هەفتەی کوتانی جیهانی - کوتانەکان لەیەکترمان نزیکتر دەکەنەوە

ئەمساڵ لەژێر سیمای "کوتان لەیەکترمان نزیکتر دەکەنەوە،" هەفتەی کوتانی جیهانی، داوای بەشداری گەورەتر دەکات لەسەرئاستی جیهانی بۆ کوتان و لەسەر ئاستی وڵاتیش برەودان بە گرنگی کوتان و باشترکردنی تەندروستی و دروستیی گشتی بۆهەمووان.

هەفتەی کوتانی جیهانی ئامانجییەتی برەو بە کوتانەکان بدات بۆ پاراستنی هاووڵاتییان لە هەموو تەمەنێکدا دژی ئەو نەخۆشییانەی کە پێشییان پێدەگیرێت. کوتان ساڵانە ملیۆنان ژیان ڕزگار دەکات و زۆر بە فراوانی بە یەکێک لە سەرکەوتووترین کارتێکردنی پزیشکی دادەنرێت لەجیهان. کوتانەکان سەلامەتن و کاریگەرن و دەتوانن کاریگەری ئەرێنی لەسەر تەندروستیی هاووڵاتییان دروست بکات کاتێک ڕێژەی کوتانەکان بەرزبێت. بەڵام هێشتا زۆرێک لە منداڵانی عێڕاق کوتانی پێویست وەرناگرن و زۆر خەڵکیش کوتانی زۆر گرنگییان وەنەگرتووە لەکاتی هەرزەکاری و پێگەیشتوویی و لە بەتەمەنەکانیش.

بۆماوەی زیاتر لە ٢٠٠ ساڵە، کوتانەکان ئێمەیان پاراستووە دژی ئەو نەخۆشییانەی هەڕەشەی لە ژیان و گوزەرەنمان دەکەن و ڕێگری لە بەرەوپێشچوونمان دەکەن. بەیارمەتی کوتانەکان، بەرەوپێشچووین بەبێ بارگرانی نەخۆشییەکانی وەکو ئاوڵە و ئیفلیجی کە سەدان میلیۆن ژیان و میلیۆنان منداڵی لەجیهان پەککەوتەکرد. کوتانەکان خۆیان بەرەو پێشدەچن بۆ دابینکردنی جیهانێکی دوور لە هەوکردنی جگەری جۆری بی و شێرپەنجەی ملی منداڵدان.

لە ٢٠٢١، هەفتەی کوتانی جیهانی هاوکاتە لەگەڵ دەرچوونی کوتانەکانی کۆڤید-١٩ لەهەموو جیهان و لەناویشیاندا عێڕاق. هیچ کاتێک لەئێستا باشتر نەبووە بۆئەوەی کوتانەکان کۆمەڵگە وکەسانی ئازیزی یەکتر نزیکتر بکاتەوە. زۆر هاوڕێ و خێزان یەکترییان چاوییان بەیەک نەکەوتووە و یەکترییان نەبینییووە لەبەر پەتای جیهانیی کۆڤید-١٩. کوتانەکانی کۆڤید-١٩ باشترین بژاردەیە بۆ دڵنیابوون لەوەی خێزانەکان دەتوانن کەسانی ئازیزیان سەر لەنوێ ببیننەوە.

وەکوبەشێک لە هەڵمەتی ٢٠٢١، ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی، یونیسێف، هاوبەشە تەندروستییەکان و هەموو تاکەکانی جیهان یەکدەگرن بۆ بەرزکردنەوەی متمانە و پشتبەستن بە کوتانەکان، بەرزکردنەوەی ئاستی قبوڵکردنی کوتانەکان و زیادکردنی وەبەرهێنان لە کوتانەکان و لەگەڵیشیاندا، کوتانی ڕۆتینی و لابردنی ئاستەنگەکان بۆ گەیشتن پێی. لەکاتێکدا جیهان زۆر بەگرنگی سەرنجی خستۆتە سەر کوتانە نوێکانی ڕێگری دەکەن لە کۆڤید-١٩، پێویستی ئەوە دێتە پێش کەدڵنیابینەوە کوتانە ڕۆتینییەکان فەرامۆش ناکرێن. زۆر منداڵ کوتانەکانییان وەرنەگرتووە لەکاتی ئەم پەتایە جیهانییە و ئەمەش مەترسیی چەند نەخۆشییان لەسەر زیاد دەکات وەکو سورێژە و ئیفلیجی. بۆ نموونە، تەنها لە نیوەی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٠، ئەمە بووە هۆی ئەوەی ١٦٠،٠٠٠ منداڵ کوتانی سورێژە وەرنەگرن.

ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی، یونیسێف و بەرپرسانی تەندروستیی عێڕاق بانگهێشتی هاوبەشی زیارتر دەکەن بۆ ئەوەی لەگەڵمان بەشدار بن و پاڵپشتی ئەم هەڵمەتی ڕزگارکردنە بکەن کاتێک پاڵپشتی بونیات دەنێین و متمانە بە کوتانەکان دەکەین وەکو بەرژەوەندییەکی گشتی کە ژیان ڕزگار دەکات و تەندروستیی دەپارێزێت. وەبەرهێنان و توێژینەوەی نوێ، ڕێگای ناوازە دەهێننەدی بۆ پەرەپێدانی کوتانەکان کە زانستی چۆنیەتی کوتانەکان بۆ تاهەتایە دەگۆڕیت.

لەعێڕاق، ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی و یونیسێف، پابەندیی خۆیان دووپات دەکەنەوە بۆ بەردەوامبوون لە کارکردن و پاڵپشتیی وەزارەتی تەندروستی بۆ دڵنییابوون لەوەی کە هەموو ئەو هاووڵاتییانەی پێوسیتییان بە کوتان هەیە لە وڵات بەتایبەت منداڵان و ئەوانەی لەژێر مەترسیی دان وەکو ژنان، بەتەمەنەکان، تووشبووانی نەخۆشییە درێژخایەنەکان، ئاوارەکان و پەنابەران، کوتانی پێویست وەردەگرن، لەگەڵیشیان دا کوتانی کۆڤید-١٩. ئامانجی گەیشتنمان بریتییە لەهەموو خەڵکی و ئەوانەش کە دەکەونە ئاو ناوچانەی زەحمەتە پێیان بگەین.

ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی و یونیسێف دووبارەی دەکەنەوە کە کوتانەکان سەلامەتن و کاریگەرن و باشترین و تاکە ڕێگان بۆئەوەی هەموو خەڵکی بپارێزن دژی ئەو نەخۆشییانەی بە کوتانەکان ڕێگرییان لێدەکرێت و هانی هەموو کەسێک دەدەن کە دەتوانن و پێویستە کوتانی کۆڤید١٩ وەربگرن، بەزووترین کات وەریبگرن.

واژوو

د.پاولا بولانشیا

نوێنەری یونیسێف لەعێڕاق

د.ئەحمەد زویتن

نوێنەری ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی لەعێڕاق