین سامانی زۆروزەوەندە کە تائێستاش لەبواری گەشتوگوزاریدا وەک پێویست سوودیان لێ نەبینراوە. شایانی باسە کە دەسەڵاتە نیشتمانی و خۆماڵییەکان و هەروەها کۆماری عێراقیش هان دەدرێن لەسەر شانازی کردنیان بە کردنەوەی ئەم شوێنانە بەڕووی گەشتیاران و سەردانکەراندا."
1 of 5
چیڕۆک
٢٥ کانوونی دووەم ٢٠٢٢
چنین لە پێناو عێراقێکی نوێ : چارەسەری یەکجاری بۆ بژێوی ژنانی کەرکوک
بەڕێوەبەری کارگەکە کورتەیەکی دەربارەی دواهەمین هاوبەشیکاری داهێنەرانەی لەگەڵ ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژنان پێشکەش کرد کە لە ژێر ناونیشانی : ڕابەرایەتی کردنی ژنان و بەتوانا کردن و گەیشتن و پاراستن (LEAP II) بوو . ئەم پڕۆژەیە پەیمانگای سەرکردایەتی ژنان جێبەجێی کردبوو و حکومەتی یابانیش تێچووی دارایی گرتبووە ئەستۆ.
هونەری نەریتیی چنینی مافور وەکو کەلەپورێکی جیهانی ناسێندراوە . مافوری بە دەست چنراو نرخیان بەرزە بەڵام جۆرەکەیان باشتر و بەرزترە لەوانەی بە کۆمەڵ بەرهەم دەهێندرێن . موهەنەدی بەڕێوەبەر ئەمەی بە کرداریی سەلماند لە میانەی پیشاندانی مافورێکی بە دەست چنراو بە شاندەکە کە زۆر قەشەنگ بوو دواتر ئاشکرای کرد مافورەکە تەمەنی زیاتر لە ١٠٠ ساڵە . بە مەبەستی بەراوردکاری مافوریکی چنراو لە کارگە دوای دوو ساڵ لە بەکارهێنان نیشانەکانی کۆنی و شەپڕێوی پێوە دیار بوو.
ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژنان پاڵپشتی کارگەی مافوری کەرکوک دەکات لە میانەی شێوازی داهێنەرانەی پڕۆژەی (LEAP II) . ئەمەش ڕێگا بە ٢٠ شاگردی گەنج دەدات فێری هونەری دێرینی چنینی مافور بن لە وەستا سەرەکییەکان. ئەم پڕۆژەیە بریتیە لە گواستنەوەی کارامەیی و پاراستنی کەلەپور و ڕاهێنانی پیشەیی و هێنانەکەیەی بژێوی ژیان. شاگردەکان لە پێکهاتە دەوڵەمەندەکە ئاین و نەتەوە و ئاوارە نێوخۆیی و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکانی کەرکوک هەڵبژێردرابوون .
خاتوو هانیم ، یەکێکە لە بەهرەمەندترین شاگردەکان، نابیستە. بەڵام ئەمە بە هیچ شێوەیەک نەبۆتە بەربەست بۆی! ئەو داهێنان و نەقشی جوان و ئاڵۆز دەچنێ کە دەگاتە 300 گرێ بێ ئەوەی تیشکۆ لێزەرییە تیژەکەی سەر نەخشەکەی لەدەست بدات . بەڕێوەبەر ئاماژەی بەوە کرد کە ئەو زیاتر لە ٢٠٠ داواکاری بۆ ٢٠ دەرفەت پێگەیشتووە ، کێبڕکێیەکە زۆر توند بوو . ئەوەی شایانی گرنگی پێدانیشە ، سەرەڕای دەستهەقی بەرز و باشیی دۆخی کارکردن بەڵام هیچ پیاوێک داواکاری بۆ ئەم بەنامەیە پێشکەش نەکردبوو. پاراستنی کەلەپوری فەرهەنگیی تێکەڵکراو بە بازاڕکردن و دیزاینکردن لەوانەیە ببێتە بنچینەیەک بۆ پڕۆژەیەکی نایاب بۆ کۆمەڵگەی گەڕاوەکان. کەرکوکیش دەیەوێت بەرنەمەی زۆرتری لە بابەتی شاگردی پیشەسازی داهێنراو بۆ ژنانی شارەکە ببینێت ، بە تایبەتیش لە بوارەکانی زانست و تەکنۆلۆژیا و ئاندازیاری و بیرکاری.
موهەنەدی بەڕێوەبەر ئەوەی ڕوونکردەوە عێراق تا ساڵانی نۆهەدەکانیش جوانترین مافوری دەستیی بەرهەم دەهێنا کە ببوونە مایەی پێزانینی گەورە کەسایەتی و پیاوانی کاری بیانی و بازرگانە تورکەکانیش مافوری دەستکردی عێراقییان دەکڕی لەو سەردەمەدا. بەداخەوە ، ئابڵوقەی ئابوری دەیەها ساڵە و شەڕی نێوخۆیی بازرگانی مافوری دەستیی وێران کرد. لە حەوت کۆمپانیای ڕێگەپێدراوی دەوڵەت بۆ بە دەست چنینی مافور تەنها یەکێک لە کەرکوک و بەغدا و بابل ماونەتەوە. ئەم کارگانە سەر بە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکانن کە هیچ گرنگی بە برەو دان و بەبازاڕکردنی مافورەکانی میزۆپۆتامیا نادات و ەک براندێکی جیهانی . پێشنیازی ڕێکخستنی سەکۆیکاری پەیوەست بە مافوری دەستیی لەلایەن وەزارەتی ڕۆشنبیرییەوە خراوەتە ڕوو ، بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی باشتر بتوانرێت لەگەڵ کەلەپوری مەعنەوەی یونیسکۆ ببەسترێتەوە . بەم شێوەیە دەتوانرێت برەو بە بازارکردنی مافوری دەستیی عێراقی بدرێت، وەک پارچەیەک لە شوینەواری كالتوری لە ناوەوە و دەروەی عێراق.
یەکێک لەو پێشنیارانەی کە لەوانەیە یارمەتیدەر بێت لەم بابەتە ، ئەوەیە کارگەی مافوری کەرکوک بەرهەمهێنانی خۆی فراوان بکات لە رێگای ئاپێکی سەر هێڵ کە ڕێگا بە بەکارهێنەرانی بدات لەسەرتاسەری جیهان ئەو وێنە و دیزاینانەی ئارەزوویانە بکرێنە مافورێکی بە دەست چنراو بۆ کارگەکە بنێرن بۆ ئەوەی لە ماوەی ١٥ ڕۆژ ئامادە بێت. بەداخەوە تا ئێستا هیچ ئاژانسێکی گەشت و گوزار یانیش کۆمپانیای گواستنەوەی شتومەک لە کەرکوک لەم بوارە کارناکەن بۆ ئەوەی بتوانرێت ئەم جۆرە دەستپێشخەرییانە بخرێنە بواری جێبەجێکردن و چەندین مافوری دەستیی جوانیش بە نەفرۆشراوی بمینێتەوە.
نووسینی : مارتن دالهویسن – یونامی
وینەکان : حاریس ئەلعوبەیدی
1 of 5
چیڕۆک
٠٢ کانوونی دووەم ٢٠٢٢
بەهێزکردنی چەند کارێكی ئاوارە ناوخۆییەکان و فراوانکردنی ئاستی هێزی کار لە رێگەی راهێنانێکی پێشەنگیی کار
لە سایەی پاڵپشتییەکی بەخشندانەی حکومەتی یابان، رێکخراوی یونیدۆ چەند راهێنانێکی پرۆگرامی پەرەپێدانی پێشەنگیی کار لە کامپی ئاوارە ناوخۆییەکانی شاریا و کەبەرتۆ رێك خست بەو مەبەستەی برەو بە توانای پێشەنگیی کار بدات و هێزی کار فراوانتر بکات. ئەم پرۆگرامە ٦٥ کاتژمێرییەی راهێنان لەسەر پێشەنگی کار هاوکاریی ٤٣ پرۆژەی بچوك دەکات کە لە ئێستادا لەناو ئەو کامپانەدا بەڕێوە دەبرێن و، هەروەها هەوڵی ئەوە دەدات وەها لەم کارانە بکات بەردەوامتر و خۆڕاگرتر بن، بە تایبەتیش لە روانگەی کاریگەرییە کۆمەلایەتی و ئابورییەکانی پەتای کۆڤید ١٩وە.
ئەم راهێنانە کە چەند وانەیەکی وەك بەبازاڕکردن و بەڕێوەبردن و رێکخستنی بودجە و ژمێرکاری لەخۆ دەگرێت وەها ساز دراوە یارمەتیی کەسانی ئاوارەی ناوخۆیی بدات ئاستی ئەزموونی کاری پێشووی خۆیان بەرز بکەنەوە و، توانا و شارەزاییەکانی خۆیان لە بەڕێوەبردندا باشتر بکەن و زانیاریی نوێ بەدەست بهێنن بۆ ئەوەی کار و پرۆژە بچوکەکانیان باشتر و بەردەوام بکەن. بەشداربووان و پێشەنگانی کاری هاریکار چەند پێداویستییەکی وەك ئامێر و کەرەستە و کەلوپەل وەردەگرن بۆ ئەوەی کارەکانی خۆیانی پێ بەهێزتر بکەن و سەریان بخەن.
خەڵەف موراد ئیلیاس، کە لە بنەڕەتدا خەڵکی گوندێکی نزیك شارۆچکەی شەنگالە لە پارێزگای نەینەوا، بەشدار بووە لە ئەم پرۆگرامە کە بۆ ئەو هۆکارێکە بۆ فراوانکردنی کاری ئەو سەرتاشخانەیەی لەناو کامپەکەدا دایمەزراندووە. لە گوندەکەی خۆیاندا، خەڵەف لە سەرتاشخانە خێزانییەکەی خۆیان بووە و لەگەڵ باوکی و مامیدا کاری دەکرد.
لەگەڵ ئەوەی کە تازە خوێندنی قوتابخانەی بنەڕەتیی تەواو کردووە، خەڵەف دەڵێت، هیشتا ئەو توانا و شارەزاییە پێویستانەی بەدەست نەهێناوە تاکو بتوانێت پلانی کارێك بۆ خۆی دابنێت و ئامانج بۆ فراوانکردنی کارەکەی دیاری بکات.
"ئێستا فێر بووم چۆن کاتی خۆم بەڕێوە ببەم و چۆن تێڕوانینی خۆم بۆ داهاتوو دابڕێژم،" خەڵەف بەم شێوەیە باسی ئەزموونی خۆی لە پرۆگرامەکە دەکات.
"پلانم وەهایە کاری خۆم دابنێم تاکو داهاتێکی باش بەدەست بهێنم و بارودۆخی خێزانەکەم باشتر بکەم."
نەدا یوسف کالۆ، بەشداربوویەکی دیکەی پرۆگرامەکەیە و، دوکانێکی بچوکی بەرگدووری بەڕێوە دەبات لە کامپی کەبەرتۆ. ئەو بە پرۆسەی تەڵاقدا تێپەڕێوە و بەخێوکردنی چوار منداڵی لە ئەستۆدایە. نەدا لە ساڵی ٢٠١٤وە ئاوارە بووە.
نەدا وەك بەرگدوور لە کارگەیەکی جلوبەرگ لە شاری موسڵ بۆ ماوەی پێنج ساڵ کاری دەکرد، پێش ئەوەی بڕیار بدات بۆ خۆی کار بکات. پاش ریکەوتنی لەگەڵ ئەو کارگەیەی دایمەزراندبوو، نەدا دوکانێکی بچوکی لە شوێنی خۆیان لە شاری موسڵ بۆ خۆی کردەوە و کاری دەرەوەی کارگەکە وەردەگرت و لەگەڵ ئەوەشدا بنکەی کڕیارەکانی خۆیشی فراوانتر کرد.
بە سوودوەرگرتن لە پێشینە و قەزری وەرگیراو، نەدا وەبەرهێنانی بەرچاوی لەو کارەی لە ماڵەکەی خۆیدا داینابوو ئەنجام دا تا ئەو کاتەی کە موسڵ کەوتە دەست داعش، ئەمەیش خۆی و خێزانەکەیی ناچار بە هەڵهاتن کرد و گشت ئامێر و کەلوپەلەکانی کەوتنە بەر تاڵانی.
پاش ئەوەی لەو کامپەدا گیرسایەوە، پێویست بوو لەسەر دووبارە دەست بە کار بکاتەوە بۆ ئەوەی دەرامەتێك بۆ منداڵەکانی پەیدا بکات. دوکانێکی بچوکی بە هەندێك کەرەستەی سادەوە کردەوە. شارەزایی و ئەزموونەکەی بوونە سەرچاوەی بڕێك دەرامەت بۆی.
"زۆر توانا و شارەزایی هەن کە من نەمبوون و هیچ بیرۆکەیەکم نەبوو لەبارەی ئەوانەی لەم راهێنانەدا فێریان بووم وەك بەڕێوەبردنی کارەکەت و، ریکلام و بانگەشەکردن بۆ بەرهەمەکانت و، هەروەها ئەوەی کە چۆن بتوانیت زیان و قازانجی خۆت بژمێریت. ئەمانە زۆر گرنگن بۆ پەرەپێدانی کاری هەر کەسێك،" نەدا وەهای باس دەکات.
نەدا باس لەوە دەکات کە قەیرانی پەتای کۆڤید ١٩ کاریگەریی لەسەر کارەکەی ئەویش بەجێ هێشتووە بەوەی کە کەمبوونەوەی بۆنە و کۆبوونەوە کۆمەڵایەتییەکان داخوازییان لەسەر جلوبەرگی نوێ کەم کردەوە. سەرباری ئەوەش، ئەو ئێستا وا خەریکە بە چاوی خۆی دەیبینێت کە بە هۆی پێدانی ڤاکسین و باشتربوونی هەوڵەکانی خۆپارێزی کارەکەی دەگەڕێتەوە رەوتی ئاسایی.
لە سایەی پاڵپشتییەکانی رێکخراوی یونیدۆ، نەدا دەیەوێت کارەکەی فراوان بکات و، دەیەوێت وەك هۆکارێکی راهێنان خزمەت پێشکەش بە ئەو ئافرەتانە بکات کە پێویستییان بە راهێنان و فێربوونی توانا و شارەزایی پێویست هەیە بۆ ئەوەی سەربەخۆیی خۆیان بەدەست بهێنن و لە هەژاری قوتاریان ببێت.
نەدا دەڵێت، "ئەگەر بیر لە کەسانی دیکەش نەکەیتەوە، ئەوا ناتوانێت بیر لە خۆیشت بکەیتەوە."
1 of 5
چیڕۆک
١٧ ئایار ٢٠٢٢
دیالۆگ لەسەر بەرەنگاربونەوەی ووتاری ڕق و کینە و جیاکاری و پەراوێزخستن
ئەمڕۆ، ڕاوێژکاری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ڕێگریکردن لە جینۆساید، ئەلیس وایریمو ندریتو و دانیێل بێڵ، بەرپرسی نوسینگەی مافی مرۆڤی یونامی بە هاوبەشی ئاسانکارییان بۆ گفتوگۆیەك کرد سەبارەت بە بەرەنگاربوونەوەی ووتاری ڕق و کینە و جیاکاریکردن و پەراوێزخستن.
لە چالاکییەکەدا ١٩ بەشداربوو کە (٥ ژن و ١٤ پیاو) کۆکرانەوە، لەنێویاندا نوێنەرانی پێکهاتەکانی ئەرمەنی وبەهایی و کوردی فەیلی و جوو و کاکەیی وخەڵکی بە ڕەچەڵەک ئەفریقی و قەرەج وسابیئەنی مەندائی و شەبەك وتورکمان و ئێزیدی وزەردەشتیەکان و هەروەها ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و ڕۆژنامەنووسان وکۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی عێراق و سەندیکای پارێزەرانی عێراق و دەستەی پەیوەندییەکان و ڕاگەیاندن.
ڕاوێژکاری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان ندریتو ڕوانگەی جیهانی نەتەوە یەکگرتووەکانی بۆ ووتاری ڕق و کینە هاوبەش کرد و ئاماژەی بەوەدا کە "ووتاری ڕق و کینە و هاندانی ڕق و توندوتیژی دابەشکاریی ڕیشەیی قووڵ بۆسەر بنەما نەتەوەیی و ئایینییەکان دروست دەکات کە فەزای بنیاتنانی متمانە و لێکتێگەیشتنی یەکتر سنووردار دەکات." ئاماژەی بەوەشکردووە، "زۆر گرنگە کە ڕەگ و ڕیشەی ووتاری ڕق و کینە چارەسەر بکرێت و نەك تەنها بە دەرکەوتنی ئۆنلاین و ئۆفلاین." بۆ ئەمەش، راوێژکاری تایبەت ندریتو بەرپرسیارێتیەکانی عێراقی وەك دەوڵەتی ئەندامی رێککەوتننامەی رێگریکردن و سزادانی تاوانی جینۆسایدی ساڵی ١٩٤٨ی بیرخستەوە، هەروەها هانی هەموو پێکهاتەکانی عێراقی دا کە پێکەوە کاربکەن پشتگیری لە پەرەپێدان و جێبەجێکردنی پلانی کارەکان بکەن کە ئامانجیان چارەسەرکردنی ووتەی رق و کینەیە بەجۆرێک کە بە شێوەیەکی کاریگەر ئەنجامی بدات. لە کۆتاییدا وتی: "مرۆڤ توانایەکی بێئەندازەی هەیە بۆ دۆزینەوەی چارەسەر تەنانەت بۆ ئەو کێشانەی کە خۆیان دروستی دەکەن."
هەروەها دانیێل بێل پەرپرسی مافی مرۆڤی یونامی لە دیالۆگی ئەمڕۆدا سەبارەت بە کۆتاییهێنان بە ووتەی ڕق و کینە و جیاکاری و پەراوێزخستن لە عێراقدا ووتی"دیالۆگی گشتگیر و ئەنجام-ئاڕاستەکراو کە هاوتای پابەندبوون و کردەی کۆنکرێتی بنەڕەتییە بۆ کۆتاییهێنان بە نایەکسانی و جیاکارییە درێژخایەنەکان لە عێراقدا"
لە میانی ئەم گفتوگۆ کراوەیەدا، بەشداربووان تیشکیان خستە سەر ئەو پرسە سەرەکیانەی کە ڕووبەڕووی عێراق دەبنەوە، چارەسەرەکانیشیان پێشکەش کرد و هەنگاوەکانی داهاتوویان بۆ چارەسەرکردنی ئەو پرسانە دەستنیشان کرد.
1 of 5
چیڕۆک
٠٩ نیسان ٢٠٢٢
مێزگردێک سەبارەت بە شێوازە کردەنییەکانی "دادگاییکردن و شیاندنەوە و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا"
ئەمڕۆ لە بەغدا بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران و راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی و نوێنەری تایبەتیی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق ، خاتو جینین هێنیس پلاسخارت، ئەنجام درا. چەقی مێزگردەکەش لەسەر پرۆسەی ناردنەوەی هاوڵاتیانی وڵاتی سێهەم بوو کە لە لایەن حکومەتی عێراقەوە ئەنجام دەدرێت و هەروەها لەسەر "چوارچێوەی جیهانیی نەتەوە یەکگرتووەکان" و سەرنجەکانی داهاتووی سەر "دادگاییکردن و شیاندنەوە و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا"ش . رێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتی (ئای ئۆ ئێم)، بە پشتبەستن بە "شێوازی هاوبەشانەی نەتەوە یەکگرتووەکان" و هەوڵەکان بۆ سوود وەرگرتن لە "چوارچێوەی جیهانی" سەبارەت بە هاوڵاتیانی وڵاتی سێهەم لە عێراق و سوریا بەگوێرەی سیاقی عێراقی، بە هاوبەشکاری لەگەڵ "راوێژکاریی ئاسایشی نیشتمانی" و "بنکەی نێودەوڵەتیی دژەتیرۆر" ٤ مێزگردیان لەسەر" دادگاییکردن و شیاندنەوە و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا" ئەنجام دا.
ئەو مێزگردانە بوونە مایەی بە یەکەوە کۆکردنەوەی دەزگا پەیوەنددارەکانی حکومەتی عێراق بۆ گفتوگۆ کردن سەبارەت بە گرتنەبەری شێوازی کردەنیی شایستە و هەروەها ئەو وانانەی کە لە" دادگاییکردن و شیاندنەوە و هێنانەوە ناو کۆمەڵگا"شەوە وەرگیراون و لەگەڵ ئەوەش کە چۆن ئەمانە دەکرێت لە سیاقی تایبەتی ئەو هاوڵاتییە عێراقییانەی کە لە چادرگە (کامپی) ئەلهۆل لە ڕۆژهەڵاتی باکووری سووریاوە دەگەڕێنەوە بەکار بێن. شایانی باسە، وتارەکەی خاتو جینین هێنیس پلاسخارت لەم بەستەرەی خوارەوە بەردەستە: https://bit.ly/3DU05hg
1 of 5
چیڕۆک
٠٥ نیسان ٢٠٢٢
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ/یونامی بەهاوکاری لەگەڵ تۆڕی عیراقی بۆ تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان هەڵسان بە ڕێکخستنی دانیشتنێکی گفتوگۆئامێز دەربارەی مافە دیجیتالیەکان و ئاسایشی دیجیتالی
بەغدا ٥ ی نیسانی ٢٠٢٢، نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ/یونامی بەهاوکاری لەگەڵ تۆڕی عیراقی بۆ تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان هەڵسان بە ڕێکخستنی دانیشتنێکی گفتوگۆئامێز دەربارەی مافە دیجیتالیەکان و ئاسایشی دیجیتالی بۆ نەتەوە یەکگرتوەکان لەسەرانسەری جیهاندا. لە کانوونی یەکەمی 2021 تا ئازاری 2022 نوسینگەی مافی مرۆڤی یونامی بە هاوکاری تۆڕی عیراقی بۆ تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان پڕۆژەیەکی جێبەجێ کرد بۆ بەهێزکردنی پاراستنی کارکردن لەسەر ئینتەرنێت بۆ بەرگریکارانی مافی مرۆڤی عێراق و بلۆگەر و ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانان لە ڕێگەی زنجیرەیەك ڕاهێنان لەسەر مافە دیجیتالیەکان و ئاسایشی دیجیتالی بۆ ٢٠٠ بەشداربوو، لەگەڵ دابین کردنی ڕێنیشاندەری ئاسایشی دیجیتاڵ و دێسکی یارمەتی دیجیتاڵ و هەڵسەنگاندنی ئاسایشی دیجیتاڵی دروستکراو بۆ ڕێکخراوە ناحکومیەکانی عێراق. هەروەها پڕۆژەکە پلاتفۆرمێکی بۆ دیالۆگی نێوان دەسەڵاتدارانی عێراق و کۆمپانیا تایبەتەکان و نوێنەرانی کۆمەڵگەی مەدەنی دابینکرد بۆ خستنەڕووی هەنگاوەکانی پتەوکردنی مافەکان لە فەزای ئۆنلایندا. جێبەجێکردنی ئەم پڕۆژەیە بەبایەخێکی زۆرەوە لەلایەن کۆمەڵگەی مەدەنییەوە بەدیکرا، بەلەبەرچاوگرتنی ڕۆڵی زیادەی فەزای سایبەر لەچاودێری و ڕاپۆرت و داکۆکی لەمافەکانی مرۆڤدا، بە داننان بە گرنگی بۆ کەمکردنەوەی مەترسیەکانی سەر ئینتەرنێت و باشترکردنی پاراستنی داتاو پەیوەندی ئۆنلاین نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ/یونامی و تۆڕی عیراقی بۆ تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان چەند وانەیەکیان پێشکەش کرد و هەنگاوەکانیان خستەڕوو لەسەر چۆنیەتی فراوانکردنی چالاکیەکان لەسەر مافەکانی دیجیتاڵ لە عێراق. 21 بەشداربوو لە نێردەی جۆراوجۆری مەیدانی نەتەوە یەکگرتووەکان و نوسینگەکانی کۆمیسیاری باڵای مافەکانی مرۆڤ بەشداری کۆبوونەوەکەیان کرد و ئەزمونی خۆیاننیان خستەڕوو، هەروەها تیشکیان خستە سەر گرنگی بواری خێرا گەشەسەندووی ئاسایشی دیجیتاڵ بۆ پاراستن و بەهێزکردنی مافەکانی مرۆڤ.
1 of 5
چیڕۆک
٠٢ نیسان ٢٠٢٢
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و یونامی کۆتاییان هێنا بە سەکۆیکارێك دەربارەی وانەوەرگرتن لە ئەزموونەکان
٣١ی ئاداری ٢٠٢٢- دوێنێ کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عێراق (یونامی) بە هاوبەشی کۆتاییان پێهێنا بە سەکۆیکارێکی گشتیی چوارڕۆژە دەربارەی وانە وەرگرتن لە ئەزموونەکان. بەدرێژایی سەکۆیکارەکە، کە لە سلێمانی ئەنجامدرا لە ٢٧ تا ٣٠ی ئادار، دەستەی کۆمیسیارانی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و سەرکردایەتیی باڵا پێکەوە لەگەڵ گەورەبەرپرسانی نووسینگەی یونامی بۆ هاریکاری هەڵبژاردن بیروڕایان گۆڕیەوە سەبارەت بەو ئاڵنگاری و ئەزموونانەی کە لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران لە ساڵی ٢٠٢١ دا هاتنە پێشەوە و هەروەها ڕەزامەندییاندا لەسەر ڕاسپاردەکانیش بۆ گۆڕینی خاڵە لاوازەکان بۆ خاڵی بەهێز مەبەستی زیاتر بەرەوپێشبردنی پڕۆسەکانی هەڵبژاردن لە عیراقدا.
حاکم جەلیل عەدنان خەلەف، سەرۆکی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، ئاماژە بەوە دەکات کە " دوابەدوای ئەنجامدانی سەرکەوتووانەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران لە ساڵی ٢٠٢١دا، کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان خۆی ئامادەکردووە کە بە شێوەیەکی سیستەمیانە کارەکانی خۆی لە هەڵبژاردنەکەدا هەڵبسەنگێنێت و ئەو لایەنانەش دەستنیشانبکات کە کە پێویستیان بە باشترکردن هەیە لە سەرانسەری ئەو دەزگایەدا. دەرەنجامەکانی ئەم سەکۆیکارە زەمینەسازی دەکات بۆ پەرەپێدانی پلانێکی بنیاتنانی توانستی گشتگیر بەپاڵپشتی یونامی. ئێمە سوپاسی یونامی دەکەین بۆ پاڵپشتی بەردەوامیان."
سەکۆیکارەکە چەند بابەتێکی سەرباسی لەخۆگرتبوو وەك لایەنی یاسایی و پلانی جێبەجێکردنی ئەرکەکان و هۆشیاری گشتی و میدیا و تۆماری دەنگدەران و ڕاهێنان و ڕێوشوێنەکان و دابینکردن و لۆجستی و هەماهەنگی مەیدانی و هەماهەنگی ئەمنی و بەڕێوەبردنی زانیاری و ئەنجامەکانی هەڵبژاردن. هەروەها ئەم ڕاهێنانە دەرفەتێکی ڕەخساند بۆ شێوازێکی دامەزراوەیی بەشدار و گشتگیر و لە خوارەوە بۆ سەرەوە بۆ بیرکردنەوە و هەڵسەنگاندنەکانی دوای هەڵبژاردن، ئەمەش وادەکات کە کلتوورێکی دامەزراوەیی پەرەیپێبدرێت کە تێیدا دیالۆگ و بەشداریەکان هاندەدرێن و برەویان پێدەدرێت.
جاوید حەبیبی، ڕاوێژکاری باڵای ئۆپەراسیۆنەکانی هەڵبژاردن لە یۆنامی، وتی " هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران لە ساڵی ٢٠٢١ دەستکەوتێك بوو بۆ عێراق کە بە سەرکردایەتی کۆمسیۆن و بە هاوکاری تەکنیکیی یونامی بە گوێرەی ڕاسپاردەی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان هاتە کایەوە. سەرەڕای ئەم سەرکەوتنە، ئەم پڕۆسەیە گەورە و ئاڵۆزە پێویستی بە پەرەپێدانی بەردەوام هەیە. من دەمەوێت ئەم دەرفەتە بقۆزمەوە بۆ دووپاتکردنەوەی پابەندبوونی تەواوی یونامی لە پشتگیریکردنی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان لە جێبەجێکردنی ڕاسپاردەکانی سەکۆیکاری وانەوەرگرتن لە ئەزموونەکان، کە بە هەڵسەنگاندنێکی گشتگری پێویستییەکانی بنیاتنانی توانست دەستپێدەکات بۆ بەرەوپێشچوون لە پەرەپێدانی ئامادەسازی تەکنیکی ئەو دەزگایە بە گوێرەی ئەرکی پێسپێردراوی یونامی."
لە پەیامەکانی کۆتایی و لە دەرەنجامی سەکۆیکارەکەی وانەوەرگتن لە ئەزموونەکان، گەورە ڕاوێژکاری نووسینگەی هاریکاری هەڵبژاردنەکانی یونامی، بەڕێز هوگۆ کاچیچ، وتی: " کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و و ستافی نووسینگەی هاریکاری هەڵبژاردنەکانی یونامی کۆبوونەوە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی بیروڕا و گوێگرتن و تاوتوێکردنی بابەتەکان بۆ ئەوەی لەیەکتر فێربین. ئێمە ئەو لایەنانەمان بەدۆکومێنت کردووە و دەستنیشانکردووە کە سەرکەوتنی تێدا بەدەستهاتووە. لە هەمان کاتیشدا، بە ڕاشکاوانە سەیری ئەو بابەت و چاڵاکیانەشمان کردووە کە دەکرا کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان باشتر ئەنجامیان بدات. ئاڵنگارییەکە هێشتا ماوە و ئەو ئاڵنگاریەش بریتیە لە چۆنیەتی سوودوەرگرتن لەو ئەزموونانەی کە لێرەوە دەستنیشانمانکردوون بۆ ئەوەی لە داهاتوودا باشتریان بکەین. دەمەوێ ئەم دەرفەتە بقۆزمەوە بۆ دووپاتکردنەوەی ئەوەی کە، لەژێر ڕابەرایەتی نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عیراق، یونامی بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتیکردنی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان هەروەك چۆن لە ئەرکی پێسپێردراویدا ئاماژەی پێدراوە."
1 of 5
چیڕۆک
٣٠ ئازار ٢٠٢٢
نەتەوە یەکگرتووەکان ڕاهێنان بە زیاتر لە ٥٠٠ کارمەندی عێراقی دەکات لەسەر هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی
ئەو هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنە سێکسیەی لەلایەن کارمەندانی فریاگوزاری ئەنجام دەدەرێت، ناپاکییەکە بەرامبەر بەها و بنەما سەرەکییەکانی کاری مرۆیی و هەروەها بەرامبەر بە بنەمای زیان نەگەیاندن. هەڵخەڵتاندن ودەستدرێژیکردنی سێکسی ئەو متمانەیەی کە جڤاکەکان سەبارەت بە کاری مرۆیی و گەشەپێدان هەیانە تێك و پێکدەدات و هەروەها شکستێکی گەورەشە لە پاراستنی ئەو کەسانەی کە پێویستە کارمەندانی فریاگوزاری خزمەتیان بکەن.
گرنگە دان بەوەدا بنێین کە قوربانیانی هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (ڕزگاربووان) بوێرییەکی زۆریان دەوێت بۆ هاتنە پێشەوە و سکاڵا تۆمارکردن بە تایبەتیش لە سایەی هەبوونی ناهاوسەنگیەکی بەرچاوی هێزەکان. بەڵگەکان ئەوە نیشان دەدەن کە ژمارەی حاڵەتەکانی سکاڵا تۆمارکردن ڕێژەیەکی کەمە بە بەراورد لەگەڵ ئەو حاڵەتانەی کە ڕوودەدەن. لە کاتی سکاڵا تۆمارکردنیش، ڕزگاربووان، بە تایبەتیش لە چوارچێوە مرۆییەکە، لە وەرگرتنی پشتگیریی و پاراستن دوو چاری بەربەستی گەورە دەبنەوە. زۆر جارهیچ لێپێچینەوەیەك لە هەمبەر کردەوەکانیان لەگەڵ ئەنجامدەرانی هەڵخەڵتاندن ودەستدرێژیکردنی سێکسی ناکرێت.
سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ستراتیژیەتی خۆی بۆ پاراستن لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (PSEA) لە ئاداری ٢٠١٧ دا ئەمانەی کردۆتە سەرلیست : مافی قوربانیان و شکۆمەندییان، دانای سنوورێك بۆ دەربازبوون لە سزاکان لە میانەی پتەوکردنی سکاڵا تۆمارکردن و لێکۆڵینەوە بە ڕوونکردنەوەی کۆتەکانی سەر نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ وەدیهێنانی لێپێچینەوە لە تاوانەکانیشەوە ، بەشداربوون لەگەڵ کۆمەڵگای مەدەنی و هاوبەشیکارە دەرەکییەکان ، باشترکردنی پەیوەندەیکردنی ستراتیجی لە پێناو پەروەردە و شەفافیەت.
لە بەرامبەر ئەم پاشخانەی لە سەرەوە باسکراون، نەتەوە یەکگرتووەکان، لە ڕێگەی هەماهەنگیکاری پاراستن لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (PSEA) کە پاشکۆی نووسینگەی جێگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان و هەماهەنگیکاری مرۆیی و نیشتەجێیە لە عێراق، هەڵسا بە جێبەجێکردنی زنجیرەیەک ڕاهێنان لەسەر پاراستن لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (PSEA) و کردنەوەی چەند خولێکی بەرزکردنەوەی ڕادەی هۆشیاری بۆ کارمەندانی نەتەوە یەکگرتووەکان و کارمەندانی تر لە یەکەی پاسەوانی نەتەوە یەکگرتووەکان کە لە سەربازانی سەر بە هێزە چەکدارەکانی فیجی پێکهاتووە. لەم خولانە ڕاهێنان بە ٥٣٣ کەس کرا لەسەر پاراستن لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی(PSEA).
بابەتەکانی ڕاهێنانەکان و خولەکان بریتی بوون لە چەمکەکانی پەیوەست بە پاراستن لە هەڵخەڵتاندن ، دەستدرێژیکردنی سێکسی(PSEA)، سیاسەتی لێنەبووردنی ڕەها بەرامبەر هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (SEA)، چۆنیەتی خزمەتکردن بە شانازی ، شەش بنەما سەرەکییەکانی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان، چۆنیەتی هاتنە بەرچاوی هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی(SEA) لە عێراق، خزمەتگوزاریەکانی پشتگیریکردنی قوربانیان ، چۆنیەتی ڕاپۆرتکردنی بەدڕەفتاری ، ڕێکارەکانی ئاشکراکردنی بەدڕەفتاری ، ڕۆڵی کارمەندان و بەڕێوەبەران لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژیکردنی سێکسی (SEA)، ڕێوشوێنەکانی لێکۆڵینەوە و سزاکان.
لەلایەن ڕۆبێرت باسیل،
هەماهەنگیکار و ڕاوێژکاری پاراستن لە هەڵخەڵتاندن و دەستدرێژی سێکسی، نووسینگەی جێگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان /هەماهەنگیکاری نیشتەجێ / هەماهەنگیکاری مرۆیی لە عیراق
وەرگێڕانی بۆ زمانی کوردی: نافیع عەزیز، نووسینگەی ڕاگەیاندنی یونامی
وێنە لەلایەن: مازن عەبدوڵا ، نووسینگەی ڕاگەیاندنی یونامی
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٨ ئایار ٢٠٢٢
کۆمسیاری باڵای نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران (UNHCR ) سوپاسگوزاری پابەندبوونی تازەی حکومەتی ژاپۆن دەکات بۆ پشتگیریکردنی هەزاران ئاواارە و گەڕاوە و پەنابەرانی سووری لەعێراق دا
ئەم پاڵپشتیکردنە لە لایەن حکومەتی ژاپۆنەوە لە ساتێکی گرنگدایە کە بودجەی مرۆیی لە عێراقدا لە کەمبوونەوەدایە سەرەڕای بەردەوامبوونی پێداویستییە بەرچاوەکان، کە بەهۆی کاریگەرییە کۆمەڵایەتی-ئابوورییەکانی پەتای کۆڤید-١٩ و ئالنگارییەکانی تازە دەرکەوتووی ئاسایشی خۆراک کە پەیوەندییان بە شەڕی ئۆکرانیاوە هەیە، خراپتر دەبێت.
لە چوارچێوەی عێراقدا، بەڵگەنامە زۆر گرنگە. ناسنامە یان بەڵگەنامەیەکی مەدەنی دەتوانێت جیاوازی بێت لە نێوان دەستگەیشتن بە چاودێری تەندروستی و نەخۆشی، لە نێوان چوون بۆ قوتابخانە یان مانەوە بەبێ هیچ پەروەردەیەک، یان بۆ پەنابەران، لە نێوان توانای مانەوە لە عێراق بە سەلامەتی و دیپۆرتکردنەوە بۆ سوریا کە توندوتیژی بەردەوامە لە وێرانکردنی ژیان. زیاتر لە ٢٥٪ی ئەو خێزانە عێراقیانەی کە بەهۆی توندوتیژییەکانی داعشەوە ئاوارە بوون و ٪١٦ی ئەوانەی ئێستا گەڕاونەتەوە وڵاتەکانیان و هەروەها نزیکەی 40٪٤٠ی ئاوارەکانی سوریا لە عێراق بەڵگەنامەیەکی ناسنامەی دروستیان نییە.
بە پشتیوانی ئەم بەخشینەی حکومەتی ژاپۆن، UNHCR دەتوانێت پشتگیری لە زیاتر لە ٩ هەزار ئاوارەی ناوخۆیی عێراق بکات بۆ بەدەستهێنانی بەڵگەنامەی مەدەنی و بەردەوامبوون لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکانی تۆمارکردنی بۆ پەنابەرانی سوریا و پەنابەرانی دیکە و... دانپێدانان وەک هاوڵاتییەکی عێراقی یان پەنابەر لە عێراق هەنگاوێکی پێویستە بۆ ئەوەی مرۆڤ بە تەواوی دان بە مافەکانیدا بنرێت و جێبەجێ بکرێت.
سەرەڕای ئەوە، پشتگیری ژاپۆن ڕێگە بە UNHCR دەدات کە هاوکاری یاسایی بێبەرامبەر پێشکەش بە ٨٥٠٠ ئاوارە و پەنابەر لە عێراق بکات، لەوانە ڕێگە بە ڕزگاربووانی توندوتیژی ڕەگەزی بدات کە ئەگەر بیانەوێت دۆسیە تۆمار بکەن لە دەسەڵاتی جێبەجێکردنی یاسا و دادوەری، یان پشتگیری لەو کەسانە بکەن کە پرسەکانی پەیوەست بە خۆیان موڵکەکان یان شوێنی کاریان هەیە. هەروەها یارمەتی UNHCR دەدات بۆ دابینکردنی یارمەتی یاسایی بۆ ئەو سوریانەی کە مەترسی دیپۆرتکردنەوەیان لە عێراق لەسەرە.
بە وتەی باڵیۆزی ژاپۆن لە کۆماری عێراق، جەنابی بەڕێز سوزوکی کۆتارۆ، “پاڵپشتیکردنی UNHCR بۆ بەڵگەنامەکان هاوکارییەکی بنەڕەتییە بۆ پارێزگاریکردن لە ئاوارە ناوخۆییەکان و گەڕاوەکان و پەنابەرانی سووری لە عێراق لە مەترسی نزیک و مسۆگەرکردنی کەرامەتی مرۆیییان. من دەستخۆشی لە هەوڵە بەردەوام و ماندوونەناسەکانی UNHCR دەکەم بۆ کەمکردنەوەی ئازارەکانی ئەو کەسانەی کە زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە. هیوادارم ئەم پڕۆژەیە ببێتە هۆی کەمکردنەوەی سەختی ئەو کەسانە، کە هەروەها زۆرترین کاریگەرییان لەسەرە بەهۆی ئاسایشی خۆراکی ئێستا لە دوای قەیرانی ئۆکرانیا”.
جۆن نیکۆلا به ز، نوێنەری UNHCR لە عێراق وتی لە عێراقدا، دەستگەیشتن بە ناسنامە و بەڵگەنامە مەدەنییەکان لە سەرانسەری شەبەنگی مرۆیی و گەشەپێداندا زۆر گرنگە. بۆیە زۆرێک لە عێراقییەکان کە بەهۆی ململانێی ئەم دواییەوە ئاوارە بوون، ناسنامەیان لەدەستدا. دانپێدانان وەک هاوڵاتییەکی عێراقی کلیلی دەستگەیشتنە بە خزمەتگوزارییە گشتیەکانی پەروەردە یان تەندروستیی، هەروەها بە هەمان شێوەش زۆر گرنگە بۆ دەستگەیشتن بە وەرگرتنی یارمەتی گەڕانەوە و قەرەبووکردنەوەی موڵک و ماڵی لەدەستچوو. بە هەمان شێوە، بەڵگەنامەکان نەک هەر دەتوانن ڕێگری لە دیپۆرتکردنەوەی پەنابەرێک بکەن بۆ وڵاتێک کە ڕەنگە ژیانیان لە مەترسیدا بێت، بەڵکو گەرەنتی دەستگەیشتنیان بە خزمەتگوزارییەکانی پەروەردە و تەندروستش دەکات. ئەم پاڵپشتیکردنە بە نرخەی ژاپۆن یارمەتی هەزاران کەس دەدات کە ئێستا ئەمرۆ لە عێراق دان ، بەڵام هەروەها لە ساڵانی داهاتوودا لە کاتێکدا وڵاتەکە بەردەوامە لە بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوە”
بەخشندەکانی ژاپۆن و گەلەکەی، هەزاران ئاوارەی ناوخۆیی و گەڕاوە و پەنابەری سووری لە عێراق توانیویانە شوێنی خۆیان لە عێراق وەربگرنەوە و بە کەرامەت و ئاسایشەوە بژین.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٦ ئایار ٢٠٢٢
سندوقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ دانیشتوان یادی ڕۆژی جیهانیی خێزان دەکاتەوە
بابەتی ئەمساڵی ڕۆژی جیهانی خێزان بریتییە لە "خێزان و شارنشینی" کە ئامانجی هۆشیارکردنەوەیە لەسەر گرنگیی شارستانیەت لەسەر ژیان و خۆشگوزەرانی خێزان.
بە بۆنەی ئەم ڕۆژەوە، سندوقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ دانیشتوان بە هاوبەشی لەگەڵ شارەوانی بەسرە و بەڕێوبەرایەتی وەرزش و لاوان و کۆمەڵەی ژنانی بازرگانی باشووری عێراق، هەڵمەتێکی خۆبەخشی گەنجانیان ڕاگەیاند کە ئامانج لێی جەخت کردنەوەیە لە پاراستنی ژینگەی شاری بەسرە و وەڵامدانەوەی گۆڕانی کەش و هەوا.
خێزان و گەنجان بۆ پاککردنەوەی گەڕەکی المهندسین کۆبوونەوە و هەروەها هەوڵیاندا لەم ڕێگەیەوە هۆشیاری سەبارەت بە گرنگیی پاکڕاگرتنی ژینگە بڵاوبکەنەوە بۆ پاکژی و تەندروستیی کۆمەڵگەکەیان.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١١ ئایار ٢٠٢٢
کەنەدا پشتگیریی کاری پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی دەکات لە پێناو ڕزگارکردنی ژیان لە عێراقدا
پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی سەرنج دەخاتە سەر ژنان وگەنجان لە هەموو کارەکانیدا، بەو داراییدانە کەنەدییەشەوە، لە ڕێگەی پڕۆژە داهێنەرانەکانی بژێویی شارنشینییەوە کە ڕاهێنانگەلی پیشەیی وڕاهێنان لەسەر کارامەیی دابین کردووە بۆ ئەو کەسانەی لە شار و شارۆچکەکاندا لەو پەڕی پێویستییدان بۆ بەدەستهێنانیان لەگەڵ فێرکردنی بە بازاڕکردن لە ڕێی ئینتەرنێتەوە. لەبەر ئەوەی لە مەودای دووردا ئەم جۆرە چالاکییانە پشتگیریی بەشداربووان دەکەن بۆ دابینکردنی بژێویی ژیانیان بۆ خۆیان وخێزانەکانیان.
لەم بواردەدا عەلی ڕەزا قوریشی، نوێنەری پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی لە عێراق، وتی " ئەم هاوبەشییە داراییەی کەنەدا کە بۆ ماوەی چەند ساڵێکه یارمەتیی پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی داوە کە بەردەوام بێت لە پێدانی یارمەتیی خۆراکیی مانگانە بۆ هەرە لاوازترین خێزانەکان، لە پاڵ یارمەتیدانی خەڵکیی بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی ژیانیان. هەروەها ئەوەشی وت کە " ئەم جۆرە چالاکییانە یارمەتییدەرن بۆ گۆڕینی ژیانی ئەو عێراقییانەی دەگەڕێنەوە زێدی خۆیان وهەوڵدەدەن دووبارە پشت بەخۆیان ببەستن لە دابینکردنی بژێویی ژیانیاندا لە پاش ململانێ ئەوەش لە ڕێی پرۆژەکانمانەوە بۆ تواناسازیی لە بواری خۆڕاگریی و پەیداکردنی بژێویی، کە دەشبنە مایەی بەهیزکردنی کارسازیی".
لە ساڵی 2021 دا، زیاتر لە نیوەی بەشداربووانی چالاکییەکانی پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی لە بواری دۆزینەوەی هەلی کار وکەسابەتدا لە ژنان بوون. بەم ڕێبازە چەند ساڵییەش، کۆمەکە داراییەکەی کەنەدا بۆ پرۆگرامی خۆراکی جیهانیی دەرفەتی ڕەخساند بۆ پلاندانانی کاریگەر بەمەبەستی دەستگیرۆیی کردنی ئەوکەسانەی لەوپەڕی پێویستییدان.
هەروەها پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی، لە ساڵی ڕابردوودا، بەرنامەیەکی تەواو کرد کە ئامانجی گۆڕینی تێڕوانین بوو لەمەڕ چەمکە جێندەرییەکان لە ڕێی بەهێزکردنی دانانی تێڕوانینی جێندەریی و گشتاندنی لە هەموو ئاستەکانی پلاندانان وجێبەجێکردنی چالاکییەکانیدا. ئەم بەرنامەیە سوود وەردەگرێت لە کارکردن بۆ ماوەی چەندین ساڵ لە پێناو پتەوکردنی یەکسانیی جێندەریی (نێوان هەر دوو ڕەگەز) وبوونی ڕێکار وستراتیژەکان لە سەر زەمینی واقع بۆ زامنکردنی ئەوەی ژنان وکچان لە پێشینەی کارەکاندان.
پرۆگرامی خۆراكی جیهانیی سوپاسگوزارە بۆ حکومەت وگەلی کەنەدا بۆ پشتیوانیی بەردەوام وجێگییریان بۆ خێزانە هەرە لاوازەکانی عێراق ومنداڵەکانیان بەتایبەتیی ئەوانەی بژێوییان لەلایەن ژنانەوە پەیدادەکرێت.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١١ ئایار ٢٠٢٢
چەند ڕۆژێک پێش بەستنی کۆنفرانسێکی گرینگ لەبارەی فەرمانڕەوایی کۆچکردن، عێراق چەند پەیمانێکی گرینگ دەدات بۆ باشترکرتدنی فەرمانڕەوایی کۆچکردن
عێراق یەکەم وڵاتە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقیا کە پێداچوونەوەیەکی نیشتیمانی خۆویستانە (VNR) پێشکەش بکات کە ئەمە بریتییە لە پوختەیەکی پێشوەچوونەکانی هەر وڵاتێک بەرەو جێبەجێکردنی ئامانجەکانی واژوونامەی جیهانی کۆچ. عێراق هەروەها یەکەم وڵاتە لە هەرێمەکە کە ژمارەیەک پەیمانی پێشکەوتنخوازیش بدات لەو بارەوە.
لە ڕێکەوتی ١٠ مایس، گرووپی کارکردنی تەکنیکی کۆچکردنی سەر بە حکوومەتی عێراقی لە بەغدا کۆ بوویەوە و تاوتوێی کۆڕبەندی هەڵسەنگاندنی کۆچی نێودەوڵەتی (IMRF) و ئەولەویەتەکانی فەرمانڕەوایی کۆچکردنیان کرد. گرووپەکە هەروەها تاوتوێی پشتڕاستکردنەوەی پێداچوونەوەی نیشتیمانی خۆویستانە (VNR) کرد، کە ڕەشنووسەکەی بەپاڵپشتی تۆڕی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کۆچ نووسراوەتەوە.
عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە واژوویان کردووە لەسەر واژوونامەی جیهانی بۆ کۆچ (GCM) کە یەکەمین ڕێککەوتننامەی نێو حکوومەتەکانە بۆ ڕوومالکردنی هەموو ڕەهەندەکانی کۆچی نێودەوڵەتی بە شێوازێکی گشتگیر. عێراق هەروەها ئەندامە لە دەستپێشخەریی ولاتە پاڵەوانەکان. ئەمە مانای وایە عێراق پاڵپشتی دەکات لە واژوونامەی جیهانی کۆچ لەڕێگەی پێشاندانی سەرکردایەتی و بەشداریکردن لە پرۆسە فرەلایەنەکان.
گرووپی کارکردنی تەکنیکی کە چەندان وەزارەت لە خۆ دەگرێت پابەندی خۆی پێشان داوە بۆ حەوت پایمانی پەیوەندیدار بە سیاسەت بەپشتبەستن بە دەرەنجامەکانی پێداچوونەوەی نیشتیمانی خۆویستانە (VNR) و ئەو چالاکییانەی لەژێر دەستە تایبەتییەکانی گرووپی تەکنیکی کۆچ جێبەجێ کراون. پەیمانەکانیش ئەمانەن:
لە ئەولەویەتدانانی کۆچ، ژینگە، گۆڕانی کەش و هەوا لەلایەن گرووپی کارکردنی تەکنیکی
باشترکردنی کۆکردنەوە و بەڕوەبردنی داتای کۆچ
بەدواداچوون بۆ هەڵسەنگاندنی فەرمانڕەوایی کۆچ
فرەوانکردن و بەهێزکردنی میکانیزمی ئیحالەی نیشتیمانی بۆ گێڕانەوە (ئاوارەکان و گەڕاوەکان لە دەروەی ولات)
پەیوەندیکردنێکی داینامیکی لەگەڵ ڕەوەندی عێراقی لە دەرەوە
بەسیستەمکردنی بەڕێوەبردنی ناسنامە لەڕێگەی جێبەجێکردنی سیستەمی ئیلکترۆنیی بەڕێوەبردنی کەیسی گەڕانەوە.
کارکردنی باشتر لە بواری بەڕێوەبردنی سنووری پێکبەستراو
حکوومەتی عێراق شاندێک دەنێرێت بۆ کۆڕبەندی هەڵسەنگاندنی کۆچی نێودەوڵەتی و بەشداری دەکات لە هەموو چالاکییە سەرەکییەکانی کۆڕبەندەکە، لەوانەش دانیشتنەکان، دیبەیتی سیاسەتی کۆچ، لەگەڵ دیبەیتی گشتی کە تێیدا جاڕنامەیەکی تایبەت بە پێشوەچوونی گشتی پەسەند دەکرێت.
"نزیکەی چوار ساڵ تێپەڕیوە لەوەتەی عێراق واژووی لەسەر واژوونامەی جیهانی بۆ کۆچ کردووە لە ساڵی ٢٠١٨. پارساڵ ئێمە لەنێو یەکەمین حکوومەتەکان بووین لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقیا کە پێداچوونەوەیەکی نیشتیمانی خۆویستانە (VNR) بۆ جێبەجێکردنی واژوونامەی جیهانی بۆ کۆچ تەواو بکەین." کەریم النوری، جێگری وەزیری کۆچ و کۆچبەرانی عێراقی وای گوت لە میانەی کۆبوونەوەی گرووپی کارکردنی تەکنیکی.
"کۆڕبەندی هەڵسەنگاندنی کۆچی نێودەوڵەتی (IMRF) دەرفەتێکی باشە بۆ ئێمە کە پێشانی بدەین عێراق وڵاتێکی بەهێزە و پابەندە بە جێبەجێکردنی واژوونامەی جیهانیی کۆچ، و دەستکەوتەکان بخەینە ڕوو. [حەز دەکەین] بە هەموو هاوبەشان ڕابگەیەنین کە عێراق لەم دەستپێشخەرییەدا ئامادە و بەهێز دەبێت."
لەم چەند ساڵی ڕابردوودا، هەنگاوی گرینگ نراون بەرەو باشترکردنی سیاسەتی کۆچ لە عێراق، بەتایبەتی لەڕێگەی داڕشتنی ستراتیجیەتی کۆچی نیشتیمانی. تۆڕی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کۆچ خۆشحالە بە پاڵپشتیکردنی حکوومەتی عێراق لە بەجێگەیاندنی پەیمانەکانی لەبارەی واژوونامەی جیهانی کۆچ لە چوار ساڵی داهاتوو.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٢ ئایار ٢٠٢٢
یونامی گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی عێراقییەکان دەکات بەبۆنەی هاتنەوەی جەژنی رەمەزانی پیرۆز و داوادەکات چەقبەستوویی سیاسیی کۆتایی پێبهێنرێت
ئێمە لەم بۆنە پیرۆزەدا دووپاتی گرنگیی کۆتاییهێنان بە چەقبەستوویی سیاسی دەکەینەوە لەپێناو بەرژەوەندی هەموو عێراقییەکاندا.
باری کەمدەرامەتی ناوخۆیی بەهۆی کاریگەرییە هەنووکەییەکانی پەتای کۆڕۆنا و گرژییە جیهانییە جیۆپۆلەتیکییەکانەوە زیاتر ئاڵۆز بووە. هەر بۆیە وڵات پێویستە ویستێکی سیاسیی پێکەوەیی دڵسۆزانەی هەبێت بۆ نەهێشتنی جیاوازییە سیاسیەکان لەپێناو پێشڤەچوون و دابینکردنی داواکارییەکانی هاوڵاتیاندا.
لە کاتێکدا کە نەتەوە یەکگرتووەکان هەر بە هاوبەشکاری هەموو عێراقییەكان دەمێنێتەوە، داوا لە هەموو سەرکردە سیاسییە عیراقییەکان دەکەین کە هەست بە بەرپرسیارێتی بکەن و پڕۆسەی پێکهێنانی حکومەت خێرابکەن و کاتە دیاریکراوەکانی دەستوور ڕەچاوبکەن و بەبێ دواکەوتن ڕەزامەندی لەسەر پێکهێنانی حکومەتێك بدەن کە بتوانێت بە خێرایی و بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە بەدەم ئەو لیستە دوورودرێژەی کاری لەپێشینەی ناوەخۆیی عیراق بچێت کە هێشتا کاریان لەسەر نەکراوە.
هیوای ئاشتی و سەقامگیری و خۆشگوزەرانی و تەندروستباشی بۆ ئێوە و خۆشەویستانتان دەخوازین.
جەژنتان پیرۆزبێت.
1 of 5
نوێترين سهرچاوهكان
1 / 11
سەرچاوەکان
٢٢ کانونی یەکەم ٢٠٢١
سەرچاوەکان
٠٣ تشرینی یەکەم ٢٠٢١
سەرچاوەکان
٠١ تشرینی یەکەم ٢٠٢١
سەرچاوەکان
١١ ئاب ٢٠٢١
1 / 11