بوژانەوەی ئابووری پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان هێواشە لە عێراق دا لە ماوەی ساڵی دووەمی کۆڤید-١٩

لە ئێستادا ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کؤچ (IOM)، ڕێکخراوی کشتوکاڵ و خۆراک-فاو (FAO)، سەنتەری بازرگانی جیهانی (ICT) راپۆرتی پانێڵی توێژینەوەی ٤: کاریگەری کۆڤید-١٩ لەسەر پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان لە عێراق دا بڵاوکردەوە. توێژینەوەکە ئەمەی بۆ دەرکەوت کە بوژانەوەی ئەو خاوبوونەوە و دابەزینە ئابوورییەی کە بەهۆی ڤایرۆسی کۆڤید-١٩ هاتبووە ئاراوە لە ڕووپێوی پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان دا سستیەکی پێوەدیاربووە. بە نزیکەی لە %٢٥ی کار و بزنسەکان لە بوژانەوەیان دا لەو کێشە و ئاریشەی بەهۆی کۆڤید-١٩ دروستببوو “زۆر نیگەران بوون”.

لەو ٧١٦ کۆمپانیا و دامەزراوە بازرگانییەی کە رووپێوکران، دەکەونە ١٥ پارێزگا و کارو چالاکییەکانیشیان ١٦ کەرتی ئابووری دەگرێتەوە، بە زۆریش لە کەرتەکانی کشتوکال و خۆراک. توێژینەوەکە ئەو کاریگەریەی کە لەسەر ئەو کۆمپانیا و دامەزراوە بازرگانیانە هەبوو هەلسەنگاند، بە بەراورد بە کار و بزنسە نا کشتوکاڵییەکان.

یەکەمین حاڵەتی کۆڤید-١٩ لە مانگی شوبات ی ٢٠٢٠ لە عێراق دا تۆمارکرا، لەو کاتەوە تا ئێستا نزیکەی دوو ملیۆن حاڵەت تۆمارکراوە. راپۆرتە نوێیەکە ئەو دەرئەنجامە دەخاتەڕوو کە لە داتای چوار جەولە کۆکراوەتەوە لە نێوان مانگی حەزەیرانی ٢٠٢٠ تا حوزەیرانی ٢٠٢١، کە ئەم ماوەیە کاریگەری داخستنی سنوور و سنووردارکردنی داهات و بەرهەمهێنان و چوونە سەرکاری کارمەندان و فرۆشتنی بەرهەمەکان دەگرێتەوە، بەو میکانیزمانەشەوە کە بۆ هەڵکردن و مامەڵەکردن لەگەڵ ئاریشەکە پیادەکران.

نزیکەی هەموو کۆمپانیا و دامەزراوە بازرگانییەکان باسی کەمبوونەوەی داهاتیان کرد لە مانگەکانی سەرەتای بڵاوبوونەوەی پەتایەکە، بە گشتی، لە %٢٣ ی ئەو کەمبوونەوەی داهاتە لە نێوان مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢٠ بۆ مانگی تشرینی دووەمی هەمان ساڵ بوو، ئینجا داهات بەشێوەیەکی هێواش دەستی بە بوژانەوە کرد. هەرچەندە، لەگەڵ کۆتاییهاتنی ماوەی توێژینەوەکە لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢١ دا، بەتێکرا، پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان بە ڕێژەی لە %٦٠ ی هەمان ئاستی پێش کۆڤید-١٩ مانەوە.

لە نێوان مانگی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ و مانگی حوزەیرانی هەمان ساڵ دا، لە %٨٠ی، خاوەن پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان، کە ئاماژەیان بەوەکرد قەرزیان کردووە، قەرزکردنەکەیان بەهۆی قەیرانی کۆڤید-١٩ەوە بووە. زۆربەی ئەو پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندانە قەرزرکردنەکەیان بە رێگە و هۆیە نافەرمییەکان بووە، لەوانەش پارەیان لە هاوڕێ یان خێزان وەرگرتووە.

بە تێکڕا، خاوەن پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان دوو لە کارمەندەکانیان رۆیشتووە و لەکارکردن نەماون لە نێوان مانگی شوبات دا، کاتێک قەدەغەکردنی هاتووچۆ دەستیپێکرد وەکو رێکارییەک بۆ کۆنتڕۆلکردن و پاراستنی تەندروستی گشتی، بۆ مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٠. هەرچەندە تا مانگی حوزەیرانی ساڵی ٢٠٢١ دا، کە زیاتر لە ساڵێک بەسەر بلاوبوونەوەی پەتایەکە تێپەریووە، خاوەن پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندەکان تەنیا یەک کارمەندیان لە کارکردن نەماوە. واتە، بە بەراورد بە مانگی شوباتی ٢٠٢٠، ئەو خاوەن پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندانە یان توانیووانە کارمەند بۆ سەرکار بگێرنەوە یان کارمەندی تازەی بخەنە سەرکار.

ڕێژەی کارمەندی پیاو و بەرانبەر بە کارمەندی ئافرەت لەماوەی بڵاوبوونەوەی پەتایەکە هەڵبەزین و دابەزینی بەخۆیەوە بینیووە. لە مانگی شوباتی ٢٠٢٠ دا، لەو پڕۆژەکار و بزنسە قەبارە بچووک و مامناوەندانەی کە توێژینەوەکە گرتبوویە خۆی، هەر کارمەندێکی ئافرەت لە بەرانبەر ١٤ کارمەندی پیاو بوو. ئەم ڕێژەیەش لە مانگی ئابی ٢٠٢٠ دا گەیشتە لوتکە کە یەک کارمەندی ئافرەت بەرانبەر بە ٢٠ کارمەندی پیاو بوو، ئەمەش فراوانتربوونی بۆشایی ڕەگەزیی لەم ماوەیە دا نیشاندەدات.

توێژینەوەکە بە پاڵپشتی نووسینگەی دانیشتووان، پەنابەران و کۆچبەران (PRM)ی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و یەکێتی ئەوڕوپا ئەنجامدرا.