بەیەکەوە بەهێزترین: چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ئێزدیان یادی نۆ ساڵەی جینۆسایدیان دەکەنەوە
٠٧ ئاب ٢٠٢٣
شەنگال، عێراق – پێنج شەممە، ٣ی ئابی ٢٠٢٣، نۆ ساڵ دوای تێپەڕبوونی جینۆسایدکردنی ئێزدییەکان لەلایەن داعشەوە، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە شەنگال بەیەکەوە کۆدەبنەوە و ساڵیادی ئەو جینۆسایدە بە ئەنجامدانی یەکەمین کار و چالاکی گشتییان دەکەنەوە: داگیرساندنی مۆمی ڕێز و شکۆ لەو هەزاران قوربانیەی کە گیانیان لە دەست دا، ئەمەش بە ئەنجامدانی هەڵمەتی سەوزکردنی کۆمەڵگە-ساتەوەختێکی گرنگ بۆ بەهێزکردن و گەیاندنی دەنگی گەنجان لە عێراق.
تۆڕی دەنگی قوربانیانی ڕزگاربوو- سەرەتا لە ساڵی ٢٠٢١ دا بۆ ئەو ئێزدیە ڕزگاربووانە دامەزرا کە نیشتەجێی هەرێمی کوردستانی عێراقن، بەڵام ئێستا ئەم تۆڕە فراوانبووە بۆ گرتنەخۆی هەموو قوربانیە ڕزگاربووانەی عێراق کە گیراو و ژێردەستەی داعش بوون-چرکە ساتێک بەبێ دەنگی وەستان لە شەنگال کە تیایدا هەموو بەشداربووان مۆمی ڕێز و نەوازشیان بۆ هەموو ئەوانە داگیرساند کە بوونە قوربانی هێرشەکان و گیانیان سپارد. ئەم ئیڤێنتە وەک بیرهێنەرەوەیەکی بەهێزە بۆ گێڕانەوە هێزە و بەبەرداکردنەوەی توانا بە قوربانیانی ڕزگاربوو.
"بۆ ئێمە زەحمەتە کە بەشداری لەم چالاکییانە دەکەین، بەڵام دەبێت هەوڵ بدەین. هەموو ئازار و برینەکانمان لە ڕۆژێکی وەک ئەمڕۆدا کەوتە جەستەمان." ئەندامێکی تۆڕی دەنگی ڕزگاربووان وای گوت. "ئێمە داوای دادوەری دەکەین، دادگاییکردنی ئەندامانی داعش، ئاوەدانکردنەوەی هەرێمەکەمان و هەڵدانەوەی گۆڕە بە کۆمەلەکان و گەڕان بە دوای ئەوانەی هێشتا بزرن."
هاوکات، ئومێد بەخشەران، کە گروپێکن لە گەنجانی ڕزگاربووی ئێزدی و ڕۆژانێک خۆیان گیراو و ژێردەستەی داعش بوون، ئێستا بەیەکەوە کاردەکەن بۆئەوەی سەرەنج بخرێتە سەر ئەو کوڕ و گەنجانەی کە لە ژێر هەوڵەکانی بەزۆر پێ گۆڕین و ئاین و باوەڕ و بە کۆیلەکردن لەلایەن داعشەوە ڕزگاریان بووە، هەڵسان بەئەنجامدانی هەڵمەتی سەوزکردنی گوندێک لە قەزای شەنگال. ئامانج لەم کارەش گۆڕینی سروشتی گوندەکە بوو لەڕێگەی نەمام چاندن بەدرێژای شەقامە گشتییەکان و بەردەم ماڵەکان. بەمەش ژینگەیەکی سەوزتر دروست دەبێت و سوود و سێبەر دەبەخشێت لەوکاتەی شەپۆڵی گەرمی بەهۆی گۆڕانی کەش و هەواوە لە ئارادایە. بەمەش هانی دانیشتووان دەدەن کە پارێزەری ژینگە بن و لەهەمان کاتیشدا ئەوەیان نیشاندا کە هیوای گەڕانەوە بۆ ئەوانەی تا ئێستاش هەر لە ئاوارەیی دان هەیە.
"با ئەمڕۆ وەبیرهێنەرەوەیەک بێت بۆ خەڵک بۆ ئەوەی هیوا بچێنن و زال بن بەسەر ئەو بیرەوەرییە بەئازارانەی کە کۆمەڵگەکەمان چەشتوویەتی. با بیگۆڕین بۆ ڕۆژی زاوی و زاری پڕ لە هیوا بۆ داهاتوو." ئەندامێکی گرووپی ئومێد بەخشەران وای گووت.
هەردوو کار و چالاکییەکەش تیشکیان خستە سەر گرنگی سەرکرایەتیکردنی قوربانیانی ڕزگاربوو لە ساڕێژکردن و بونیاتنانەوەی کۆمەڵگەکانیان.
سەرۆک و نێردەی گشتی رێکخراوی نێودەڵەتی کۆچ لە عێراق (IOM)، بەڕێز جیۆرجی گیگاوری گوتی "ڕێکخراوی IOM شانازی بە پاڵپشتیکردنی تۆڕی دەنگی قوربانیانی ڕزگاربوو و ئومێد بەخشەران دەکات لەو کارو چالاکییە باش و بەسوودانەی کە بۆ رێزگرتن لە قوربانیان و بەرزڕاگرتن و هێشتنەوەی ئەزموونی کۆمەڵگەکەیان لە یادەوەری گشتی و خەڵکی دا دەیدەن، لەپاڵ هەوڵەکانیشیاندا بۆ کۆکردنەوەی هاوڵاتیانە لەگەڵ یەکتری بۆ بنیاتنانی داهاتووێکی گەشتر." هەروەها ناوبراو گوتیشی "بەردەوامدەبین لە پاڵپشتیکردنی ئەو کۆمەڵگەیانە بە هەرشێوەیەک کە دەستمان پێیبگات و بتوانین، هەر لە هاوکاریکردنی ڕاستەوخۆی ئەوانەی کە لە ئاوارەیی دان و ئەوانەشی کە گەڕاونەتەوە، تا دەگاتە بنیاتنانی توانا و داکۆیکردن لێیان لە بەرزترین ئاستەکانی حکومەت دا."
لە ٣ی ئاب دا، نووسینگەی سەرۆکوەزیران ئیڤێنتێکی یادکردنەوەی لە شاری بەغدا ڕێکخست کە لەسەر باڵاترین ئاستەکانی حکومەت و نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان بەشداریان تێدا کرد. لە شاری هەولێریش، حکومەتی هەرێمی کوردستان بەیەکەوە لەگەڵ ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی ئێزدیان، یەزدا، یادی ئەو قوربانیانەی بەرز ڕاگرت.
سەرباری هەبوونی زەحمەتی و ئاڵنگارییەکان، غەم و کۆستی دەروونی گەورەش هەن، لەڕێگەی هاوبەشیکردن لەگەڵ سەرکردایەتیکردنی تەواوی کۆمەڵگە لەلایەن قوربانیەکی ڕزگاربوو و هەروەها لەگەڵ کارەکانی حکومەت، هەوڵ و کۆششە بەیەکەوەییەکانمان دەتوانێت ساڕێژی زامەکان بکات و داهاتووێک دروستبکات کە شکۆ، ئەمن و ئاسایش و ئاشتی باڵی بەسەر داکێشابێت بۆ کۆمەڵگەی ئێزدییەکان.
***
بۆ زانیاری زیاتر، تکایە پەیوەندی بکەن بە:
ڕابەر عزیز لە ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کۆچ لە عێراق: 2228 880 772 964+ raziz@iom.int
ڕێکخراوە بەشداربووەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لەم دەستپێشخەرییە
ئەو ئامانجانەی لە ڕێگای ئەم دەستپێشخەریەوە پشتگیریان لێدەکرێت
