چنین لە پێناو عێراقێکی نوێ : چارەسەری یەکجاری بۆ بژێوی ژنانی کەرکوک

بەڕێوەبەری کارگەکە کورتەیەکی دەربارەی دواهەمین هاوبەشیکاری داهێنەرانەی لەگەڵ ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژنان پێشکەش کرد کە لە ژێر ناونیشانی : ڕابەرایەتی کردنی ژنان و بەتوانا کردن و گەیشتن و پاراستن (LEAP II) بوو . ئەم پڕۆژەیە پەیمانگای سەرکردایەتی ژنان جێبەجێی کردبوو و حکومەتی یابانیش تێچووی دارایی گرتبووە ئەستۆ.

هونەری نەریتیی چنینی مافور  وەکو کەلەپورێکی جیهانی ناسێندراوە . مافوری بە دەست چنراو نرخیان بەرزە بەڵام جۆرەکەیان باشتر و بەرزترە لەوانەی بە کۆمەڵ بەرهەم دەهێندرێن . موهەنەدی بەڕێوەبەر ئەمەی بە کرداریی سەلماند لە میانەی پیشاندانی مافورێکی بە دەست چنراو بە شاندەکە کە زۆر  قەشەنگ بوو دواتر ئاشکرای کرد مافورەکە تەمەنی زیاتر لە ١٠٠ ساڵە . بە مەبەستی بەراوردکاری مافوریکی چنراو لە کارگە دوای دوو ساڵ لە بەکارهێنان نیشانەکانی کۆنی و شەپڕێوی پێوە دیار بوو.

ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژنان پاڵپشتی کارگەی مافوری کەرکوک دەکات لە میانەی شێوازی داهێنەرانەی پڕۆژەی (LEAP II) . ئەمەش ڕێگا بە ٢٠ شاگردی گەنج دەدات فێری هونەری دێرینی چنینی مافور بن لە وەستا سەرەکییەکان. ئەم پڕۆژەیە بریتیە لە گواستنەوەی کارامەیی و پاراستنی کەلەپور و ڕاهێنانی پیشەیی و هێنانەکەیەی بژێوی ژیان. شاگردەکان لە پێکهاتە دەوڵەمەندەکە ئاین و نەتەوە و ئاوارە نێوخۆیی و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکانی کەرکوک هەڵبژێردرابوون .

خاتوو هانیم ، یەکێکە لە بەهرەمەندترین شاگردەکان، نابیستە. بەڵام ئەمە بە هیچ شێوەیەک نەبۆتە بەربەست بۆی! ئەو داهێنان و نەقشی جوان و ئاڵۆز دەچنێ کە دەگاتە 300 گرێ بێ ئەوەی تیشکۆ لێزەرییە تیژەکەی سەر نەخشەکەی لەدەست بدات . بەڕێوەبەر ئاماژەی بەوە کرد کە ئەو زیاتر لە ٢٠٠ داواکاری بۆ ٢٠ دەرفەت پێگەیشتووە ، کێبڕکێیەکە زۆر توند بوو . ئەوەی شایانی گرنگی پێدانیشە ، سەرەڕای دەستهەقی بەرز و  باشیی دۆخی کارکردن بەڵام هیچ پیاوێک داواکاری بۆ ئەم بەنامەیە پێشکەش نەکردبوو. پاراستنی کەلەپوری فەرهەنگیی تێکەڵکراو بە بازاڕکردن و دیزاینکردن لەوانەیە ببێتە بنچینەیەک بۆ پڕۆژەیەکی نایاب بۆ کۆمەڵگەی گەڕاوەکان. کەرکوکیش دەیەوێت بەرنەمەی زۆرتری لە بابەتی شاگردی پیشەسازی داهێنراو بۆ ژنانی شارەکە ببینێت ، بە تایبەتیش لە بوارەکانی زانست و تەکنۆلۆژیا و ئاندازیاری و بیرکاری.

موهەنەدی بەڕێوەبەر ئەوەی ڕوونکردەوە عێراق تا ساڵانی نۆهەدەکانیش جوانترین مافوری دەستیی بەرهەم دەهێنا کە ببوونە مایەی پێزانینی گەورە کەسایەتی و پیاوانی کاری بیانی و بازرگانە تورکەکانیش مافوری دەستکردی عێراقییان دەکڕی لەو سەردەمەدا. بەداخەوە ، ئابڵوقەی ئابوری دەیەها ساڵە و شەڕی نێوخۆیی بازرگانی مافوری دەستیی وێران کرد. لە حەوت کۆمپانیای ڕێگەپێدراوی دەوڵەت بۆ بە دەست چنینی مافور تەنها یەکێک لە کەرکوک و بەغدا و بابل ماونەتەوە. ئەم کارگانە سەر بە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکانن کە هیچ گرنگی بە برەو دان و بەبازاڕکردنی مافورەکانی میزۆپۆتامیا نادات و ەک براندێکی جیهانی . پێشنیازی  ڕێکخستنی سەکۆیکاری پەیوەست بە مافوری دەستیی لەلایەن وەزارەتی ڕۆشنبیرییەوە خراوەتە ڕوو ، بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی باشتر بتوانرێت لەگەڵ کەلەپوری مەعنەوەی یونیسکۆ ببەسترێتەوە . بەم شێوەیە دەتوانرێت برەو بە بازارکردنی مافوری دەستیی عێراقی بدرێت، وەک پارچەیەک لە شوینەواری كالتوری لە ناوەوە و دەروەی عێراق.

یەکێک لەو پێشنیارانەی کە لەوانەیە یارمەتیدەر بێت لەم بابەتە ، ئەوەیە کارگەی مافوری کەرکوک بەرهەمهێنانی خۆی فراوان بکات لە رێگای ئاپێکی سەر هێڵ کە ڕێگا بە بەکارهێنەرانی بدات لەسەرتاسەری جیهان ئەو وێنە و دیزاینانەی ئارەزوویانە بکرێنە مافورێکی بە دەست چنراو بۆ کارگەکە بنێرن بۆ ئەوەی لە ماوەی ١٥ ڕۆژ ئامادە بێت. بەداخەوە تا ئێستا هیچ ئاژانسێکی گەشت و گوزار یانیش کۆمپانیای گواستنەوەی شتومەک لە کەرکوک لەم بوارە کارناکەن بۆ ئەوەی بتوانرێت ئەم جۆرە دەستپێشخەرییانە بخرێنە بواری جێبەجێکردن و چەندین مافوری دەستیی جوانیش بە نەفرۆشراوی بمینێتەوە.

نووسینی : مارتن دالهویسن – یونامی

وینەکان : حاریس ئەلعوبەیدی