بڕيارى ژمارە 2682 لە ساڵی (2023)
ئەنجومەنی ئاسایش لە دانیشتنی ژماره 9331 له 30 ى ئايارى 2023 دا پهسندی کردووە
بە گەڕانەوە بۆ بڕیارە پەیوەندارەکانی پێشووتری بە تایبەتیش بریارەکانی 1500(2003) و 1546(2004) و1557(2004) و1619 (2005) و1700(2006) و1770(2007) و1830(2008) و1883 (2009) و1936(2010) و2001(2011) و2061(2012) و2110(2013)و2169(2014)و2233(2015)و2299(2016) و2379(2017) و2421(2018) و2470(2019) و 2522(2020) و 2576(2021) و2631(2022) و بە جەختکردنەوە لەسەر بڕیاری ژمارە 2107(2013) و 2621(2022) سەبارەت بە رەوشی نێوان عێراق و کوێت و هەروەها ئەو بڕگانهى کە لە بڕیاری ژمارە 2367(2017) هاتوون.
و بە دووپاتکردنەوەی سەربەخۆیی و سەروەری و یەکپارچەیی خاکی عێراق و بە جەختکردنەوە لەسەر گرنگی سەقامگیریی و خۆشگوزەرانی و ئارامیی بۆ خەڵکی عێراق و ناوچەکە و کۆمەڵگهی نێودەوڵەتی بەتایبەتیش لەبەر رۆشنایی سەرکەوتنی عێراق بەسەر ڕێکخراوی تیرۆریستی داعشدا و هاندانی کۆمەڵگهی نێودەوڵەتی بۆ زیادکردنی پشتگیرییەکانی بۆ عێراق لەمبارەوە،
بە پشتگیریکردنی عێراق لە ڕوبەڕوبوونەوەی ئاڵنگارییەکان لەکاتی هەوڵدانیدا بۆ دابینکردنی سەقامگیری بەگرتنەخۆی شەڕی ئێستای دژی داعش و تیرۆر و ئەلقاعیدە و دەستوپێوەندەکانیان گونجاو بێت لەگەڵ پابەندبوونەکانی بە یاسای نێودەوڵەتی مافی مرۆڤ و یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی و و هەروەها لە کاتی هەوڵەکانیدا بۆ بووژانەوە و ئاوەدانکردنەوە و سەقامگیرکردن و ئاشتەواییدا بەگرتنەخۆی دابینکردنی داوایەکانی عێراقییەکان بە ژنان و گەنجان و منداڵان و ئاوارە و خەڵکی کەمینە ئایینی و نەتەوەییەکانيشهوه و بە هەستکردن بە هەڕەشەی پارچە نەتەقیوەكان کاریگەرییان لەسەر خەڵکی سڤیل بە منداڵانیشەوە و دەسخۆشیکردن لە هەوڵەکان بو پاککردنەوەی ناوچەکان لەم تەقەمەنییانە و ،
و بە دەستخۆشیکردن لە متمانە دان بە حکومەتی سەرۆک وەزیران موحەمەد شیاع سودانی لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە و ، هاندانی حکومەتی تازە پێکهێنراو بۆ جێبەجێکردنی چاکسازییەکان کە ئامانجی بەدیهێنانی خواستە ڕەواکانی گەلی عێراقە ، و هەروەها بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی و ڕێزگرتن و پاراستنی مافەکانی مرۆڤی گشت تاکێکی عێراقی ، و برەودان بە لێپێچینەوە بەرامبەر پێشێلکارییەکان و زیدەڕۆیی سەر مافی مرۆڤ ، و پێشکەشکردنی خزمەتگوزاریە سەرەکییەکان ، هەمەجۆرکردنی ئابوری ، و ڕەخساندنی دەرفەتی کار، و باشترکردنی حکومڕانی ، و بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا و ئالنگارییەکانی پەیوەست بە ژینگەو ئاو ، و و بەهێزکردنی دامەزراوە وەڵامدەر و گرنگەکانی دەوڵەت بە کەرتی ئاسایشیشەوە ،
و بە داننان بە هەوڵەکانی حکومەتی عێراق لەم بوارە ، و داواکردن لە دامەزراوەکانی دەوڵەت بۆ زیاترکردنی هەوڵەکانیان بۆ بەدواداچوونی لێپێچینەوەکان لەگەڵ ئەوانەی بەرپرسن لە پێشێلکاریی و زێدەڕۆیی لەسەر مافەکانی مرۆڤ ، و بە گرتنەخۆی کوشتنی خۆپێشاندەران و ڕۆژنامەوانان و بە سەختی بریندارکرنیان و ڕفاندن و سەرنگومکردنیان، بە ئافرەتانیشەوە، و مسۆگەرکردن و ڕێزگرتن لە سەروەری یاسا و مافی ئازادی دەربڕین،
و بە دەستخۆشیکردن لە هەوڵەکانی حکومەتی عێراق بۆ یارمەتیدانی ئاوارە نێوخۆییەکان و ئاواره عيراقييهكانى سوريا بۆ گهڕانهوه بۆ سهر زێدى خۆيان يانيش جێنشينكردنيان له شوێنى ترى عيراق، و بە هاندانی پشتگیریکردنی نێودەوڵەتی بۆ ئەم هەوڵانە، و بهجهختكردنهوه لهسهر گرنگيى چارهسهرى شكۆمهندانه و سەلامەت و درێژخايهن لهسهر بنهماى ئارهزوومهندانه و پێڕاگەیەندراو.
به داننان بهو پێشوەچوونەوەی کە حکومەتی عێراق وەدیهێناوە لە جێبەجێکردنی یاسای ڕزگاربووانی ئێزیدی، و دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتی گشتی کاروباری ڕزگاربووان و دابەشکردنی یەکەمین بڕە پارە بەسەر ڕزگاربووان و قوربانیان ، و بەتێبینکردنی ئەوەش کە بێبەشکردنی ئەو منداڵانەی لە ئەنجامی توندوتیژیی سێکسی لهكاتى جەنگدا لەدایک بوون پێویستی بە چارەسەرکردنە، ئەویش بە نەهێشتنی هەموو ئەو بەربەستە کارگێڕیانەی ڕێگرن لە تۆمارکردن و بەدۆکیومێنتکردنی ئەم منداڵانە، و داننان بە پێویستی دڵنیابوون لە گرتنە بەری شێوازی جەختکراو لەسەر ڕزگار بوو کە تێیدا ڕێکارەکانی قەرەبووکردنەوە و ئینسافکردن بەردەوام دەبن ، و پێوەرەکان و پێداویستییەکانی سەلماندن قورس و جیاکار نەبن و بەدەر بن لە مەترسی وروژاندنەوەی هێدمە و ههروهها داواکردن لە حکومەتی عێراق بۆ پهلكێشكردنى ئەنجامدەرانی توندوتیژیی سێکسی و جێندەریی لە کاتی جەنگدا بۆ بهردهم دادگا لهگهڵ دابينكردنى خزمهتى تهندروستيى و پاڵپشتی دهروونى بۆ هەموو ڕزگاربووان و قوربانيان ،
بە داننان بەوەی کە کاریگەرییە خراپەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و گۆڕانکارییە ژینگەییەکان و کارەساتە سروشتییەکان لەگەڵ چەندین هۆکاری تر لەوانەیە ببنە مایەی بە بیابان بوون و وشکەساڵی و خؤلبارین و لم بارین و بە خراپیش کار بکەنە سەر ئاسایشی خۆراک و گوزەران و دۆخی مرۆیی و هەروەک چۆن دەبنە هۆی زیاتر ئەو ناسەقامگیرییەی ئێستا ، و بە جەختکردنەوە لە پێویستی ئەنجامدانی هەڵسەنگاندنی گشتگیر بۆ مەترسییەکان لەلایەن حکومەتی عێراق بە پشتگیری نەتەوە یەکگرتووەکان و لەسەر داوای حکومەتی عیراقەوە بۆ نانی هەنگاوی کردەنی بۆ خۆگونجاندن و کەمکردنەوەی ئەو ئالنگارییەکانی گۆڕانی کەشو هەواو ژینگە دەیسەپێنن، و بە داننان بە چوارچێوەی ڕێکەوتنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان دەربارەی کەشوهەوا و ڕێکەوتنامەی پاریس و دەستخۆشیکردن لە هەوڵەکانی حکومەتی عێراق لەمبارەیەوە و بەتایبەتیش ئاماژەکردن بە بوونە ئەندامبوونی عێراق لە ڕێکەوتنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان و کۆنفرانسی ژینگەیی عیراق و هەروەها سێیەمین کۆنفرانسی نێودەوڵەتی بەغدا بۆ ئاو،
بە داواكردن له كۆمهڵگاى نێودهوڵهتى بۆ پشتگیریکردنی چارەسەرە درێژخایەنەکان و هەوڵەکانی گەشەپێدان لهوكاتانەی حکومەتی عێراق بەرپرسیارەتی دابینکردنی خزمەتگوزارە مرۆییەکان دەگرێتە ئەستۆ،
و بە تێبینی کردنی پشتگیری کردنی حکومەتی عێراق لە پێداچوونەوەی سەربەخۆ و ستراتیژیانە هەروەک لە نامەکەی 18 ی ئایاری 2023 بەڕیز فوئاد حوسێن ، جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری دەرەوەی کۆماری عێراق بۆ سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان هاتووە .
يهكهم: بڕیاريدا بە درێژکردنەوەی ئەرکی پێسپێردراو (ماندێت)ی نێردەی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عێراق (یونامی) تا 31 ئايارى 2024
دووهم: زیاتر بڕیار دەدات کە نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق هەڵدهستێت بە:
(أ) بە پێشینە کردنی دابینکردنی راوێژ و پشتگيرى و هاوكارى بۆ حكومهت و گەلی عيراق بۆ برەوەدان بە گفتوگۆى سياسيى گشتگیر و ئاشتهوايى نيشتمانى و جڤاکی لەگەڵ بەشداریی تەواو و یەکسان و ئامانجداری ژنان و بەلەبەرچاوگرتنی کۆمەڵگای مەدەنی و بەشداریکردنی گەنجان ؛
(ب) راوێژ و پشتگيرى و هاوكارى زياتر بۆ :
- حكومهتى عێراق و كۆميسيۆنى باڵاى سهربهخۆى ههڵبژاردنهكان دامودەزگایەکانی تری عێراقی لە هەوڵەکانیان بۆ برەودان بە ئامادەکارییەکانی ههڵبژاردنەکان و پرۆسەکانی هەڵبژاردنەکان بۆ زامنکردنی هەڵبژاردنی ئازاد و بێگەرد بەهەلبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان و هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی هەرێمی کوردستانیشەوە ، لە ڕێگای چەند پرۆسەیەکی شەفاف و لە میانەی چەند ئامرازێکی وەک ئەنجامدانی پرۆسەی پێداچوونەوەی تەکنیکی ڕێکخراو و پێشکەشکردنی ڕاپۆرتی تێرو تەسەل دەربارەی ئامادەکارییەکانی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەکانی هەلبژاردنەکان لە چوارچێوەی خولە ئاساییەکانی پێشکەشکردنی ڕاپۆرتەکانی سکرتێری گشتی ؛
- حکومەتی عێراق و ئەنجومەنی نوێنەران سەبارەت بە پێداچوونەوەی دەستور و جێبەجێکردنی بڕگە دەستورییەکان و هەروەها دربارەی گرتنەبەری چەندین ڕێوشوێن بۆ چارەسەرکردنی کێشەی ناوچە ناوخۆییە کێشە لەسەرەکان کە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە قبووڵبکرێت؛
- حکومەتی عێراق بۆ پێشڤەچوون لە چاکسازی لە کەرتی ئاسایش بەگرتنەخۆی سەرلیستکردنی پلاندانان و پارە تەرخانکردن و جێبەجێکردنی هەوڵەکان بۆ بەهێزکردنی کۆنتڕۆلی دەوڵەت و بەرنامەی یەکخستنەوە بە لەبەرچاوگرتنی تەمەن و ڕەگەز بۆ ئەندامانی پێشووی گرووپە چەکدارەکان و گەر بشگونجێت بە هەماهەنگی لەگەڵ قەوارە فرەڕەگەزەکان؛
- حکومەتی عێراق سەبارەت بە ئاسانکارکردنی گفتوگۆ و هاوکاری هەرێمیی بەگرتنەخۆی ئەو پرسانەی پەیوەستن بە ئاسایشی سنوور و پاککردنەوەی کێڵگەکانی مین و پووچەڵکردنەوەی بۆمبە بەدەست دروستکراوە چێنراوەکان و تەقەمنییەکانی پاشماوەی جەنگ و وزە و بازرگانی و ژینگە و ئاو و کاریگەری نەرێنی گۆڕانکاری ژینگەیی و بهتايبهتيش ئهوانهى كه دهبنه مايهى بهبيانبوون و وشكهساڵى و هەروەها سەبارەت بە بووژانهوه و ژێرخان و تەندروستیی گشتی و پەناهەندەکان ؛
(ج) کارکردن ، بە ههماههنگى لهگهڵ حكومهتى عيراق بۆ پهرهپێدان و پشتگيريكردن و ئاسانكاريكردنی:
- گهرانهوهى ئاوارە ناوخۆییەکان و ئاوارە عێراقییەکانی نیشتەجێی سوریا بە سەلامەتی و لەکاتی گونجاو و بەشێوەیەکی رێكوپێك و ئارهزوومهندانه و شکۆ مەندانە يانیش ئاویێتەکردنیان لە ناوخۆ بە گوێرەی پێویست لە میانەی هەوڵەکانی تیمی نەتەوە یەکگرتووەکان لە وڵاتی عێراق و لهگهڵ بهردهستخستنى يارمهتيى ياسايى و ديكۆمێنهته مهدهنييهكان لەکاتی خۆیدا بۆ ئاواره ناوخۆييهكان و و ئاوارە عێراقییەکانی نیشتەجێی سوریا به ئهوانەش کە مەترسی بێ ڕەگەزنامەییان لەسەرە بهتايبهتى ئهو منداڵانهى كه بهڵگهى لهدايكبوون يان ديكۆمێنتى ترى ياساييان نييه؛
- هەماهەنگی و جێبەجێکردنی ئەو بەرنامانەی کە دەبنە مایەی باشترکردنی توانای عێراق بۆ دابینکردنی خزمەتگوزاریی کاریگەر و بنەڕەتی مەدەنی و کۆمەڵایەتی بۆ گەلی عێراق ، وەک چاودێریی تەندروستی بە خزمەتگوزاری پشتگیری دەروونی و کۆمەڵایەتیشەوە و هەروەها پەروەردە و فێرکردن ، و درێژەدان بە پشتگیریکردنی هەماهەنگیکردنی کۆمەکبەخشە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان بە عێراق لە پێناو پتەوترکردنی بەرپرسیارەتی نیشتمانی ؛
- هەوڵەکانی عێراق و بانکی نێودەوڵەتی و سندوقى دراوی نێودهڵهتى و هەوڵەکانی تر لە بواری چاکسازیی ئابوری و تواناسازی و ڕەخساندنی هەڵومەرجی گونجاو بۆ وەدەستهێنانی گەشەپێدانی بەردەوام و بووژانەوە و ئاوەدانکردنەوە بەو ناوچانەشەوە کە زەبری تیرۆریان بەرکەوتووە لەڕێگەی هەماهەنگیکردن لەگەڵ رێکخراوە نیشتمانیی و هەرێمییەکانەوە ولەکاتی پێویستیش لەگەڵ كۆمهڵگهى مهدهنى و کۆمەکبەخشان و دامودەزگا جیهانییەکانی تردا؛
- بەشدارییەکانی ئاژانس و سندوق و بەرنامەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ئەو ئامانجانەی کە لەم بڕیارەدا هاتوون لەژێر سەرکردایەتیی یەکگرتووانەی سکرتێری گشتیدا و لە ڕێگەی نوێنەری تایبەتەوە لە عێراق کە ئەویش لەلایەن جێگری نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتییەوە یارمەتی دەدرێت؛
(د) برەودان به لێپێچینەوە و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و چاکسازیی دادوەری و یاسایی و ئەمەش بە ڕێزگرتنی تەواو لە سەروەریی عێراق لەپێناو بەهێزکردنی سەروەریی یاسا و باشترکردنی حوکمڕانی لەگەڵ پشتگیریکردنى تیمی نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ برەودان بە لێپێچینەوە لە تاوانەکانی ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش (یونیتاد) کە بەگوێرەی بڕیاری ژمارە 2379ی ساڵی 2017 دامەزراوە؛
(هـ) جارەسەرکردنی پرسی جێندەر بەو پێیەی پرسێکی گشتگری چەندین کەرتە لە میانەی ئەرکە پێڕاسپێردراوەکەی ئەمەش بە ڕاوێژ کردن لەگەڵ گروپەکانی ژنانی کۆمەڵگای مەدەنی و هەروەها ڕاوێژ پێدان و یارمەتیدانی حکومەتی عێراق بۆ دڵنیابوون لە بەشداریی و نوێنەرایەتی یەکسانانە و شایستەی ژنان لە هەموو بوارەکانی بڕیارداندا بە پرۆسهى هەڵبژاردن و پێكهێنانى حكومهتیشەوە و پتەوکردنی توانادارکردنی ئابوورى ژن لەڕێگەی جێبەجێکردنی پلانی کاری نیشتمانی وبەگوێرەی بڕیاری ئەنجومەنی ئاسایشی ژمارە ١٣٢٥ی ساڵی ٢٠٠٠ و بڕیارە پەیوەندارەکانی تر و و بهياننامهى هاوبهشى پەیوەست به پێشپێگرتن و بەرپەرچدانەوەی توندوتيژى پهيوهست به جەنگەوە .
(و) بەهەند وەرگرتنی گرنگیی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو منداڵانەی کە قوربانی بهركهوتهى پێکدادادنی چەکدارین و هەروەها هاندانی حکومەتی عێراق و تیمی وڵاتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ برەودانى زیاتر بە پاراستنی منداڵان بەگرتنەخۆی تێکەڵکردنەوەی منداڵان بەگوێرەی یاسا بەرکارە نیشتمانییەکانی عێراق و پابەندییەکانی لەم بوارەدا و هەروەها پشتگیریکردن لە جێبەجێکردنی دەرەنجامەکانی گروپی کارکردنی سەر بە ئەنجومەنی ئاسایش دەربارەی منداڵان و پێکدادانە چەکدارییەکان ؛
(ز) پشتگيريكردنى چالاكانهى ههردوو حكومهتى عێراق و ههرێمى كوردستان بۆ بهيهكهوه كاركردن و بهشداربوون له گفتوگۆى بنياتنهرانه بۆ چارهسهركردنى پرسه ههڵپهساردراوهكان بهشێوهيهك كه لهگهڵ یەکێتی عێراق و دهستورەکەی گونجاو بێت بهتايبهتيش لهگهڵ بڕگهكانى پهيوهست به ئاسايش و رێكخستنى بودجه و بهڕێوهبردنى سهرچاوهكانى نهوت و گازى عيراق لهگهڵ جێبهجێكردنى ئهو رێككهتنانهى كه ئێستا له ئارادان به رێككهتنى ساڵى ٢٠٢٠ى شهنگاليشهوه؛
سێیەم: داوا لە سکرتێری گشتی دەکات ، بەگوێرەی باشترین پراکتیزە ، پێداچوونەوەیەکی ستراتیجی و سەربەخۆ بۆ نێردەکە ئەنجام بدات و پێشکەشی ئەنجومەنی ئاسایشی بکات لە وادەیەک لە 31ی ئاداری 2024 تێپەڕ نەکات ئەمەش بە ڕاوێژ لەگەڵ حکومەتی عێراق و ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و وڵاتانی ئەندام و ڕێکخراوە هەرێمییەکان و شارازایانی سەربەخۆ و کۆمەڵگای مەدەنی و حکومەتی کوێت و کە یەکانگیرە لەگەڵ بڕگەی 4ی بڕیاری 2017(2013) و ئەمانە دەگرێتەوە :
(أ) هەڵسەنگاندنی هەڕەشەکانی ئێستای سەر ئاشتی و ئاسایشی عێراق ، و هەڵسەنگاندنی بەردەوام بوونی ئەرکەکانی نێردەکەو کارە پێشینەکانی، و پێشکەشکردنی ڕاسپاردە بۆ باشکردنی ئەرکی پێڕاسپێردراو و هەیکەلیەت و میلاکاتی کارمەندانی نێردەکە بۆ پاڵپشتیکردنی حکومەتی عێراق لە بەرەنگاربوونەوەی ئاڵنگارییەکانی ئاشتی و ئاسایش ؛
(ب) بەردەوام بوون لە هەڵسەنگاندنی بژاردەکان بۆ پاڵپشتیکردنی حکومەتی عێراق لە پتەوکردنی هاریکاریی هەرێمیی کاریگەر دەربارەی پرسەکانی کە لە بڕگەی دووەم (ب) (4) دا روونکراوەتەوە .
چوارەم: دان بەوەدا دەنێت کە سەلامەتیی کارمەندانی نەتەوە یەکگرتووەکان کارێکی بنەڕەتييە بۆ نێردەکە بۆ ئەوەی بتوانێت کارەکانی بەسوودی خەڵکی عێراق ئەنجام بدات و هەروەها داوا لە حکومەتی عێراقیش دەکات بەردەوام بێت لە دابینکردنی ئاسایش و پێدانی هاوکاریی لۆژیستی بۆ نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراقدا؛
پێنجهم: داوا له سكرتێرى گشتى دهكات هەموو چوار مانگ جارێك ڕاپۆرت پێشکەش بە ئهنجومهنى ئاسايش بکات دەربارەی ئەو پێشواچوونانەی بەدیهاتوون لە جێبەچێکردنی گشت ئەو ئەرکانی بە نێردەکە ڕاسپێردراوە
شهشهم: بڕيار دهدات بابهتهکە بەوەوه پهيوهست بێت.