کەربەلا، ٥ی تەموزی ٢٠٢٥: ئەمڕۆ دکتۆر محەمەد ئەلحەسان، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق و سەرۆکی نێردەی یونامی، سەردانی پارێزگای کەربەلای کرد و لەلایەن جەنابی بەڕێز نسەیف جاسم ئەلخەتابی، پارێزگاری کەربەلاوە پێشوازی لێکرا.لە کۆبوونەوەیەکدا لە گەڵ جەنابی پارێزگاردا، چەقی گفتوگۆیەکان لەسەر چەندین بابەت بوون وەک گەشەپێدان لە پارێزگایەکەدا و بەشداریی چالاکانەی نەتەوە یەکگرتووەکانیش لە ڕێگەی ئاژانسە تایبەتمەندەکانییەوە. لای خۆیەوە، بەڕێز ئەلحەسان دەسخۆشی لەو پێشکەوتنانە کرد کە لەو پارێزگایەکەدا بەدەست هاتوون و هەروەها گرینگیشیان لەسەر ئاستی نیشتمانیدا.لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا، بەڕێز ئەلحەسان ئارەزوومەندیی نەتەوە یەکگرتووەکانی دەربڕی بۆ پشتگیریکردنی گەشەپێدان و باشکردنی خزمەتگوزارییەکان لەسەرتاسەری عێراقدا بە پارێزگای گەشەکردووی کەربەلاشەوە. ئەو جەختی لەسەر گرینگیی درێژەپێدانی هاوکاری کردەوە لەنێوان نەتەوە یەکگرتووەکان و حکومەتی عێراقدا.دکتۆر ئەلحەسان هەروەها متمانەی خۆی لەسەر توانای عێراق دەربڕی سەبارەت بە بەرەوپێشچوون بۆ قۆناغی تازەی گەشەپێدان و هەروەها سەبارەت بە توانای زانستی و مرۆیی عێراق و خەڵکەکەشی هەم لە ناوەوە هەمیش لە دەرەوەی وڵاتدا.دەقی تەواوی وتەکانی بەڕێز نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی لەم بەستەر (لینک) ەی خوارەوە بەردەستە:    https://youtu.be/__fpGS1fLsg 

کەربەلا، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥: ئەمڕۆ دکتۆر محەمەد ئەلحەسان، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق و سەرۆکی نێردەی یونامی، لەگەڵ جەنابی شێخ عەبدولمەهدی ئەلکەربەلایی، نوێنەری دەسەڵاتی باڵای ئاینی لە شارەکە کۆبوویەوە.تەوەری کۆبوونەوەکە بریتی بوو لە تاوتوێکردنی بارودۆخی عێراق و چەندین پرسی تری خاوەن بەرژەوەندیی دوولایەنە لەگەڵ جەختکردنەوەش لەسەر ئەو رۆڵە مێژووییەی کە دەسەڵاتی ئاینی لە پەرەپێدانی هاوئاهەنگیی نیشتمانی و گەشەپێدانی کەلتوری و ئاشتی و لێبوردەیی لەنێوان خەڵکی عێراقدا بە هەموو جیاوازییەکانەوە دەیبینێت. بەڕێز ئەلحەسان کورتە باسێکی لەسەر ژمارەیەک پرۆژەی مرۆیی و خێرخوازی لەلایەن دەسەڵاتی ئایینییەوە پێدرا بۆ خزمەتکردنی خەڵکی پارێزگای کەربەلا لە هەموو کەرتەکانی وەک پەروەردە و خزمەتی تەندروستی و خزمەتە کۆمەڵایەتییەکاندا. لای خۆیەوە، بەڕێز ئەلحەسان دەسخۆشی کرد لەم پڕۆژانە و هەروەها لەو دەستپێشخەرییانەش کە لە کۆمەڵگاوە سەرچاوە دەگرن لەگەڵ باسکردنی کاریگەریشیان ژیان و خۆشگوزەرانیی دانیشتووانی پارێزگایەکە.

لە هەوڵێكدا بۆ چارەکردنی بێکاریی گەنجان لە عێراق، رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەرەپێدانی پیشەسازی (یونیدۆ) پرۆژەی 'تواناکان لە بواری تەکنەلۆژیای دیجیتاڵی بۆ بەهێزکردنی کارپەیداکردن لە عێراق' کە لەلایەن حکومەتی نەمساوە تەمویل دەکرێت دەست پێ کرد. ئەم پرۆژەی پەنابەرانی گەنج و کەسانی ئاوارەی ناوخۆیی و ئاوارە گەڕاوەکان و کۆمەڵگا خانەخوێکانیش دەکاتە ئامانج. لە نیسانی ٢٠٢٥، راهێنانێکی ١٢ رۆژی لە شاری موسڵ، نەینەوا، ٢٠ بەشداربووی لە خۆی کۆکردەوە بە مەبەستی راهێنانیان لەسەر تواناکانی تایبەت بە کۆدسازی (نوسینەوەی کۆد) و، زانستەکانی پەیوەست بە رۆبۆت و، شارەزاییەکانی تایبەت بە پێشەنگی کار و پرۆژە. پرۆگرامی راهێنانەکە ووردە ووردە بەشداربووانی بە بابەتە ئاڵۆزەکان ئاشنا کرد، ئەمەیش بە جۆرێك کە هاوسەنگیی نێوان تێگەیشتنی تیۆری و ئەزموونی کرداری بپارێزێت. بەشداربووان فێری ئاردوینۆ بوون، کە سەکۆیەکە بە شێوەیەکی بەربڵاو بۆ پرۆژە ئەلیکترۆنییەکان بەکار دەهێنرێت و، بە سادەیی و گونجانی لە بەکارهێنانی زۆردا دەناسرێت. هەروەها فێری زمانەکانی سی/سی پڵەس پلەس (C/C++)ی تایبەت بە پرۆگرامسازی کران کە بە شێوەیەکی بەربڵاو لە پەرەپێدانی نەرمەکاڵادا (سۆفتوێردا) بەکار دەهێنرێن. نۆ وانەی یەکەمی راهێنانەکە بنچینەکانی کۆدسازی (نوسینەوەی کۆد) و پرۆگرامسازی لە خۆ گرتبوو و، بەشداربووان هەندێك ئاشنیاییان لەسەر بنەماکانی ماتۆڕ و، کۆنترۆڵکردنی جووڵەی رۆبۆت و، بەکارهێنانی یەکەکانی دەرهاوێشتە و، شاشەی کریساڵیی شل (LCD) پەیدا کرد. هەر یەکە لە ئەو وانە تەکنیکییانە جەختیان دەخستە سەر ئەزموونکردن و بەهێزکردنی باوەڕبەخۆبوونیان لە لۆجیکی پرۆگرامسازی و، چارەسەرکردنی ئەلیکترۆنی و، بەکارهێنانە بنەڕەتییەکانی کایە میکانیکی و ئەلیکترۆنییەکان. بۆ تەواوکردنی رەوتە تەکنیکییەکەی، سێ رۆژی کۆتایی چڕکرابوون لەسەر پەرەپێدانی توانا و شارەزاییە كارییەکان. مەبەستی ئەم وانانە وەها بوون کە دەیانویست عەقڵییەتی پێشەنگی و خاوەندارێتیکردنی کار و پرۆژە بچەسپێنن و، ئەو ئامرازە بنچینەییانە پێشکەش بە بەشداربووان بکەن کە پێویستن بۆ خەمڵاندن و، پلاندان و، بەڕێوەبردنی کار و پرۆژە بچوکەکان. ئامانجەکە ئەوەبوو یارمەتی بەشداربووان بدرێت تا لە رۆڵی خاوەن و پێشەنگانی کار و پرۆژە تێبگەن سەبارەت بە پەرەپێدانی ئابوری و هاندنانیان بۆ ئەوەی بە ووردی بیر بکەنەوە سەبارەت بە دەستپێکردن و هێشتنەوەی کارەکانی خۆیان لە رێگەی پەیوەستکردنی توانا و شارەزاییە تەکنیکییەکان بە دەرفەتە ئابورییەکانی جیهانی راستەقینەوە. هەروەها ئەم وانانە هەندێك کاتیشیان بۆ بنچینەکانی هەڵگرتنی تۆماری دارایی و، ئامادەکردنی بودجە و، پێشبینیکردنی قازانجەکان تەرخان کردبوو. سەنا مەشکور، راوێژکاری یاسایی لە بەڕێوەبەرایەتی پەرەپێدانی پیشەسازی و رێکخستنی سەر بە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکنی عێراق، ستایشی پرۆگرامەکەی کرد و جەختی لە گرنگیی خاوەندارێتی و پێشەنگیی کار و پرۆژە بۆ ئەو گەنجانە کردەوە کە رووبەڕووی تەحەدا و ئاڵنگاریی گەورە بوونەتەوە لە دەستپێکردنی کار و پرۆژەکانی خۆیان. "تەکنەلۆژیای دیجیتاڵی تا دێت پێویستتر دەبێت بۆ ئیلهامبەخشین بە پێشەنگانی کار و پرۆژە تاکو تەبەنیی داهێنان و گەشەکردن و بەردەوامیی بکەن،" خاتوو سەنا وەهای باس کرد. بەشداربووان پێشکەوتنی بەرچاویان لە ماوەی راهێنانەکەدا بە خۆوە بینی. زەهرا لوئەی، تازە دەرچوویەکی کۆلێژی زانستەکانی سەر بە زانکۆی موسڵ و مامۆستایەکی تایبەت، بە ئەو ئامانجەوە بەشداریی لە راهێنانەکەدا کرد کە کارێکی تەواو دەوام (فول تایم) بۆ خۆی دەستەبەر بکات. ئەگەرچی لە زانکۆ فێری تیۆریی کۆدسازی بووە و حەزی کردووە بە فێرکردنی قوتابییەکانی لەبارەی ئەم بابەتەوە، بەڵام ئەو پێشتر گرفتی هەبوو لە بەستنەوەی بنەماکانی کۆدسازی بە بەکارهێنانە کردارییەکانەوە. لە پاش تەواوکردنی ئەم راهێنانەوە، باوەڕبەخۆبوونی خۆی نیشان دا سەبارەت بە تواناکانی بۆ فێرکردنی پرۆژە کردارییەکان و پەرەپێدانی ئەو چارەسەرانەی لەسەر بنەمای تەکنەلۆژیا پێشنیار دەکرێن. لە خستنەڕووی ئەزموونی خۆیدا، زەهرا وەهای باس کرد، "هەرە بەسوودترین بەشی راهێنانەکە بریتی بوو لە پرۆژەکە، کە تێیدا ئێمە هەستەوەرمان بۆ رادەی شێ و، پلەی گەرمی و، دەنگ و، دوکەڵ دانا. ئێستا من دەتوانم بێ هیچ یارمەتییەك پارچەکانی پێکەوە بنێم."زەهرا باوەڕی وەهایە کە پێویستە گەنجانی بێکار بە دوای دەرفەتە نوێیەکانی ناو تەکنەلۆژیا دیجیتاڵییەکاندا بگەڕێن. ئێستا کە ئاشنا بووە بە پێکهاتەکانی پێشەنگیی کار و پرۆژەی تایبەت بە پرۆگرامەکە، ئەو دەیەوێت نوسینگەیەکی وانەووتنەوەی تایبەت بکاتەوە و کاری مامۆستاییە سەرپێییەکەی بگۆڕێت بۆ کارێك کە جێگیرتر و بەردەوامتر بێت. ئەوەیشی ووت کە، "وانەکانی تایبەت بە پێشەنگی کار و پرۆژە ئەو توانایەیان بە من بەخشی کە پێویستییەکانی خۆم و کڕیارانیش دەستنیشان و چارە بکەم؛ ئەمەیش بە بەکارهێنانی شارەزایی و لێهاتووییم لە تەکنەلۆژیا و ئەو دەرفەتە ئابورییانەی بەردەوام دونیای دیجیتاڵیدا لە پەرەسەندندایە."عێراق لە ئێستادا دەستوپەنجەی لەگەڵ تەحەدا ئابورییە گەورەکانی وەك رێژەی بەرزی بێکاری و، برسێتیی بەربڵاو و، سنورداریی دەرفەتەکانی کار نەرم دەکات. هەروەها وڵات رووبەڕووی ناسەقامگیری ئەمنی و ناجێگیریی سیاسیی بەردەوام بووەتەوە کە دونیای ئابوری هێندەی تر ئاڵۆز دەکەن. گەنجانی خوار تەمەنی ٢٤ ساڵ رێژەی ٥٧.٩٪ی دانیشتوانی عێراق پێك دەهێنن. بێکاری خەمێکی گەورەی ئەم پێکهاتە دیمۆگرافییەیە، بە تایبەتتریش بۆ ئافرەتانی گەنج. بە گوێرەی رێکخراوی کاری نێودەولەتی (ILO)، رێژەی مەزەندەکراوی گەنجانی بێکار بریتی بووە لە ٢٧.٨٪ بۆ کوڕان و ٦٣.٣٪یش بۆ کچان. تەکنەلۆژیا دیجیتاڵییەکان توانایەکی شاراوەی گەورەیان تێدایە بۆ دروستکردنی دەرفەتی کار و بەهێزکردنی توانای تێکەڵبوونی ئابوری. لە رێگەی پێشکەشکردنی دۆخی خوازراوە بۆ کارکردن، وەك دەوامی ئاسانتر و کارکردن لە دوورەوە، دەتوانن یارمەتیدەر بن لە بچوککردنەوەی ئەو بۆشاییە جێندەرییەدا. تا دێت زۆرێك لە گەنجانی عێراقی ئارەزووییان زیاتر دەبێت بۆ شوێنکەوتنی ئەو کارانەی لە تەکنەلۆژیای زانیاری و پەیوەندیدا (ICT) هەن، لەبەر ئەوەی کە لە دەرفەتەکانی ئەم بوارە تێدەگەن. وەلید رائد، کە قوتابییەکی پەیمانگای تەکنیکیی موسڵە، بەشداریی لە ئەم راهێنانەدا کرد. پێشتر هیچ پاشخانێكی لەبارەی کۆدسازی نەبووە، بەڵام وەك ئەوەی خۆی باسی دەکات ئەو راهێنانە چەند ئاسۆیەکی نوێی بۆ کردەوە. بە هەڵچنین لەسەر ئەوەی کە فێری بووە، وەلید پرۆژەیەکی دیزاین و ساز کرد بۆ یارمەتیدانی کەسانی نابیست و گوێقورس، ئەمەیش لە رێگەی بەکارهێنانی چەند هەستەوەرێکی دەنگی و، زیرەکی دەستکرد و، شاشەیەکی کریستاڵی (LCD). "چێژم لە کاتەکانی ئەم راهێنانە وەرگرت، بە تایبەتیش لەبەر ئەوەی کە نمونەی کردارییان بە تیۆرییەکانەوە دەبەستەوە. دیدگای منیان لەبارەی توانا و ئەگەرەکانی بواری تەکنەلۆژیا گۆڕی،" وەلید وەهای باس کرد. عەبدولکەریم ئەحمەد، کە لە راهێنانەکەدا مامۆستای پرۆگرامسازیی سی/سی پڵەس پڵەس (C/C++)ە، ستایشی پێشوەچوونی بەشداربووانی کرد و ووتی: "ئێمە باوەڕبەخۆبوونی بەشداربووانمان بە روونی دەبینی. تا لە کۆتایی راهێنانەکە نزیکتر دەبووینەوە، پەیوەندی و تێکەڵبوونیان لەگەڵ یەکدیدا باشتر دەبوو. بەشداربووان توانا و دەستپێشخەرییەکانی خۆیانیان خستەڕوو بۆ ئەوەی ئەو سەرچاوانەی دەرامەت پێشکەش بکەن کە بەردەوامتر و هەمیشەییترن."بە پێشکەشکردنی توانا و شارەزایی پێویست بە کەسانی گەنج، ئەم پرۆژەیەی نەمسا و یونیدۆ 'تواناکان لە بواری تەکنەلۆژیای دیجیتاڵی بۆ بەهێزکردنی کارپەیداکردن لە عێراقدا' ئەوەی سەلماند کە هاندەرێکی بەهێزە بۆ لەخۆگرتنی کۆمەڵگایەکی گشتگیرتر و جیگیرتر و، لە ئاکامیشدا بۆ بەشداریکردن لە باشبوون و خۆشگوزەرانی خەڵکی عێراق. 

پایەدارانی بەڕێز  خانمان ، بەڕێزان سڵاو و ڕەحمەتی خواتان لێ بێت شەرەفمەندم بە بەشداری بوونم لە کردنەوەی دووەم کۆنفرانسی بەگژداچوونەوەی سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکردنی تیرۆر ، کە وێستگەیەکی گرنگە لە گەشتی عێراق بەرەو گواستنەوە بۆ دەوڵەتی یاسا و دامەزراوەکان ، و کارلێکی ئەرێنیە لەگەڵ هەوڵەکانی بەگژداچوونەوەی سپیکردنەوەی پارە و وشککردنی سەرچاوەکانی پارەدارکردنی تیرۆر و پتەوکەدنی سیستەمەکانی پەیڕەوکردنی چوارچێوەکانی ڕێکخستن و بەڕێوەبردن لە کەرتی دارایی و بانکیدا.سەرەتا بە ستایشکردنی هەڵبژاردنی ناونیشانی ئەم خوولە "ئاڵنگارییەکانی بەردەم بانکە عەرەبییەکان لە پەیڕەوکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکان و ڕێگاکانی دابینکردنی داواکاری بانکەکان " دەست پێدەکەم . ئەمەش دەڕبڕینی بەرزیی ئاستی هۆشیاری  دامەزراوە دارایی و بانکییەکانە کە گەڕانەوەی متمانە و ڕاکێشانی هاوبەشییە نێودەوڵەتیەکان، پێویستی بە پابەندبوون بە بەرزترین پێوەرەکانی شەفافیەت و بەرپرسیارێتی هەیە. خانمان ، بەڕێزان نەتەوە یەکگرتووەکان لەو باوەڕەدایە کە فەرمانڕەوایی باش و شەفافیەت و پەیڕەوکردنی چوارچێوە پەسەندکراوەکانی ڕێکخستنە نێودەوڵەتییەکان، تەنها کۆڵەکە نین بۆ ڕێگریکردن لە سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکرنی تیرۆر ، بەڵکو ئامرازیشن بۆ پتەوکردنی بونیاتنانی متمانە لە نێوان دەوڵەتان و دامەزراوەکان، بەتایبەتیش لە کەرتی دارایی کە شادەمارێکی سەرەکییە بۆ گەشەی ئابووریی.لەم چوارچێوەیەدا، نەتەوە یەکگرتووەکان ڕێز لە هەوڵەکانی بانکی ناوەندیی عێراق و یەکێتی بانکە تایبەتەکانی عێراق دەگرێت بۆ ڕابەرایەتیکردنی ئەم جووڵانەوە ئەرێنییە، و داوای بۆ بەهێزکردنی هاوبەشێتی دەکات لەگەڵ دامەزراوە داراییە نێودەوڵەتیەکانی وەک سندووقی دراوی نێودەوڵەتی و بانکی جیهانی  و گرووپی کاری دارایی  (FATF) (FATF MENA) و لیژنەی بازل و  لیژنەی ئابووری و کۆمەڵایەتی ڕۆژئاوای ئاسیا (ئێسکۆا) و هیتر – ئەمەش لە پێناو بونیاتنانی توانا نیشتمانییەکان کە بەشدارن لە بەرزکردنەوەی پێوەرەکان بۆ  پێ بەپێ ڕۆێشتن لەگەڵ مەرج و شایستە جیهانییەکان.هاوبەشییەکی ئاوا  - بە سوودوەرگرتن لە ئەزموونە سەرکەوتووەکانی  ژمارەیەک لە وڵاتانی عەرەبی و (نا عەرەبی) ، کە توانیویانە  متمانەی دامەزراوە نێودەوڵەتی و بانکە جیهانییەکانیان بەدەست بهێنن لە میانەی پەیڕەوکردنی چاکسازی ڕیشەییەوە  - دەتوانێت عێراق تێکەڵ بە سیستەمی بانکی جیهانیدا بکات... بەشێوەیەک خزمەت بە بەرژەوەندییە نیشتمانییەکانی،بەرەو گەشەپێدانی ئابووریی بەردەوام،بکات.بەشداربووانی ئازیز  کۆنفرانسی ئەمڕۆ سەکۆیەکە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی شارەزایی و پیشاندانی پڕۆگرام و ئەپەکانی تەکنەلۆژیای دارایی و زیرەکیی دەستکرد وەک ئامرازی کرداریی بۆ بەهێزکردنی سیستەمەکانی پەیڕەوکردنی چوارچێوەکانی ڕێکخستن و بەگژداچوونەوەی سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکردنی تیرۆر. لە سایەی گۆڕانی خێرای دیجیتاڵیدا ، چیتر تەکنەلۆژیا هەڵبژاردە نییە، بەڵکو پێداویستییەکی بەپەلەیە و ئەگەر باش بەکاربهێنرێت ئەوا دەتوانێت شێوازە گوماناویەکان بدۆزێتەوە  و وردی ڕێکارە چاودێرییەکان بەهێز بکات و  و وەڵامدانەوەش  بۆ مەترسییە دارایییەکان خێراتر بکات، لەگەڵ ئەوەشدا ، پێویستە پێشکەوتنی تەکنەلۆژی ئاوا سیستەمێکی یاسادانانی بەهێزی لەگەڵ بێت ؛ لەکاتێکدا دیجیتاڵکردن چەندەها ئەگەری بێ وێنە بەردەست دەکات ، بەڵام گوێڕایەڵی بۆ یاسادانان بە گەرەنتی سەرەکی بەردەوامیی گۆڕان و بە شەرعیەت بوونی دەمێنێتەوە.بە تەواوی چاکبوونەوەی عێراق و گەڕانەوەی بۆ بیننی ڕۆڵی ئەرێنییانە بۆتە پێداویستیەکی هەرێمیی و و نێودەوڵەتی... کاتی ئەوە هاتووە کە ڕابردوو وەلاوە نێین و  ئەم گەوهەرەی ڕۆژهەڵات لە خۆڵ و تۆزی ڕابردوو پاک بکەینەوە .  گەلی عێراق و سەرکردایەتییەکەی توانای ئەوەیان هەیە.سوپاستان دەکەم