بە پەلە ڕێوشوێن گرتنە بەر  بۆ بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەش و هەوا و کاریگەرییەکانی  

ساڵى 2019، دووەم گەرمترین ساڵ و کۆتایی بەرزترین دەیە بوو (2010-2019) کە لە ڕووى گەرمییەوە، گەرمترین ئاستى تۆمارکرد. چونکە ئاستى دووەم ئۆکسیدى کاربۆن و غازە گەرمهێنەرەکانى دیکەى ڕووپۆشى زەوى لە ساڵى 2019 دا، ژمارەى پێوانەییان تۆمار کرد.

گۆڕانى کەشوهەوا و ژینگە کاریگەریی بەسەر وڵاتانى سەرجەم کیشوەرەکاندا دەبێت. ئابوورییە نیشتمانییەکان پەک دەخات و کاریگەریی بەسەر ژیانەوە دەبێت، جۆرەکانى سەقا دەگۆڕێن و ئاستى ئاوى ڕووبارەکان بەرز دەبنەوە و ڕووداوە ژینگەیی و سەقاییەکان توندوتیژ دەبن.

 هەرچەندە پێشبینى دەکرێ لە ساڵى 2020 دا بەهۆى قەدەغەکردنى سەفەر و خابوونەوەى ئابووریى سەرچاوە گرتوو لە پەتاى کۆڤید -19 ، دەرپەڕاندن و دەرچوونى غازە گەرمەکەرەکان بە ڕێژەى 6% دابەزێ، بەڵام بەداخەوە ئەو چاکتربوونە کاتییە. گۆڕانى سەقا و کەشوهەوا نەوەستاوە. چونکە هەر لەگەڵ ئەوەى ئابووریی جیهانى لە دەست پەتاى کۆڤید-19 ڕزگارى ببێت، پێشبینى دەکرێ دەرپەڕاندن و دەرچوونى غازەکان بەرەو ئاستێکى بەرزتر بچن.

 ڕزگارکردنى گیانى مرۆڤەکان و ڕێگەکانى دەرامەت و بژێوى، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەى پەتایەکە و پێشهاتە کتوپڕەکانى ژینگەیی، پێویستى بە گرتنەبەرى چەند ڕێکارێکى بەپەلە هەیە.

 ئامانجى ڕێککەوتننامەى پاریس کە لە ساڵى 2015 دا بڕیارى لەسەر درا و پەسند کرا، بریتییە لە پاڵپشتیکردن و پتەوترکردنى کاردانەوەى جیهانى لە هەنبەر مەترسیی گۆڕانى کەشوهەوا، ئەویش لە میانى پاراستنى پلەیەکى گەرمیی جیهانى کە دەبێ لە خوارەوەى دوو پلەى سەدیی بێت و لەسەرووى ئاستەکانى پێش سەردەمى پیشەسازى بێت. هەروەها ئامانجى ڕێککەوتننامەکە پتەوترکردن و پاڵپشتیکردنى تواناى وڵاتانە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ کاریگەرى و شوێنەوارەکانى گۆڕانى کەشوهەوا لەمیانى یارمەتیدانى گونجاوى دارایی و دۆزینەوەى چوارچێوەیەکى نوێی تەکنیکى و چوارچێوەیەکى چاککراوەى کار بۆ بنیادنانى توانایەکان.

کاردانەوە لەهەنبەر کۆڤید-19 دا

لەگەڵ هەنگاونان و بزووتنەوەى وڵاتان بەرەو دووبارە بنیادنانەوەى ئابوورییەکانیان لە دواى کۆڤید- 19،  هەروەها پلانەکانى بووژاندنەوە دەتوانن ببنە ئابووریی سەدەى بیست و یەک ئەویش بە چەند ڕێگەیەکى پاکوخاوێن کە ڕەچاوى ژینگە بکات و تەندروستیی لەبەرچاو بگرێ و سەلامەتتر و گونجاوتر بێت. ئەم قەیرانەى ئێستاش دەرفەتێکە بۆ بەرپاکردنى چەند وەرچەرخانێکى بەرنامەدارى قووڵ ڕووەو ئابوورییەکى بەردەوامتر و دوورمەوداتر کە لەپێناو خەڵک و هەسارەکەماندا کار بکات.

ئەمیندارى گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان پێشنیازى شەش ڕێکارى ئەرێنى کردووە بۆ ژینگە و کەشوهەوا کە دەکرێ حکوومەتەکان هەر لەگەڵ دەستکردن بە دووبارە بنیادنانەوەى ئابووری و جڤاکەکانیان بیانگرنە بەر:

1. وەرچەرخانێکى ڕەچاوکارى ژینگە: دەبێ وەبەرهێنانەکان لە گشت لایەنەکانى ئابووریمان، خێرایی ببەخشنە کردەکانى نەهێشتن و لادانى کاربۆن.
2. ئەو کار و پیشانەى ڕەچاوى ژینگە و گەشەپێدانى بەردەوام و گشتگیر دەکەن.
3. ئابووریی ڕەچاوکارى ژینگە: وەها لە جڤاک و خەڵک بکرێت لە میانى کردەى ڕاگوزەرییەکى دادپەروەرانە بۆ هەمووان، نەرمتر و گونجاوتر بن بە شێوەیەک کە کەس لە دواى خۆى بەجێ نەهێڵێت.
4. وەبەرهێنان لە چارەسەرە بەردەوام و دوورمەودایەکاندا: دەبێ پاڵپشتیکردنى سووتەمەنیی ژێر زەویی وەک نەوت و بەردە خەڵووزییەکان کۆتایی پێ بهێندرێ و دەبێ ئەو کەسانەى ژینگە پیس دەکەن سزاى مادی بدرێن.
5. ڕووبەڕووبوونەوەى گشت جۆرە مەترسییەکانى کەشوهەوا.
6. هاوکاریکردن- چونکە هیچ وڵاتێک ناتوانێ بەتەنیا پێش بکەوێ.

لەپێناو چارەسەرکردنى دۆخە کتوپڕەکانى بوارى کەشوهەوا، دەبێ ئەو پلانانە بوژانەوە ئامێزانەی  بۆ دواى پەتاى کۆرۆنا دادەندرێن، چەند وەرچەرخانێکى بەرنامەدار و سیستماتیک دنەى چەند وەرچەرخانێکى ڕێبازدارى دوورمەودا بدەن، کە دەتوانن ڕەوتى ئاستەکانى دووەم ئۆکسیدى کاربۆن لە ڕووپۆشى هەواى چوار دەورى زەوى بگۆڕن.

حکوومەتەکانى سەرانسەرى جیهان لە ساڵەکانى دواییدا کات و هەوڵێکى زۆریان بۆ دانانى چەند پلانێک خەرج کردووە کەوا ئامانجیان نەخشەکێشانە بۆ ئایندەیەکى سەلامەتتر و بەردەوامتر و دوورمەوداتر بۆ هاووڵاتیانیان. ڕەچاوکردنیان لە ئێستەدا، وەک بەشێک لە پلانەکانى بووژاندنەوە دەکرێ لە دووبارە بنیادنانەوە و دەربازبوون لە قەیرانە هەنووکەییەکەدا یارمەتیی جیهان بدات.