قەیرانی ئاو لە عێراق : هەوێنی گۆڕانکاری

قەیرانی ئاو لە عێراق کە وێنەیەکی بچووککراوەی ئاڵنگارییە لێکهاڵاوەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و زیانی هەمەجۆریی بایۆلۆژی و دانیشتوانن، بووەتە هەوێنێکی بەهێزی خێراکردنی پێشڤەچوون لە  "ئامانجەکانی گەشەپێدانی درێژخایەن"دا.

نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق، بە هەماهەنگی لەگەڵ هاوبەشکارە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکاندا، بەشێوەیەکی ستراتیژی ئەرکی بەڕێوەبردنانەی درێژخایەن و لەسنووربەدەری ئاوی گرتووەتە ئەستۆ لەڕێگەی بەهێزکردنی هاریکاریی هەرێمی و دڵنیابوون لە بەکار هێنانی یەکسانانەی ئاو کە بۆ سەقامگیری و خۆشگوزەرانی لەوپەڕی گرینگیدایە و هەروەها لەڕێگەی دەستپێشخەرییە ئاوێتەکراوەکانی ئاژانسە جۆراوجۆرەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە کە کاریگەری لەسەر هەموو "ئامانج" ەکاندا هەیە.

بۆ نمونە، ڕێکخراوی یونیسکۆ و فاو بەیەکەوە هاوبەشکارن لە کارکردن بۆ بەهێزکردنی بەڕێوەبردنی ئاو کە دەبێتە مایەی باشکردنی بەکارهێنانی ئاو لەڕێگەی تێکەڵکردنی شێوازی کۆن لەگەڵ شێوازی تکنۆلۆژیی تازەدا.

ئەمە وا لە جوتیاران دەکات کە بە باشترین شێوە ئاو بەکار بهێنن و نەک هەر بەڕێوەبردن باش بکەن بەڵکوو بووژانەوەی کشتوکاڵیش بەهێز بکەن و لە سیستەمی خۆراکیی خۆڕاگرتریشدا بەشدار بن.

لەلایەکی ترەوە، دەسپێشخەری ڕێکخراوی یونۆپسی نەتەوە یەکگرتووەکان لە شەنگال بۆ باشکردنی گەیاندنی ئاو بۆ سیستەمی یونیسێف بۆ پاککردنەوەی ئاو لەخوێ نەک هەر دەبێتە مایەی دابینکردنی ئاوی پاک بۆ خەڵکی پێویست بەڵکوو ئەم هەوڵانە دەبنە مایەی باشکردنی ڕاستەوخۆیانەی ژیانیش کە ئەویش بە دەوری خۆیەوە کار دەکاتە سەر تەندروستی و خۆشگوزەرانیش.

هەروەها، بەشداریی چالاکانەی تیمی وڵاتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەبێتە مایەی داڕشتنی شێوازی بەڕێوەبردنی ئاو لە عێراق بۆ ئایندە.

"سیاسەتی دیالۆگی نیشتمانیی ئاو" وەک سەکۆیەکە بۆ بەهێزکردنی تاوتوێی گشتگیر و سوودوەرگرتن لە باشترین شێوازە کردەنییەکان و سوودوەرگرتن لە باشترین شێوازە جیهانییەکان و داڕشتنی چوارچێوەی شیوازی گشتگیرانەی ئاو کە ئەمەش دەبێتە مایەی دڵنیابوون لەوەی کە بەڕێوەبردنی ئاو هەر بە کاری هەرە سەرلیست دەمێنێتەوە لە "چوارچێوەی هاوکاریی گەشەپێدانی درێژخایەن بۆ 2025-2029 "ی داهاتووی نەتەوە یەکگرتووەکاندا وەک نەخشەڕێگایەک کە لەگەڵ حکومەتدا رێککەوتنی لەسەر کراوە بۆ گەشەپێدانی درێژخایەن.

گۆڕانکاری لە هەڵسوکەوت و بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری ڕێوشوێنی سەرەکین بۆ ئاوڕدانەوە لە قەیرانی ئاو کە بریتییە لە قەیرانی ئالوودەبوونیش. لە ئەنجامدا، RC هاوبەشانە لەگەڵ وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاو بەیەکەوە هەڵمەتی هاوبەشانەی نەتەوە یەکگرتووەکان و عێراق بۆ ئاو لە تەمووزی 2024 رادەگەیەنن بەمەبەستی بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاریی هاوڵاتیانی عێراق سەبارەت بە سەختیی قەیرانی ئاو کە چۆن کار لە تەواوی وڵات دەکات و هەروەها بەمەبەستی زەقکردنەوەی بەرپرسیاریی تاک و کۆمەڵگا لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم قەیرانەدا.بە چارەسەرکردنی قەیرانی ئاو، عێراق نەک هەر پێشڤەچوون بەرەو ئاوی خاوێن و پاکڕاگرتنی تەندروستی خێرا دەکات بەڵکو کاریگەریش لەسەر ئامانجەکانی گەشەپێدانی درێژخایەنیش دروست دەکات بەگرتنەخۆی بەهێزکردنی کار سەبارەت بە گۆڕانکاری ژینگە و پاراستنی هەمەجۆریی بایۆلۆژی و هەروەها بەهێزکردنی ئایندەیەکی یەکسانتر و خۆڕاگرتر بۆ هەمووان.

زانیاری زیاتر :  https://un-dco.org/stories/accelerating-sdgs-transformation-action