راگەیاندنى پلانى کارى نیشتمانى بۆ مافەکانى مرۆڤ لە عیراق 26 ى تەمووز 2021

سەرۆکى ئۆفیسى مافەکانى مرۆڤ، لە نیَردەى نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاوکارى کردنى عیراق (یۆنامی)

پایەدار جێگری وەزیرى داد، رێزداران، خوشک و برایان و میوانانى قەدرگران

•    زۆر سووپاس بۆ فەراهەمکردنى  ئەم دەرفەتە بۆ قسە کردن لەسەر ئەم پرسە گرنگە. 

•    رێگەم پێ بدەن لە دەستپێکدا پیرۆزبایى لە حکومەتى عیراق بکەم بۆ لەخۆگرتن و راگەیاندنى پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ. 

•    پشتڕاستکردنەوەى پلانى کار و ئامادەبوونتان لێرە ئەمڕۆ، دووبارە جەخت کردنەوەیە بە ئاشکرا لەسەر پابەندوونى حکومەت بۆ پەیوەست بوون بە پابەندیە نیشتمانیەکان  و نێودەوڵەتیەکان لە بوارى مافەکانى مرۆڤ و باشترکردنى ژیانى هەموو هەموو عیراقیەکان لەسەر بنەماى شکۆمەندى رەسەن و خۆڕسک و یەکسانى لە نێوان هەموو خەڵک. 

•    لە خۆگرتنى پلانى کارى نیشتمانى و پابەندبوونیشى بە جێبەجێ کردنى ئەو دیدەى کە هاتوە لە نیو پلانەکە، رەنگدانەوەى بەشدارى بونیاتەرانەى بەردەوامى عیراقە لەگەل ئۆفیسى مافەکانى مرۆڤى سەر بە نێردەى نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاوکارى کردنى عیراق، و هەروەها سیستەمى مافەکانى مرۆڤى سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکان، لە نێویشیاندا دەستەکانى میکانیزمەکانى پەیماننامەکانى سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکانى پەیوەندیدار . 

•    لە هەوڵى گونجاندنى یاسا نیشتمانیەکان لەگەڵ پێوەرە نێودەوڵەتیەکانى مافەکانى مرۆڤ، وە لە پێناو بەهێزکردنى بەرنامە نیشتمانیەکان بۆ پاراستنى مافەکانى مرۆڤ و بەهێزکردنى مافەکانى مرۆڤ و بونیاتنانى توانستى کەسەکان و دامەزراوەکانى مافەکانى مرۆڤ، پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ چەندین تێبینى سەرەکى لەخۆگرتوە کە لە لایەن دەستەکانى پەیماننامەکانى نەتەوە یەکگرتوەکانەوە خرابوونە روو لەکاتى گفتوگۆى بەردەوامیان لەگەڵ عیراق.

•    پلانى  کارى نیشتمانى بۆ مافەکانى مرۆڤ رەنگدانەوەى کۆى راسپاردەکانى وولاتانى ئەندامى نەتەوە یەکگرتوەکانە کە پێشکەش کرابوون لە پرۆسەى پیاچونەوەى خولى گشتگیر کە ناوزەند دەکرى بە ( UPR) کە لە سەدا 80% اى پەیوەستە بە پابەندیەکانى عیراق بەپێ ى پلانى پەرەپێدانى بەردەوام بۆ ساڵى 2030. 

•    وە پابەندیەکانى عیراقیش بۆ پاراستنى مافەکانى مرۆڤ و بەهێزکردنى پەرەپێدانى بەردەوام پەیوەندیەکى تۆکمەى هەیە بەو پرسەوە. وە جێبەجێ کردنى کاراى پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ لە عیراق پرسێکى ئیجگار گرنگە بۆ چارەسەرکردنى زۆرێک لە پرسە سەرەکیەکانى وەک جیاکارى و فەرامۆشکردن و نەتوانین نەبوونى لێپرسینەوە کە دەکرێ ببنە هۆکارى داڕمانى شکۆى مرۆڤ و بەربەست لەبەردەم پەرەپێدانى بەردەوام. 

•    لە کاتێکدا ددان دەنێن بەو هەنگاوانەى کە حکومەتى عیراق بە کردار گرتوویەتە بەر بۆ پاراستن و بەهێزکردنى مافەکانى مرۆڤ بۆ هەموو عیراقیەکان، بەلام تا ئێستا ئاستەنگ و ئالنگەرى گەورە هەیە، وە ئۆفیسى مافەکانى مرۆڤى سەر بە نێردەى نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاوکارى کردنى عیراق هەموو کاتێک لە ئامادەباشیدایە بۆ پاڵپشتى کردنى حکومەت بۆ زامن کردنى جێبەجێ کردنى تەواوى پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ.

•    دەرفەتم پێ بدەن کە باسى 3 بوار بکەم کە ئۆفیسى مافەکانى مرۆڤى سەر بە نێردەى نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاوکارى کردنى عیراق بەتەواوى پالپشتى وەدیهنانى ئەو ئامانجانەى کردوون کە لە نێو پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤدا هاتوون

•    یەکەم ، کارەکانمان لە بوارى بەرێوەبردنى دادپەروەرى خزمەت بە هەوڵەکانى حکومەت دەکات بۆ زامن کردنى گونجان و پەیوەست بوون بە زەماناتە رێکاریەکان قەدەغەکردنى پێشێلکاریەکانى وەک ئەشکەنجە  و جێبەجێ کردنى جیاکاریانەى دادپەروەرى. چالاکیەکانمان لەم بوارەدا چاودێرى کردنى راگرتن و چاودێرى کردنى دادگاییەکان و بەشدارى بەردەوام لەگەل دەسەڵاتى دادپەروەرى بۆ بەهێزکردنى پەیوەست بوون بۆ پێوەرەکانى دادگایى کردنى دادپەروەرانە و زەماناتى راگرتن لە خۆ دەگرێت. 

•    دووەم، لە رێگاى راپۆرتە گشتیەکانمان سەبارەت بە پێشێلکاریەکانى مافەکانى مرۆڤ پەیوەندیدار بە خۆپیشاندانەکان، چەندین راسپاردەى دیاریکراومان پێشکەش بە حکومەت کردوە بە ئامانجى زامنکردنى لێپرسینەوە و قەدەغە کردنى پێشێلکاریەکان لە داهاتوودا. ئەو شەش راپۆرتە گشتیەى کە بڵاومان کردنەوە دەربارەى ئەو پرسە لە مانگى ئۆکتۆبەرەوە چەند ئەنجامێکى پۆزەتیڤى لێکەوتەوە، بەتایبەتیش لە بوارى رێگەدان بە سازدانى خۆپیشاندانى نارەزایى گەورە بە ئارامى، لە کاتێکدا ئەم راپۆرتانە وەک رووى گشتى بەشدارى و هاوکارى کردنمان لەگەڵ حکومەت دەمێننەوە، بەڵام ئاڵوگۆڕى زانیارى لەگەڵ میکانیزمەکانى لێپرسینەوەى حکومەت و لێکۆڵینەوە لە راستیەکانى پەیوەندیدار بەشێکى نەپچڕاوى کارەکانمانە. 

•    سێیەم، بەشێوەیەکى بەردەوام و رێک و پێک لەگەڵ حکومەت لە پەیوەندیداین چ راستەوخۆ یان لە رێگاى پاڵپشتى کردنى هەوڵەکانى داکۆکى کردن کە رێکخراوەکانى کۆمەڵى مەدەنى ئەنجامى دەدەن – بۆ بەهێزکردنى دانان و هەروەها چاکسازى کردن لە یاسا نیشتمانیەکان بە شێوەیەک کە گونجاو و هاوتەریب بێت لەگەل پابەندیە نێودەوڵەتیەکانى عیراق لە بوارى مافەکانى مرۆڤ، لە نێویشیاندا لە رێگاى پیاچونەوە و خستنەڕووى تێبینی لەسەر پرۆژە یاساکان وەک خوازراون. وە ئەو بوارانەش کە جەختیان لێکراوەتەوە لە کار و چالاکیەکانى داکۆکى کردنمان و پاڵپشتى تەکنیکیمان چاکسازى یاسایى لە یاساى بارى کەسێتى ، پرۆژە یاساى نەهێشتنى توندوتیژى خێزانى ، و پرۆژە یاساى ئەشکەنجە و پرۆژە یاساى وونبونى زۆرە ملێ لە خۆدەگرێت. 

خاوەن شکۆو رێزداران

•    لە ئێستادا پێویستى دەست کردن بە رێکارى بەهێز و پتەو سەبارەت بە مافەکانى مرۆڤ لە هەموو کاتێک گرنگترە. پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ چوارچێوەیەکى تۆکمە دەڕەخسێنى بۆ چاکسازى یاسایى وسیاسى و رێکارى و دامەزراوەیى کە دەکرێت ببێتە رێگر لە رودانى پێشێلکاریەکانى مافەکانى مرۆڤ لە داهاتوودا کە ئەمەش گۆڕانکاریەک دەهێنێتە ئاراوە لە ژیانى هەموو عیراقیەکان. دەبێ رێزگرتن لە مافەکانى مرۆڤ بڕبڕەى داهاتووى عیراق بێت وەک دەوڵەتێکى ئاشتی و دیموکراسى، وە هیوام بۆ هەموو لایەک سەرکەوتنتانە لە جێبەجێ کردنى پلانى کارى نیشتمانى مافەکانى مرۆڤ.

زۆر سوپاس