نوێترين
چیڕۆک
٢٣ تەمووز ٢٠٢٤
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامی وێرکشۆپێکی یەک ڕۆژەی لەسەر "ڕۆڵی کۆمەڵگەی مەدەنی سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا و مافی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستانی عێراق" ڕێکخست
بۆ زانیاری زیاتر
وێنە
٢٣ تەمووز ٢٠٢٤
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامی وێرکشۆپێکی یەک ڕۆژەی لەسەر "ڕۆڵی کۆمەڵگەی مەدەنی سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا و مافی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستانی عێراق" ڕێکخست
بۆ زانیاری زیاتر
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٦ تەمووز ٢٠٢٤
سویسرا بە بەخشینی یەک ملیۆن دۆلار پاڵپشتی بۆ ئاوارەکانی عێراق بەهێزتر دەکات
بۆ زانیاری زیاتر
نوێترين
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام له عيراق
ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام بانگەوازێکی نیشتمانین بۆ کارکردن لە پێناو کۆتاییهێنان بە هەژاری و پاراستنی ژینگە و کەشوهەوای گۆی زەوی و هەروەها بۆ دڵنیابوونیش لەوەی کە دانیشتوان لە هەموو شوێنێک لە ئاشتی و خۆشگوزەرانی بەهرەمەندن. ئەمانە ئەو ئامانجانەن کە نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق کاریان لەسەر دەکات.
بڵاوکراوە
١٠ تەمووز ٢٠٢٤
United Nations in Iraq | Annual Results Report 2023
The United Nations Country Team (UNCT) in Iraq, composed of 23 UN Agencies, Funds and Specialized Programmes, is dedicated to supporting Iraq’s journey towards achieving the Sustainable Development Goals (SDGs). Guided by the principle of Leaving No One Behind, the UNCT, under the leadership of the Deputy Special Representative of the UN Secretary-General and Resident and Humanitarian Coordinator, employs evidence-based actions and specialized expertise to enhance the lives and livelihoods of all Iraqis, with a particular focus on the most vulnerable and marginalized communities.
The operational blueprint of the UNCT is encapsulated in the United Nations Sustainable Development Cooperation Framework (UNSDCF) 2020–2024, which lays out the shared development objectives of the UN in Iraq. This framework is pivotal, outlining five strategic priorities ranging from achieving social cohesion, protection and inclusion to promoting natural resource management and climate change resilience. The overall aim is to achieve inclusive and sustainable economic growth and efficient institutional services.
Integrating the humanitarian, development and peace nexus within its collective work, the UNCT is aligned with Iraq’s Vision 2030, the Kurdistan Regional Government’s Vision for the Future and the National Development Plan, among other strategic documents. This synergy ensures that the UN’s efforts are harmonized with national priorities and strategies, marking a transition from humanitarian assistance to sustainable development and peacebuilding, firmly rooted in the commitment to leave no one behind.
The operational blueprint of the UNCT is encapsulated in the United Nations Sustainable Development Cooperation Framework (UNSDCF) 2020–2024, which lays out the shared development objectives of the UN in Iraq. This framework is pivotal, outlining five strategic priorities ranging from achieving social cohesion, protection and inclusion to promoting natural resource management and climate change resilience. The overall aim is to achieve inclusive and sustainable economic growth and efficient institutional services.
Integrating the humanitarian, development and peace nexus within its collective work, the UNCT is aligned with Iraq’s Vision 2030, the Kurdistan Regional Government’s Vision for the Future and the National Development Plan, among other strategic documents. This synergy ensures that the UN’s efforts are harmonized with national priorities and strategies, marking a transition from humanitarian assistance to sustainable development and peacebuilding, firmly rooted in the commitment to leave no one behind.
1 of 5
چیڕۆک
٢٨ ئایار ٢٠٢٤
پەیامی ماڵئاوایی لە جێنین هێنیس-پلاسخارتەوە
ئاواتەخوازم سوپاس و پێزانینی بێپایانی خۆم بۆ هەموو عێراقییەکان و بەتایبەتی ئەوانەی چاوم پێیان کەوتووە و لەگەڵیاندا کارم کردووە، دەرببڕم.لە ماوەی پێنج ساڵی ڕابردوودا، من زۆر سەرسام بووم بە بەخشندەیی و میوانداریی گەلێك کە هەرگیز لە دابونەریتی پێشوازیکردن لە خەڵکی بیانی و یارمەتیدانی ئەوانەی پێویستیان بە یارمەتییە دانەبڕوان، هەتا ئەگەر کاریگەریی لەسەر ئاسوودەیی و کاتی خۆشیان هەبێت. من زۆر شت فێربووم لە گوێگرتن لە ژنان و پیاوانی عێراقی کە بە شانازییەوە مێژووی خۆیان ڕوون دەکردەوە. هەرچەندە زۆرێك لەوانە ڕووبەڕووی ئاڵنگاریی سەرخت بوونەتەوە، بەڵام زۆرجار گەشبینییەك بۆ ڕۆژانی داهاتوو دەدرەوشایەوە. ئەوان پێشوازییان لە من و هاوکارانی دیکەی نەتەوە یەکگرتووەکان کردووە لە شارۆچکە و ماڵەکانیاندا، بانگهێشتیان کردووین بۆ بەشداریکردن لە ژەمێك یان بۆنەیەك و هەرگیز دەرفەتێکیان لەدەست نەدا بۆ نمایشکردنی کولتوورە دەوڵەمەند و جوانییە بێئەندازەکەی عێراق. لە سەرانسەری وڵاتدا، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، خەڵکی بێشومار لە هەموو تەمەنێکدا بە شێوەیەکی خۆڕسك هیوا و ئاواتی هاوبەشیان هەبووە. بۆیە من هیچیان لەبیر ناکەم.هەروەها بەڕاستی کۆبوونەوە و گفتوگۆیە پیشەگەرانەکان بەرزدەنرخێنم کە لەگەڵ ژمارەیەکی زۆر لە هاوبەشەکانمان هەمانبووە، هەر لە نوێنەری کۆمەڵگەی مەدەنی و ئەکادیمی و سەرۆك عەشیرەت و سەرکردە ئاینییەکانەوە تا دەگاتە دەسەڵاتدارانی ناوخۆیی و پارێزگا و نیشتمانی و دادوەر و بەرپرسانی ئەمنی و سیاسەتمەداران. شایەنی باسە کە تێڕوانین و دیدگاکانیان زۆر شتیان فێرکردین و ڕێنمایی کارەکانمانیان کردووە. لە هەندێك لەو کۆبوونەوانەدا تاکەکان جیاوازی ڕۆژانەیان وەلاوەدەنا بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ عێراق لە کاتە گرنگەکاندا. هەموو ئەو جۆرە پەیوەندییانە کاریگەرییەکی نەسڕاوەی لەسەر من بەجێهێشتووە و بێگومان هەرچەند سووپاسگوازی دامودەزگاکانی حکومەتی عیراق بم هێشتا کەمە، کە لە ڕێگەی هەوڵە بێوچانەکانیانەوە کارەکانی ئێمەیان ئاسانتر کردووە و کارمەندان و ئۆپەراسیۆنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانیان پاراستووە.هیچ کام لەمانە ئەوە ناگەیەنن کە نەتەوە یەکگرتووەکان دووربووە لە ڕەخنەکان - هەندێکیان ڕەوا بوون، هەندێکیان تەنها لەسەر بنەمای تێڕوانینێکی هەڵە بووە سەبارەت بەوەی ئێمە کێین و چی دەتوانین و چی ناتوانین بکەین. بەڵام قسەکردن لەگەڵ ئەو کەسانەی کە لە بەهاکانی ڕێکخراوەکە و ئەوەی کە ئەو ڕێکخراوە چی دەگەیەنێت تێگەیشتوون، زۆر دڵخۆشی کردووین. وەك زۆر جار وتوومە نەتەوە یەکگرتووەکان عەسای سیحراوی لانییە. لە کۆتاییدا هاوسەنگی نێوان ململانێ و ئاشتی یان هەژاری و خۆشگوزەرانی بەندە بە ئیرادەی سیاسی دەوڵەتەکانەوە. بەڵام ئەگەر بتوانین گۆڕانکاری لە ژیانی مرۆڤەکاندا بکەین، ئەوا شایەنی ئەوەیە هەنگاو بنێین و بەردەوام بین لە هەوڵدان. لە کۆتاییدا، نەتەوە یەکگرتووەکان یەك کاری لەپێشینەی سەرەکی لە ناوەڕۆکی خۆیدا هەیە: پێشخستنی ئاشتی و خۆشگوزەرانی بۆ هەمووان – بەبێ گوێدانە جیاوازیی لایەنگیری یان باوەڕ یان پاشخان یان نەتەوە.دیسانەوە دەمەوێت سوپاس و پێزانینی بێپایانی خۆم بۆ ئەو هاوکاریی و پاڵپشتییە میهرەبانانە دەرببڕم کە پێشکەش بە یونامی و بنەماڵەی فراوانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق و بە من بە تایبەتی کراوە.هەربژی عیراق
1 of 5
چیڕۆک
١٢ کانونی یەکەم ٢٠٢٣
نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عیراق ئامادەی هاوشێوەکاریی ڕۆژی هەڵبژاردن بوو
ئەمڕۆ خاتوو جینین هێنیس-پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان و بەرپرسی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عیراق (یونامی)، بەشداریی لە ھاوشێوەکردنی پرۆسەکانی ڕۆژی ھەڵبژاردن کرد کە لەلایەن کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراقەوە بەڕێوەچوو.
ھاوشێوەکردنەکە نمایشێکی گشتگیری ھەموو ئەو ئامێرە ئەلیکترۆنیانەی لەخۆگرتبوو کە لە ڕۆژی ھەڵبژاردندا بەکاردەهێنرێن، وەك ئامێری پشتڕاستکردنەوەی دەنگدەران، سکانەری ژماردنی دەنگەکانی بنکەکانی دەنگدان، ئامێری گواستنەوەی ئەنجامەکان و کامێراکان. ئەم ھاوشێوەکردنە بە سەرکەوتوویی ئەنجامدرا و ئامادەی تەکنیکیی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراقی بۆ ھەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان پیشاندا، کە بڕیارە لە ١٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣دا ئەنجام بدرێت.
بەگوێرەی ئەرکی پێسپێردراوی لە ساڵی ٢٠٢٣، یونامی هەڵدەستێت بە پێدانی ڕاوێژکاری و هاریکاریی و پشتیوانیکردن لە کارەکانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراق. یونامی چاودێریی یاخود ووردبینی هەڵبژاردنەکانی ١٨ی کانوونی یەکەم ناکات، لەبەرئەوە لەو پێگەیە نیە کە بتوانێت هەڵسەنگاندن بۆ چۆنیەتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەکان بکات.
1 of 5
چیڕۆک
١٠ تشرینی یەکەم ٢٠٢٣
Briefing to the UN Security Council, SRSG Jeanine Hennis-Plasschaert |10 October 2023 (As Delivered)
Today we are roughly one year on from the formation of Iraq’s current Government, under the leadership of Prime Minister Mohammed Shia al-Sudani. Now, since its inception, several important steps and promising initiatives have emerged. To name but a few:
Long-awaited reforms in the banking and finance sectors are now underway. One example is the launch of an electronic platform for foreign currency sales, which demonstrates the Government’s commitment to both transparency and efficiency.
A new Iraq Fund for Development has been established. This, coupled with the change ushered in by the recently adopted federal budget, has the potential to spur private sector investment.
The passing of a new law on social security means that, for the first time, allIraqi workers can benefit from public entitlements, such as health insurance, as well as maternity and unemployment benefits.
And, as most of you will know, a trailblazing initiative for regional infrastructure, known as the Development Road Project, was launched some months ago.
Meanwhile, Iraq is taking further steps towards leveraging its own natural resources more effectively and responsibly, thereby aiming to reduce energy waste and shore up its energy independence.
Also, and importantly, to address the concerning issue of rapid drug proliferation, the Government has developed a National Strategy for the Prevention of Narcotics and Psychotropic Substances, among other measures.
Now, Mr. President, I already briefly mentioned the recently adopted federal budget.
It charts an ambitious course for the country until the end of 2025 and includes allocations with the potential to address critical needs, such as infrastructure development and reconstruction.
Notably, this budget represents the highest proportionate allocation to the delivery of social services yet – which (hopefully) will expand access to healthcare, education and a number of other essential public services.
To cut a long story short: with last year’s gains in political stability and an ambitious federal budget in hand, Iraq is well positioned to seize the many opportunities in front of it.
That said, and as we all know, the country’s complex and (at times) fast-evolving environment also means that this is not an easy feat, let alone a given.
Corruption is still pervasive. And combatting it, as the Prime Minister recently said, is something the Government “has been working on, is still working on and will continue to work on”. He rightly added: “Without fighting corruption, we will not be able to implement our economic vision and development programs”.
And, true, the Government has made admirable commitments. From efforts to, for instance, increase transparency around custom revenue collection to pursuing the extradition of individuals implicated in the theft of federal resources. And a new campaign, called “Where did you get this?”, has seen the Federal Integrity Commission audit the financial records of electoral candidates.
At the same time, it is clear that the intricate web of graft and vested interests, built up in Iraq over decades, will not be dismantled overnight. Especially when those who stand to lose can draw from myriad financial, political and security resources – creating the community of collusion I have referred to in previous briefings.
Also, and as spelled out numerous times, Iraq’s economic structure is in a precarious place, heavily reliant on oil and a public sector so big that it is simply unsustainable.
And although steps taken so far surely signal positive momentum, further structural reforms are going to be critical. Otherwise, a thriving private sector with high levels of employment will remain elusive.
Now, all of this must be understood alongside Iraq’s rapidly growing population – with predictions that it could double over the next three to four decades.
Why am I saying this? Because with more Iraqis coming of age without corresponding job opportunities or advances in quality of life, it is not difficult to see where this trend may go: the embers of discontent could flare up easily – again and again.
Climate change and water scarcity are, of course, other obvious threat multipliers. This past summer, again, temperatures in Iraq exceeded 50 degrees Celsius. And last June, IOM recorded almost 14,000 families as internally displaced because of drought conditions across 10 of Iraq’s governorates.
Needless to say: if left unaddressed, this is only the beginning of a rather nightmarish situation. Hence, it is for good reasons that the Government has made the issue of water security one of its top priorities.
Another issue that should not be underestimated: feelings of exclusion, marginalization, and stigmatisation. Now, why does this matter for stability in Iraq? Because if these sentiments are left to simmer, among other spillover effects, people will (again) become vulnerable to extremist propaganda.
I am, of course, aware of the ongoing efforts by the Government to end displacement. But further progress on enabling people to return to their areas of origin, including Jurf al-Sakhr and Sinjar, remains critical.
Equally important is much-needed momentum to enact legislation on enforced disappearances, as well as the amendment to the Amnesty Law.
A further topic that cannot be overlooked is the influence of non-state armed actors in certain areas, which not only undermines confidence in the state but also creates an environment of fear and anger.
Mr. President.
The Government continues to proactively engage with countries throughout the region on issues related to energy, water, economic cooperation and security. Important, as regional partnerships and integration are obvious catalysts for stability in Iraq - and beyond.
Now, within this context, I wish to highlight the implementation of the Iraq-Iran security agreement. Great efforts have been made by Iraq, including the Kurdistan Region, to secure its borders. And further work to sustain these achievements is ongoing.
All sides consider long-term security as essential, and we can only emphasize Iraq’s genuine commitment to the agreement.
Now, as I said on many occasions, this is the way to go about addressing security concerns: through dialogue, joint committees and the actual implementation of agreements – all, of course, in accordance with international law.
With this in mind, I wish to express hope that Iraq and Türkiye will also embark on a sustainable way forward. Türkiye’s security concerns are well understood. And, on that note, Mr. President, I wish to echo the Secretary-General’s condemnation of the recent terrorist attack in Ankara.
In saying this, constant cross-border attacks are a risky way to advance interests - and one with numerous adverse effects. We therefore welcome ongoing efforts on the activation of bilateral committees between Iraq and Türkiye aimed at addressing border security concerns.
And, of course, Mr. President, I cannot talk about stability in the region without mentioning the unprecedented and horrendous developments in Israel and the Occupied Palestinian Territory, which have already had a catastrophic human toll and could impact the entire region.
Now, still focusing on the region, Mr. President, I would also like to flag a recent decision of Iraq’s Federal Supreme Court regarding the 2012 agreement between Iraq and Kuwait regulating navigation in the Khor Abdullah waterway.
Taking into account the separation of powers, Iraq’s government has meanwhile made its commitment to the principles of international law, and its respect for bilateral agreements and UN resolutions, crystal clear.
Legitimate concerns have been expressed by Kuwait and the GCC. Given the priority attached by the Iraqi Government to dialogue as a means to finding solutions, as well as its commitment to maintaining positive relations with its neighbours, I hope and expect that cooperation and good neighbourliness will prevail.
Bearing in mind the risks of miscalculation and escalation, it is essential to resolve this matter expeditiously. Also important is the continuation of talks to demarcate the rest of the maritime border.
Mr. President, with regards to Baghdad-Erbil relations: to discuss the Kurdistan Region’s financial challenges, a high-level delegation from the Kurdistan Regional Government, headed by its Prime Minister Masrour Barzani, visited Baghdad on 14 September.
Soon after, Iraq’s Council of Ministers agreed to provide financial relief in the form of ‘loans’ for the next three months. This enables the KRG to pay, for the time being, the salaries of its public servants.
A positive development, and frankly speaking, it was overdue. That said, the agreement is temporary in nature and therefore not enough. Hence, more and urgent work lies ahead so as to avoid a new period of uncertainty for the Region’s public servants.
Now, I said this in past years and will repeat it now: civil servant salaries should be shielded from political disagreements. Like any other Iraqi civil servant, those working in the Kurdistan Region have families to look after and obligations to fulfil.
In August 2020, I highlighted in my briefing to the Council that the lack of specificity in Iraq’s 2005 Constitution continued to shape the debate between Baghdad and Erbil.
With the situation persisting today, what does this mean?
It means that 18 years have gone by without an agreement on the gradual enhancement of the federal system; 18 years without a sustainable framework for natural resource distribution or disputed territories; 18 years without laws delineating rights and obligations. Instead, we continue to witness constant ad hoc crisis management.
So, what I am essentially saying is that, 18 years on from the Constitution’s adoption, it is imperative to move to comprehensive and solid solutions.
As for the Sinjar Agreement, Mr. President, I regret to inform you that no progress has been made. Sadly, instead, we continue to witness different power competitions in which non-state armed actors have the upper hand.
Recent events in Kirkuk, resulting in a number of deaths and injuries, are also of concern. While the situation has calmed down for now, the precariousness of this context cannot be overlooked.
As you know, in past years, UNAMI has facilitated dialogue sessions among the representatives of Kirkuk’s components. And we are still convinced that an agreement can be reached. But for that to happen, it is imperative that the needs of people are prioritized over political gain.
Of course, the Provincial Council Elections on 18 December are of great importance as well. Especially because Kirkuk has not seen local elections since 2005.
Mr. President, something else. Previously you heard me say that the Kurdistan Region’s parliamentary elections are long overdue.
Initially scheduled for October 2022, they were postponed to November this year, and recently further delayed to the 25th of February next year.
To state the obvious: we expect all parties to ensure that this new election date will not again fall victim to internal political strife. With the current administration in a caretaker capacity, the Region’s democratic process must prevail. There is so much at stake.
On a different note, Mr. President. As any other Member State, Iraq has committed – through its Constitution and international human rights treaties – to protect the fundamental rights of all its citizens, without discrimination. This point bears repeating in light of recent debates on the use of universally accepted terms.
Turning to the issue of Al-Hol returnees: last month, a further 173 households returned to Iraq. In other words, Iraq continues to serve as an example for other states with nationals in Al-Hol.
Now, there is no denying it, challenges on the ground abound. The accessibility of core civil and identity documents, in particular their timely issuance, must be addressed as a matter of priority.
And, as Iraq grapples with the vast needs of returnees and host communities, the criticality of continued international support cannot be overemphasized.
Mr. President, zooming in on the issue of missing Kuwaiti and third-country nationals and missing Kuwaiti property – including the national archives.
The adoption of innovative DNA technology by the Government of Kuwait has led to the identification of one more missing person. I extend my deepest condolences to the family involved.
I further welcome the long-anticipated handover by Iraq to Kuwait of 22 genetic profiles that were discovered in March 2022 in Najaf. The regular exchange of genetic data is much needed to shed light on the fate of those still missing.
And of course, we continue to engage the Government of Iraq on the retrieval of missing Kuwaiti property, including the national archives. Swift and decisive action is now needed.
Mr. President, in closing: I can only emphasize the importance of Iraq’s upcoming Provincial Council elections. For many reasons, including the stepping up of service delivery; they represent a critical imperative for all Iraqis.
As a former politician I know how tempting it is to go all out in an election campaign, but things get ugly - and even risky - if campaigns turn into platforms whipping up rage or fear about others.
Therefore, all actors - be they at the national or regional level – are therefore called upon to play their part in maintaining stability in the run up to the December elections. And this should include efforts to counter mis- and dis-information.
With the Government now one full year into its tenure, driving forward the many good plans which Iraq has committed to remains a collective responsibility.
Mr. President, a final word, as I cannot conclude without acknowledging the devastating fire in al-Hamdaniya last month, which claimed the lives of over 100 people. We again convey our sincere condolences.
Thank you very much.
1 of 5
ڤيديۆ
٢٠ حوزەیران ٢٠٢٣
Remarks by SRSG Jeanine Hennis-Plasschaert | Role of Media/Social Media in Countering Hate Speech
Opening remarks by the Special Representative of the United Nations Secretary-General for Iraq and Head of the United Nations Assistance Mission for Iraq (UNAMI), Ms. Jeanine Hennis-Plasschaert, at the event on Dialogue on Hate Speech Role of Media/Social Media in Countering Hate Speech, organized by the UNAMI Human Rights Office, held in Baghdad on Tuesday, 20 June 2023. In addition, SRSG Jeanine Hennis-Plasschaert’s remarks is also available on the UNIraq website at the following links:
English: https://bit.ly/3pdVVxP
Arabic: https://bit.ly/44aoQS6
Kurdish: https://bit.ly/4463ky7
1 of 5
چیڕۆک
٢٣ تەمووز ٢٠٢٤
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامی وێرکشۆپێکی یەک ڕۆژەی لەسەر "ڕۆڵی کۆمەڵگەی مەدەنی سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا و مافی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستانی عێراق" ڕێکخست
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاوکاری عێراق (یونامی) وێرکشۆپێکی یەک ڕۆژەی لەسەر "ڕۆڵی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا و مافی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستانی عێراق" ڕێکخست. لە چالاکییەکەدا ٢٤ بەشداربوو (١٠ لە ڕەگەزی مێ و ١٤ لە ڕەگەزی نێر) لە دهۆک و هەولێر و هەڵەبجە و سلێمانی بەشداربوون. ئامانجی وێرکشۆپەکە دامەزراندنی تۆڕێک بوو لە نێوان ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی بۆ داکۆکیکردن لە پەرەپێدانی سیاسەتەکانی گۆڕانی کەشوهەوا لەسەر بنەمای مافی مرۆڤ و یاسادانان بۆ هەرێمی کوردستانی عێراق. بەشداربووان چەندین ڕێوشوێنی کۆنکرێتی و پلانی کارکردنیان پێشنیار کرد بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا لەسەر مافەکانی مرۆڤ.
1 of 5
چیڕۆک
١٤ تەمووز ٢٠٢٤
قەیرانی ئاو لە عێراق : هەوێنی گۆڕانکاری
قەیرانی ئاو لە عێراق کە وێنەیەکی بچووککراوەی ئاڵنگارییە لێکهاڵاوەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و زیانی هەمەجۆریی بایۆلۆژی و دانیشتوانن، بووەتە هەوێنێکی بەهێزی خێراکردنی پێشڤەچوون لە "ئامانجەکانی گەشەپێدانی درێژخایەن"دا.نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق، بە هەماهەنگی لەگەڵ هاوبەشکارە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکاندا، بەشێوەیەکی ستراتیژی ئەرکی بەڕێوەبردنانەی درێژخایەن و لەسنووربەدەری ئاوی گرتووەتە ئەستۆ لەڕێگەی بەهێزکردنی هاریکاریی هەرێمی و دڵنیابوون لە بەکار هێنانی یەکسانانەی ئاو کە بۆ سەقامگیری و خۆشگوزەرانی لەوپەڕی گرینگیدایە و هەروەها لەڕێگەی دەستپێشخەرییە ئاوێتەکراوەکانی ئاژانسە جۆراوجۆرەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە کە کاریگەری لەسەر هەموو "ئامانج" ەکاندا هەیە.بۆ نمونە، ڕێکخراوی یونیسکۆ و فاو بەیەکەوە هاوبەشکارن لە کارکردن بۆ بەهێزکردنی بەڕێوەبردنی ئاو کە دەبێتە مایەی باشکردنی بەکارهێنانی ئاو لەڕێگەی تێکەڵکردنی شێوازی کۆن لەگەڵ شێوازی تکنۆلۆژیی تازەدا.ئەمە وا لە جوتیاران دەکات کە بە باشترین شێوە ئاو بەکار بهێنن و نەک هەر بەڕێوەبردن باش بکەن بەڵکوو بووژانەوەی کشتوکاڵیش بەهێز بکەن و لە سیستەمی خۆراکیی خۆڕاگرتریشدا بەشدار بن. لەلایەکی ترەوە، دەسپێشخەری ڕێکخراوی یونۆپسی نەتەوە یەکگرتووەکان لە شەنگال بۆ باشکردنی گەیاندنی ئاو بۆ سیستەمی یونیسێف بۆ پاککردنەوەی ئاو لەخوێ نەک هەر دەبێتە مایەی دابینکردنی ئاوی پاک بۆ خەڵکی پێویست بەڵکوو ئەم هەوڵانە دەبنە مایەی باشکردنی ڕاستەوخۆیانەی ژیانیش کە ئەویش بە دەوری خۆیەوە کار دەکاتە سەر تەندروستی و خۆشگوزەرانیش. هەروەها، بەشداریی چالاکانەی تیمی وڵاتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەبێتە مایەی داڕشتنی شێوازی بەڕێوەبردنی ئاو لە عێراق بۆ ئایندە."سیاسەتی دیالۆگی نیشتمانیی ئاو" وەک سەکۆیەکە بۆ بەهێزکردنی تاوتوێی گشتگیر و سوودوەرگرتن لە باشترین شێوازە کردەنییەکان و سوودوەرگرتن لە باشترین شێوازە جیهانییەکان و داڕشتنی چوارچێوەی شیوازی گشتگیرانەی ئاو کە ئەمەش دەبێتە مایەی دڵنیابوون لەوەی کە بەڕێوەبردنی ئاو هەر بە کاری هەرە سەرلیست دەمێنێتەوە لە "چوارچێوەی هاوکاریی گەشەپێدانی درێژخایەن بۆ 2025-2029 "ی داهاتووی نەتەوە یەکگرتووەکاندا وەک نەخشەڕێگایەک کە لەگەڵ حکومەتدا رێککەوتنی لەسەر کراوە بۆ گەشەپێدانی درێژخایەن.گۆڕانکاری لە هەڵسوکەوت و بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری ڕێوشوێنی سەرەکین بۆ ئاوڕدانەوە لە قەیرانی ئاو کە بریتییە لە قەیرانی ئالوودەبوونیش. لە ئەنجامدا، RC هاوبەشانە لەگەڵ وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاو بەیەکەوە هەڵمەتی هاوبەشانەی نەتەوە یەکگرتووەکان و عێراق بۆ ئاو لە تەمووزی 2024 رادەگەیەنن بەمەبەستی بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاریی هاوڵاتیانی عێراق سەبارەت بە سەختیی قەیرانی ئاو کە چۆن کار لە تەواوی وڵات دەکات و هەروەها بەمەبەستی زەقکردنەوەی بەرپرسیاریی تاک و کۆمەڵگا لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم قەیرانەدا.بە چارەسەرکردنی قەیرانی ئاو، عێراق نەک هەر پێشڤەچوون بەرەو ئاوی خاوێن و پاکڕاگرتنی تەندروستی خێرا دەکات بەڵکو کاریگەریش لەسەر ئامانجەکانی گەشەپێدانی درێژخایەنیش دروست دەکات بەگرتنەخۆی بەهێزکردنی کار سەبارەت بە گۆڕانکاری ژینگە و پاراستنی هەمەجۆریی بایۆلۆژی و هەروەها بەهێزکردنی ئایندەیەکی یەکسانتر و خۆڕاگرتر بۆ هەمووان.زانیاری زیاتر : https://un-dco.org/stories/accelerating-sdgs-transformation-action
1 of 5
چیڕۆک
٠٤ تەمووز ٢٠٢٤
بەهێزکردنی خۆڕاگریی: هەوڵەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ خۆڕاگریی ژینگەیی لە عێراق
لە راستیدا، گۆڕانی ژینگە و کەمیی ئاو هەڕەشەی مەترسیدارن لە سەر سەقامگیریی عێراق و خۆشگوزەرانیی خەڵکەکەی. عێراق تووشی چەندین ئاڵنگاری ئاڵۆز و لێکگرێدراو بووەتەوە کە پیویستیان بە کاری گشتگیر و هەماهەنگ هەیە. تیمی وڵاتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق بە سەرکردایەتی بەندە لە ڕیزی هەرە پێشەوەی ئاوڕدانەوەیە لەم پرسە گرینگانە بە کارکردنی بێ وچان بۆ هێنانەدی خۆراگریی درێژخایەنی زیاتر بۆ هەموو عیراقییەکان. ئێمە لەڕێگەی نووسینگەی هەماهەنگیکاری نیشتەجێوە کار دەکەین بۆ پتەوکردنی شارەزایی و سەرچاوە جۆراوجۆرەکانی ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و گرتنەبەری شێوازی پڕ هەماهەنگ بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئاڵنگارییەکانی گەشەپێدان. هەروەها لەڕێگەی ئەم شێوازە هاریکارییەوە دەتوانین کاریگەریمان زیاد بکەین و چارەسەری گشتگیریش بخەینە ڕوو بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو فاکتەرە پەیوەنددارانە کە لە گۆڕانی ژینگەیی و کەمئاویدا بەشدارن. ئەمە نەک هەر سووککردنی کاریگەرییە راستەوخۆیەکانی ئەم هەڕەشە ژینگەییانە دەگرێتەوە بەڵکوو لە هۆکارە پاڵنەرەکانیشی دەکۆڵێتەوە وەک لەڕێگەی بەکارهێنانی ئاو بەشێوەیەکی رێکوپێک. نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق دوا هەوڵی خۆی لەڕێگەی ژمارەیەک دەسپێشخەریی سەرەکییەوە خستووەتەڕوو وەک: 1. داڕشتنی توانای خۆگونجاندن لەگەڵ ئاووهەوا . عێراق یارای (موعەڕەز) کاریگەرییەکانی گۆرانی ژینگەیی وەک بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و وشکەساڵی و بەبیابانبوون کە بە توندی کار دەکەنە سەر بەروبۆمی کشتوکاڵی و سەقامگیریی کۆمەڵایەتی. بۆ ئاوڕدانەوەش لەمە، تیمی وڵاتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بە هەماهەنگی لەگەڵ حکومەتی عێراق لە بەسڕە لە ساڵی 2023 یەکەم کۆنفرانسی سەبارەت بە ژینگە رێکخست کە لە ئەنجامدا "جاڕنامەی بەسڕە" ی لێکەوتەوە شانبەشانی پابەندی و دەسپێشخەرییەکانی حکومەتی وەک هەڵمەتی دارچاندن بۆ بەهێزکردنی خۆڕاگریی ژینگەیی عێراق. ئەم هەڵمەتەش بووە مایەی وشیاریی نیشتمانی و نێونەتەوەیی و هەروەها هاوکاری سەبارەت بە پرسە ژینگەییەکان و دامەزراندنی چوارچێوەیەک بۆ پلانی ئایندە سەبارەت بە ژینگە بەگرتنەخۆی "پلانی نیشتمانی" و "هەماهەنگی نیشتمانیی بڕیار لێدراو" دا. مەبەست لە جاڕنامەی بەسڕە بەهێزکردنی توانای دامودەزگایی و تەکنیکی و ئابووری لە عێراق بۆ چارەسەرکردنی گۆڕانی ژینگەیی بە تێکهەڵکێشکردنی ستراتیژی درێژخایەن لەجیاتی ستراتیژی مامناوەند لە پلاندانانی نیشتمانی و ناوخۆییدا.2. پتەوکردنی ئاسایشی ئاو عێراق بەدەست قەیرانی ئاوەوە دەناڵێنێت بەهۆی کەمبوونەوەی بارانبارین و زۆر بەکارهێنانی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات. ئەم کێشانە بەهۆی ناکارامەیی لە بەڕێوەبردنی ئاو و کردارە کشتوکاڵییەکانەوە خراپتر دەبن.ساڵی ڕابردوو عێراق یەکەمین وڵاتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوو کە بەشداری لە پەیماننامەی ئاوی نەتەوە یەکگرتووەکاندا کرد، ئەمەش جەخت لە پابەندبوونی وڵاتەکە دەکاتەوە بۆ بەهێزکردنی هەماهەنگی هەرێمیی و دڵنیابوون لە بەکارهێنانی دادپەروەرانەی ئاو ، کە گرنگە بۆ سەقامگیریی و خۆشگوزەرانیی ناوچەکە.هاوتەریب لەگەڵ ئەم ئامانجە نەتەوەییانەدا ، نووسینگەی هەماهەنگیکاری نیشتەجێ سەرکردایەتی "تیمی کاری ئاو " دەکات کە ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق کۆدەکاتەوە بۆ باشترکردنی بەرێوەبردنی ئاو و بەهێزکردنی بوژانەوەی کشتوکاڵی و باشترکردنی بەردەوامی بەکارهێنانی ئاو.بۆ نموونە، ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەروەردە و زانست و ڕۆشنبیری (یونسکۆ) و ڕێکخراوی خۆراک و کشتوکاڵ (FAO) پێکەوە کاردەکەن بۆ یەکخستنی زانیارییە نەریتیە باوەکان لەگەڵ تەکنەلۆژیای مۆدێرن و باشترکردنی بەکارهێنانی ئاو بۆ کشتوکاڵ، ئەمەش هەنگاوێکی گرنگە بۆ بەهێزکردنی ئاسایشی خۆراکی عێراق.سەبارەت بە ناوچەی شەنگال، دەسپێشخەری ڕێکخراوی یونۆپسی نەتەوە یەکگرتووەکان لەسەر ئەرکی دارایی حکومەتی ئیتالیا لە هەوڵی گۆڕینی بەردەستبوونی ئاوی ناوخۆییە بەگوێرەی پێویستبوونی دابینکردنی ئاوی خاوێن بۆ هەموو عیراقییەکان. بەهەمان شێوەش، لە پارێزگای نەینەواشدا، ڕێکخراوی یونیسێف سیستەمی پاککردنەوەی ئاوی لە خوێ لە 7 گوند داناوە کە بەشێوەیەکی بەرچاو دەبێتە مایەی باشکردنی بارودۆخی ژیان لەو ناوچانەی کە بەرکەوتەی گۆڕانی ژینگەیین. 3. پاراستنی زۆنگاوەکانی وڵاتی نێوان دوو ڕوبارەکە (میزۆپۆتامیا)زۆنگاوەکانی میزۆپۆتامیاسیستەمێکی ژینگەیی بێهاوتا و شوێنێکی کەلەپووریی جیهانیی یونسکۆیە ، بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا و پیسبوون و کردارەکانی بەڕێوەبردنی نابەردەوامی ئاوەوە هەڕەشەیان لەسەرە، کە کاریگەری ژینگەیی و مرۆیی خراپ و سەخت جێدەهێلن .نووسینگەی هەماهەنگیکاری نیشتەجێ هەماهەنگی هەوڵەکانی نێوان ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات بۆ پاراستنی زۆنگاوەکان لە ڕێگەی پەرەپێدانی ستراتیژیەتەکانی ژینگە و پشتیوانیکردنی پڕۆژەکانی دارچاندن و و ئاسانکردنی پلانی خۆگونجاندنی کۆمەڵگا بۆ باشترکردنی بژێوی کۆمەڵگە ناوخۆییەکان.بۆ نموونە، بەرنامەی خۆراکی جیهانی (WFP) پڕۆژەی دارچاندن لە هەریەک لە باشوری عێراق و هەرێمی کوردستان ئەنجام دەدات، ئەمەش لەگەڵ ئامانجی حکومەت بۆ چاندنی پێنج ملیۆن دار تا ساڵی 2029 یەکدەگرێتەوە . ئەم هەوڵانە ڕاستەوخۆ بەشدارن لە ستراتیژی نیشتمانی گۆڕانی کەشوهەوا لە ڕێگەی پلانی خۆگونجاندنی خۆجێیەوە ، لەگەڵ جەختکردنەوە لەسەر ئەو ناوچانەی کە زۆرترین کاریگەریی گۆڕانی کەشوهەوایان لەسەرە. لەمەش زیاتر، نەتەوە یەکگرتووەکان چەندین پێشڤەچوونی لە بواری بەڕێوەبردنی سەرچاوە سروشتیەکاندا هێناوەتە ئاراوە وەک پەیڕەوکردنی ستراتیژی ژینگەیی نیشتمانیی درێژخایەن بۆ بەڕێوەبردنی زەوی و زار کە بۆ کاری کشتوکاڵ و پاراستنی زۆنگاوەکان لەوپەڕی گرینگیدان. شایانی باسە، ئەم دەسپێشخەرییانە بوونە مایەی یارمەتیدان لەسەر هاوسەنگی ئیکۆلۆژی و باشکردنی ژیان و بووژاندنەوەی زۆنگاوەکان بۆ ئەوەی بچنە ناو لیستی شوێنەواری جیهانیی یونیسکۆوە و هەروەها یارمەتیدانی عێراق بۆ پەرەپێدانی "بەشداریی بڕیارلێدراوی نیشتمانی" ی 2025 کە پەیوەستە بە پابەندیی وڵات بە کەمکردنەوەی پیسبوونی ژینگە و خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی ژینگە وەک بەشێک لە ڕێککەوتننامەی پاریس.ئەم هەوڵانەش دەرگایان بۆ زیادبوونی وەبەرهێنان لە وزەی نوێبووەوە دا کردەوە لەگەڵ پەرەدان بە گەشەی ئابووری و کەمکردنەوەی دەرچوونی کاربۆن.4. برەودان بە سیسەتەکانی وزەی نوێبووەوەپشتبەستنی زۆری عێراق بە سووتەمەنییە بەردینیەکان نەک هەر سەقامگیری ئابووری سنووردار دەکات بەڵکو دەبێتە هۆی دەردانی زۆری گەرمیی گاز. ئەم وڵاتە توانایەکی بەرچاوی هەیە بۆ پەرەپێدانی وزەی نوێبووەوە، بەڵام لە ڕاکێشانی وەبەرهێنان و پەرەپێدانی ژێرخانی پێویست ڕووبەڕووی ئاستەنگی دەبێتەوە.بۆ چارەسەرکردنی ئەم کەلێنە، نەتەوە یەکگرتووەکان ئاسانکاری کردووە بۆ پێداچوونەوە و پەسەندکردنی یاسای وزەی نوێبووەوەی عێراق، کە هەنگاوێکی گرنگە بەرەو بەهێزکردنی وەبەرهێنان و گەشەپێدانی وزەی نوێبووەوە. یاسای پوختەکراوی وزەی نوێبووەوەی ژینگەیەکی باشتری بۆ وەبەرهێنانی وزەی نوێبووەوە دروستکردووە.بە هەمان شێوە، دەستپێشخەرییەکی بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ گەشەپێدان (UNDP) پشتیوانی لە گۆڕانی عێراق دەکات لە پشتبەستن بە نەوت لە ڕێگەی پلانە نیشتمانییەکانی خۆگونجاندن - کە هەوڵەکان بۆ کەمکردنەوەی دەردانەکان و ئامادەکاری بۆ کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا دەخاتەڕوو. هەروەها نەتەوە یەکگرتووەکان یارمەتی عێراق دەدات لە پەرەپێدانی بەشداریبوونە سنووەردارە نیشتمانییەکانی بۆ ساڵی 2025، کە پابەندبوونی وڵاتەکەیە بۆ کەمکردنەوەی دەردانەکان و خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی کەشوهەوا وەک بەشێک لە ڕێکەوتننامەی پاریس.ئەم هەوڵانە ڕێگایان کردەوە بۆ زیادکردنی وەبەرهێنان لە وزەی نوێبووەوە و برەودان بە گەشەی ئابووری بەردەوام و کەمکردنەوەی پەنجەمۆری کاربۆنیی وڵات. ئایندەیەکی بەردەوام و و خۆڕاگر بۆ عێراقکاری بەکۆمەڵی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق وڵاتەکەی خستە سەر ڕێڕەوێکی ڕاست بەرەو بەردەوامی ئاوهەوا توانای خۆڕاگڕیی . چوارچێوەی هاریکاری داهاتووی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ گەشەپێدانی بەردەوام (UNSDCF) بۆ ساڵی 2025-2029 هەوڵەکانمان دەخاتەڕوو بۆ یارمەتیدانی عێراق لە کەمکردنەوە و خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی کەشوهەوا و بەڕێوەبردنی سەرچاوە ئاوییەکان بە شێوەیەکی بەردەوام و پاراستنی شوێنەوارە ناوازە ژینگەیی و کەلتوورییەکان. لە کاتێکدا ئێمە دەڕوانینە ئایندە ، نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق هێشتا پابەندە بە پشتیوانیکردنی حکومەت و خەڵکی عێراق بۆ وەدیهێنانی ئایندەیەکی بەردەوام و خۆڕاگر.
1 of 5
چیڕۆک
٠٨ تەمووز ٢٠٢٤
نووسینگەی مافی مرۆڤی یونامی ئاسانکاری بۆ دایەلۆگ دەکات سەبارەت بە گەشەپێدانی ئازادیی ڕادەربڕین لە عێراق
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامی ئاسانکاری بۆ گفتوگۆیەکی یەک ڕۆژە لە سەر “برەودان بە ئازادی ڕادەربڕین لە عێراقدا”کرد. ئەم چالاکییە دەرفەتی ڕەخساند بۆ ڕۆژنامەنووسان و پارێزەران و نوێنەرانی کۆمەڵگەی مەدەنی و بلۆگەرەکان و ئەوانەی لەنێو تۆڕەکۆمەڵایەتییەکاندا کاریگەریان هەیە لەگەڵ نوێنەرانی وەزارەتە پەیوەندیدارەکانی حکومەت (لەوانەش وەزارەتی گەیاندن وەزارەتی ناوخۆ و وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی) و لیژنەی مافی مرۆڤی پەرلەمان وکۆمیسیۆنی ڕاگەیاندن و گەیاندن و ئەندامانی دەسەڵاتی دادوەری تاکو بتوانن گفتوگۆیەکی بنیاتنەر ئەنجام بدەن.
بەشداربووان باسیان لە بەربەستەکانی بەردەم سوودمەندبوونی تەواو لە ئازادی ڕادەربڕین و ئازادی میدیا کرد لە ژینگەی ئۆنلاین و ئۆفلایندا، هەروەها دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەو نیگەرانییانەی کە دەستنیشانکراون، کە بریتین لە چاکسازی یاسایی و دامەزراوەیی لەگەڵ بەرنامەی ڕاوێژکاری بۆ پرۆسەکانی یاسادانان و ڕێکخستن و بەرنامەکانی هۆشیارکردنەوە و پاراستنی کەسانی کاریگەر لەسەر تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان، لەگەڵ جێبەجێکردنی گونجاوی یاساکانی ئێستای عێراق.
ئەم چالاکییە دوایین زنجیرە گفتوگۆی ڕاوێژکارییە سەبارەت بە ئازادی ڕادەربڕین کە لەلایەن نوسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامییەوە ئاسانکاری بۆ کراوە و مەبەست لێی دابینکردنی بنەمایەکە بۆ گفتوگۆی بنیاتنەر لە داهاتوودا.
بەشداربووان باسیان لە بەربەستەکانی بەردەم سوودمەندبوونی تەواو لە ئازادی ڕادەربڕین و ئازادی میدیا کرد لە ژینگەی ئۆنلاین و ئۆفلایندا، هەروەها دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەو نیگەرانییانەی کە دەستنیشانکراون، کە بریتین لە چاکسازی یاسایی و دامەزراوەیی لەگەڵ بەرنامەی ڕاوێژکاری بۆ پرۆسەکانی یاسادانان و ڕێکخستن و بەرنامەکانی هۆشیارکردنەوە و پاراستنی کەسانی کاریگەر لەسەر تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان، لەگەڵ جێبەجێکردنی گونجاوی یاساکانی ئێستای عێراق.
ئەم چالاکییە دوایین زنجیرە گفتوگۆی ڕاوێژکارییە سەبارەت بە ئازادی ڕادەربڕین کە لەلایەن نوسینگەی مافەکانی مرۆڤی یونامییەوە ئاسانکاری بۆ کراوە و مەبەست لێی دابینکردنی بنەمایەکە بۆ گفتوگۆی بنیاتنەر لە داهاتوودا.
1 of 5
چیڕۆک
٠٨ تەمووز ٢٠٢٤
نووسینگەی مافی مرۆڤی یونامی ڕاهێنانێک سەبارەت بە بەشداریی رێکخراوە ناحکومییەکان لەگەڵ میکانیزمی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان ئەنجام دەدات
ئۆفیسی مافەکانی مرۆڤی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاری عێراق (یونامی) وێرک شۆپێکی دوو ڕۆژەی ڕێکخست دەربارەی " بەشداریکردنی ڕێکخراوە ناحکومییەکان لەگەڵ میکانیزمەکانی مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان " بە بەشداریی 33 کەس (9 ژن و 24 پیاو) لە نوێنەرانی ڕێکخراوە ناحکومییەکانی هەولێر و دهۆک و سلێمانی. ئامانجی ڕاهێنانەکە ڕوونکردنەوەیەکی فراوان بوو دەربارەی میکانیزمەکانی مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان و ئاشناکردنی بەشداربووان بوو بە ڕۆڵی ئەکتەرەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە کارکردنی کاریگەرانە لەگەڵ ئەم ئامرازانە، ئەمەش بەمەبەستی جێبەجێکردنی پابەندیەکانی دەوڵەت تایبەت بە مافەکانی مرۆڤ و ئەو ڕاسپاردانەی کە لە ڕێگەی ئەم میکانیزمانەوە بۆ دەوڵەت دەرکراون.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٦ تەمووز ٢٠٢٤
سویسرا بە بەخشینی یەک ملیۆن دۆلار پاڵپشتی بۆ ئاوارەکانی عێراق بەهێزتر دەکات
بەشداریکردنی سویسرا بە تایبەتی دەبێتە هۆی ئەوەی کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران بتوانێت چالاکییەکانی خۆی بۆ دابینکردنی پاراستنی سەرەکی بپارێزێت – لەوانەش تۆمارکردن و هاوکاری یاسایی – لە هەمان کاتدا سیستەمی نیشتمانی بەهێز دەکات کە پشتگیری پەنابەران دەکات بە هاوتای هاووڵاتیانی عێراق. هەروەها پشتگیری لە هەوڵەکانی کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران دەکات بۆ چارەسەرکردنی ئەو پێداویستیانەی کە ماونەتەوە بۆ بەڵگەنامە مەدەنییەکان لە نێوان عێراقییە ئاوارە لاوازەکاندا. لە ساڵی ٢٠١٩ەوە، بە هاوبەشی لەگەڵ حکومەتی عێراق، کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران یارمەتی زیاتر لە ٢٠٠ هەزار عێراقی داوە بۆ بەدەستهێنانی بەڵگەنامەی گرنگ بۆ ئەوەی بتوانن دەستیان بە زۆربەی مافە سەرەتاییەکانیان بگات. جەنابی ئیمیلیا جۆرجیڤا، باڵیۆزی سویسرا لە عێراق کە بنکەکەی لە ئوردنی پایتەختی عەمانە، وتی "سویسرا تایبەتە بە پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و پاڵپشتیکردنی کۆمەڵگا زیانلێکەوتووەکانی ململانێ لە عێراق. لە ڕێگەی هاوبەشیمان لەگەڵ کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران، هەوڵدەدەین بۆ بەهێزکردنی پەنابەران و بەدەستهێنانی چارەسەری بەردەوام بۆ دانیشتوانی ئاوارە".زۆرینەی ئاوارەکان لە عێراق خەڵکی سوریان کە لە هەرێمی کوردستان نیشتەجێن. زۆربەیان لە ئێستاوە دەستیان بە خوێندنی کوالیتی و خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی گشتی گەیشتوە، هەروەها دەرفەتیان هەیە بۆ پەرەپێدانی بژێوی ژیانیان. بە شێوەیەکی سەرەکی لە کەرتی نافەرمیدا. دەسەڵاتدارانی عێراق پابەندبوونێکی بەهێزیان نیشانداوە بۆ وەرگرتنی بەرپرسیارێتی زیاتر بەرامبەر بە پەنابەرانی سوریا و پەنابەرانی دیکە، لەگەڵ ئەوەشدا بەردەوامی پاڵپشتیی خێرخوازان زۆر گرنگە بۆ دڵنیابوون لە بەهێزکردنی پێکهاتە نیشتمانییەکان و توانای خزمەتکردنی پەنابەران و ئاوارەکان.پاولین فرێنو، نوێنەری کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران بە وەکالەت لە عێراق وتی: "هاوبەشیی لەگەڵ سویسرا ڕۆڵی سەرەکی هەبووە لە یارمەتیدانی کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران بۆ پشتگیریکردنی چارەسەرە درێژخایەنەکان بۆ ئاوارەکان لە عێراق لەڕێگەی زیاتر تواناسازیی دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان بۆ گەیاندنی ناسنامەی نیشتمانی." " کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران پابەندبوونی بەردەوامی سویسرا بە پاراستنی نێودەوڵەتی بەرز دەنرخێنێت، کە تا ئێستاش وەک بەشێکی دانەبڕاو لە چارەسەرەکانی ئاوارەبوون لە عێراقدا وەک ئەولەویەتێک دەمێنێتەوە."سویسرا وەک یەکێک لە هاوبەشە سەرەکییە حکومییەکانی کۆمیساریای باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران دەمێنێتەوە، چ لە ئاستی جیهانی و چ لە عێراق. پشتگیرییە نەرم و دیاریکراوەکانی سویسرا دڵنیای داوە لەوەی کە سەرچاوەی گرنگ بۆ زۆرترین پێداویستییەکان لەبەردەستدایە، هەروەها بۆ یارمەتیدانی بنیاتنانی توانای دەسەڵاتداران و بەهێزکردنی خزمەتگوزارییە گشتیەکان بۆ ئاسانکاری بۆ بەشداریکردنی پەنابەران.عێراق بە بەخشندەیی میوانداری نزیکەی ٣٠٠ هەزار پەنابەر دەکات. لە کاتێکدا زۆرینەیان لەناو شار و گوند و شارەکاندا هاوشانی پێکهاتە عێراقییەکان نیشتەجێن، نزیکەی لەسەدا ٣٢یان لە ٩ کەمپی پەنابەران لە هەرێمی کوردستانی عێراق نیشتەجێن. پەنابەران ئاسۆی گەڕانەوەیان بۆ وڵاتەکەیان سنووردارە بەهۆی بەردەوامی نائەمنی و پێشێلکاری و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ و یاسای مرۆیی و بەمجۆرە پێویستیان بە پشتیوانی بەردەوام هەیە بۆ ئەوەی ببنە ئەندامی پشت بەخۆبەستن و چالاکانەی کۆمەڵگاکانیان. هەروەها زیاتر لە یەک ملیۆن ئاوارە لە عێراقی ماونەتەوە لەگەڵ نزیکەی ١٥٠ هەزار کەس لە ٢١ کەمپی ئاوارەکان لە هەرێمی کوردستان دەژین. ئێمە بەردەوام دەبین لە کارکردن لەگەڵ دەسەڵاتداران بۆ دۆزینەوەی چارەسەری بەڕێز و بەردەوام بۆیان، لەوانە گەڕانەوەی سەلامەت و ئارەزومەندانە بۆ ناوچەکانیان، يان گواستنەوە بۆ ناوچەکانی دیکەی ناو وڵات، و يان گشتگیری ناوخۆیی.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
١٥ تەمووز ٢٠٢٤
سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بەڕێز موحەمەد ئەلحەسەنی سەڵتەنەی عومانی وەك نوێنەری تایبەتی خۆی بۆ عیراق و سەرۆکی نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ هاریکاریی عیراق (یونامی) دامەزراند
بەڕێز ئەلحەسەن ئەزموونێکی فراوانی دیپلۆماسی دەهێنێتە ئەو پۆستە کە زیاتر لە سی ساڵ ئەزموونی کارکردنی هەیە لە بوارەکانی دیپلۆماسییەتی خۆپارێزی و بنیاتنانی ئاشتی و گەشەپێدان. لەم دواییانەدا، وەك نوێنەری هەمیشەیی سەڵتەنەی عومان لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرك (لە ساڵی ٢٠١٩ەوە) کاری کردووە. پێش ئەوەش ئەرکی جۆراوجۆری لە وەزارەتی دەرەوە لە مەسقەت هەبووە، لەوانەش جێگری وەزیری کاروباری دیپلۆماسی بە وەکالەت (٢٠١٦)، سەرۆکی دیوان (٢٠١٥) و بەرپرسی نووسینگەی وەزیر(٢٠١٢). لە پۆستە جیاوازەکانی لە ئاستی باڵادا، بەڕێز ئەلحەسەن وەك باڵیۆزی نائاسایی و دەسەڵاتی ڕەهای سەڵتەنەی عومان لە فیدراسیۆنی ڕووسیا و هاوکات وەك باڵیۆزی نانیشتەجێ لە بیلاڕووس و ئۆکرانیا و ئەرمینیا و مۆڵدۆڤا کاری کردووە. هەروەها بەڕێز ئەلحەسەن پێشتر پۆستی جێگری نوێنەری هەمیشەیی سەڵتەنەی عومان لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرك وەرگرتووە. پێش ئەمەش جێگری نوێنەری هەمیشەیی سەڵتەنەی عومان بووە لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە جنێڤ. بەڕێز ئەلحەسەن خاوەنی بڕوانامەی بەکالۆریۆسە لە زانستە سیاسییەکان لە زانکۆی واشنتۆن لە سیاتڵ لە ئەمریکا و بڕوانامەی ماستەر لە زانستی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لە زانکۆی سانت جۆن لە نیویۆرك لە ئەمریکا و بڕوانامەی دکتۆرای لە بواری ئابووری لە زانکۆی حکومی مۆسکۆ بۆ ئابووری و ئامار و زانیاری (MESI) لە مۆسکۆ لە ڕووسیا وەرگرتووە. زمانی عەرەبی و ئینگلیزی و نەرویجی و ڕووسی دەزانێت. نیویۆرك، ١٥ی تەمووزی ٢٠٢٤
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٢٦ حوزەیران ٢٠٢٤
یونامی دەستخۆشی لە ڕاگەیاندنی ڕۆژی هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان دەکات
یونامی ئامادەیی خۆی دووپات دەکاتەوە بۆ کارکردن لەگەڵ کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و سەرجەم دامودەزگا پەیوەندیدارەکانی تر، وەك لە بڕیاری ژمارە 2732ی ساڵی 2024ی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکاندا هاتووە، بۆ دەستەبەرکردنی هەڵبژاردنێکی گشتگیر و ئازاد و دادپەروەرانە، بە بەشداریی تەواوی ژنان و سەرجەم پێکهاتەکانی دیکەی کۆمەڵگای هەرێمی کوردستان.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٠٦ حوزەیران ٢٠٢٤
دەروازەیەک بۆ بەهرەی عێراقی لە کەرتی کشتوکاڵدا
بەڕێز قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم، ڕایگەیاند: "پیشەسازی خۆراکی کشتوکاڵی توانایەکی بێئەندازەی هەیە بۆ گەشەی ئابووری و گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی کوردستان. لە ڕێگەی هاوبەشیمان لەگەڵ بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەرەپێدان و ئاژانسی ئەمریکى بۆ گەشەپێدانی نێودەوڵەتی، هەنگاوێکی گرنگمان ناوە بەرەو بەکارهێنانی تواناکانی ئەم ئافەرەتانە، لە ڕێگەی ئامادەكردنیان بە کارامەیی و لێهاتوویی پێویست بۆ گەشەکردن لەم کەرتەدا".بەشداربووان لە 9 شوێنی سەرانسەری هەرێمی کوردستان کە بریتین لە هەولێر، سلێمانی، دهۆک، هەڵەبجە، گەرمیان، سۆران، ڕاپەڕین، زاخۆ، و ئاکرێ، ڕاهێنانیان پێکرا لەسەر ئامادەکردنی بەرهەمی کشتوکاڵی جۆراوجۆر، ستراتیژییەکانی بە بازاڕکردن، و لێهاتوویی کارگێڕی کە بەپێی پێداویستییە تایبەتەکانی هەر شوێنێکدا بگونجێت." بەڕێز ئاوكی لوتسما، نوێنەری نیشتەجێی بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەرەپێدان لە عێراقگوتى: "ئەم هاوکارییە نموونەی پابەندبوونمانە بۆ پشتیوانیکردن لە گەشەپێدانی گشتگیر و بەردەوام لە عێراقدا. لەرێگەی وەبەرهێنان لە هێز و توانای بەکارنەهێنراوی ئافرەتانی عێراق، ئێمە نەک تەنها پەروەردەی بەهێزکردنی ئابووری دادپەروەرانە دەکەین، بەڵکو بەشداری لە پێشکەوتنی گشتی کەرتی کشتوکاڵ لە هەرێمی کوردستانی عێراق دەکەین. ئەمەش بەبێ بەشداری بەخشندەی هاوبەشە چەسپاوەکەمان، لە ئاژانسی ئەمریکى بۆ گەشەپێدانی نێودەوڵەتی، نەدەکرا".خاتوو ئەلیس جێنسن، بەڕێوەبەری نێردەی ئاژانسی ئەمریکى بۆ گەشەپێدانی نێودەوڵەتیلە عێراق، گوتی "تەواوکردنی سەرکەوتووانەی ئەم ڕاهێنانە جەخت لەسەر گرنگی هاوبەشی لە هاندانی گۆڕانکاری ئەرێنی دەکات. بە پێکەوە کارکردن دەتوانین دەرفەت بۆ هەموو عێراقیەک دروست بکەین بۆ ئەوەی ڕۆڵێکی گۆڕانکاری ببینێت لە پیشەسازی خۆراکی کشتوکاڵیدا و لە کۆتاییدا بەشداری بکات لە ئاسایشی خۆراک و خۆشگوزەرانی ئابووری لە عێراقدا".ئەم بەرنامەیە جەختی لەسەر بەرهەمهێنانی بەرهەمی خۆراکی جۆراوجۆر دەكات، کە لکێنراوە بە خواستی بازاڕی ناوخۆ، ڕەنگدانەوەی ڕێبازێکی گشتگیرە بۆ بەهێزکردنی پیشەسازی خۆراکی کشتوکاڵی. بەشداربووان لەسەر کارامەیی جۆراوجۆر ڕاهێنران، لەوانە ترشیاتکردنی زەیتون و سەوزەوات، دروستکردنی مرەبا و سۆس، ئامادەکردنی شیرینی سروشتی، بەرهەمهێنانی سرکە و شەربەت، دروستکردنی دۆشاوی تەماتە، وشککردنەوەی سەوزە و میوە، وچۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ بەرهەمە بەستووەکان.لە ڕێگەی ئەم ڕاهێنانەوە، حکومەتی هەرێمی كوردستان و بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەرەپێدان و ئاژانسی ئەمریکى بۆ گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ئامانجیان ئەوەیە کە دەرچووانی ئەمڕۆ نەک تەنها بچنە ناو پیشەسازی خۆراکی کشتوکاڵییەوە، بەڵکو بتوانن بزنسی خۆیان دابمەزرێنن، بەمەش بتوانن بژێویژیانی خۆیان بە شێوەكی بەردەوام پەیدا بكەن و هەروەهابەشداری بکەن لە گەشەی ئابووری عێراقدا.
1 of 5
لێدوانی ڕۆژنامەوانی
٢٢ ئایار ٢٠٢٤
وەزارەتی پەروەرد، یەکێتی ئەوروپا، یونسکۆ و یونیسێف دەستپێکی پرۆژهی ئای-تهعلیم (فێركردن) - پەروەردەی جۆریی دادپەروەرانە لە عێراقدا ڕادەگەیەنن.
وەزارەتی پەروەردە، یەکێتی ئەوروپا، یونسکۆ و یونیسێف دەستپێکی بەرنامەی پەروەردەی جۆریی دادپەروەرانەی ئای-تهعلیم ڕادەگەیەنن. ئەم بەرنامەیە توانای وەزارەتی پەروەردە بتەوتر دەکات و دەگاتە زیاتر لە ١٠٠ هەزار مامۆستا و ٣٠ هەزار قوتابخانە.بە وتەی بەڕێز ئیبراهیم ئەلجبوری، وەزیری پەروەردە "ئێمە هەوڵەکانی هاوبەشەکانمان لە یەکێتی ئەوروپا، یونسکۆ و یونیسێف لە دڵنیابوون لەوەی، کە هەموو فێرخوازان لە عێراق دەستیان بە پەروەردەیەکی جۆری بگات بەرز دەنرخێنین" . "ئەم پرۆگرامە پەروەردەییە پاڵپشتیی وەزارەت بۆ پێشخستنی خوێندنێکی جۆری دەکات تا بگاتە زیاتر لە ١٠ ملیۆن خوێندکار و قوتابی."بە وتەی بەڕێز تۆماس سیلەر باڵیۆزی یەکێتی ئەوروپا لە کۆماری عێراق "ئای-تهعلیم زیاترە لە تەنها بەرنامەیەکی پەروەردەییە؛ وەبەرهێنانێکە بۆ داهاتووی عێراق. بە بەکارهێنانی داتاکان، بەهێزترکردنی کۆمەڵگاکان، پشتگیریکردنی پەروەردەکاران، ئێمە بناغەیەک بۆ ئەزموونێکی فێرکاریی دادپەروەرانەتر و کاریگەرتر بۆ هەموو خوێندکارانی عێراقی دادەمەزرێنین." ههروهها وتی "ئێمە زۆر خۆشحاڵین بە ڕاگەیاندنی دەستپێکردنی ئای-تهعلیم وەکو پرۆگرامێکی پەروەردەیی پێشکەوتوو، کە بۆ برەودان بە فێرخوازان و پەروەردەکاران لە عێراق داڕێژراوە. ئەم بەرنامەیە لەسەر چوار پایەی سەرەکی بونیادنراوە: بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا بۆ بڕیاردان لەسەر بنەمای داتا، دروستکردنی پەیوەندیی قوتابخانە و کۆمەڵگا، ئامادهكردنی مامۆستایان بۆ سەرکەوتن و بەهێزکردنی بەشداریکردنی کۆمەڵگەی مەدەنی لە ڕێگەی ئای-تهعلیم، ئامانجمانە، کە توانای تەواوی سیستەمی پەروەردە لە عێراق چالاك بكهین و نەوەکانی داهاتوو بەهێزتر و گەشەکردوو بکەین".ئەم بەرنامە هاوبەشە پەروەردەییەی یەکێتی ئەوروپا و یونسکۆ و یونیسێف، بە دانانی نەخشەڕێگا و پلاندانان و بەڕێوەبردن، بهرێوهبردن لەسەر ئاستی وەزارەت بەهێزتر دەکات؛ توانای قوتابخانەکان بۆ پێشکەشکردنی پەروەردەیەکی جۆریی ئاست بهرز و گشتگیر فەرهەمدەکات؛ توانای مامۆستایان بۆ فێرکردن و فێربوونی جۆری دروستدەکات، هەروەها بەشداریکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە سیستەمی پەروەردەدا چالاکدەکات.بە وتەی پاولۆ فۆنتانی، نوێنەری یونسکۆ لە عێراق: "لەگەڵ باشتربوونی دەستڕاگەیشتن بە خوێندن، عێراق پێویستی بە وەبەرهێنان هەیە لە باشترکردنی جۆرێتیی وانەوتنەوە و فێربوون بە ڕێنمایی پلاندانانی پەروەردەیی لەسەر بنەمای بەڵگە، پەرەپێدانی پیشەیی بەردەوام و پاڵپشتیکردنی مامۆستایان و یەکخستنی تەکنەلۆژیای پەروەردەیی" . "یونسکۆ پابەندە بە پشتیوانیکردن لە جێبەجێکردنی سەرتاسەری سیستەمی زانیاری بەڕێوەبردنی پەروەردە، جێبەجێکردنی پلانی پەرەپێدانی تواناکانی وەزارەت و ڕاهێنانی مامۆستایان بە هاوبەشی لەگەڵ حکومەت و هاوبەشەکانی پەرەپێدان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجانەی، کە لە ستراتیژیی نیشتمانی پەروەردەیی عێراق ٢٠٢٢-٢٠٣١ دا هاتووە"هەوڵە هاوبەشەکان جەخت لەسەر پابەندبوون بۆ دڵنیابوون لە خوێندنی جۆریی باش و گشتگیر و یەکسان بۆ هەموو خوێندکاران دەکەنەوە، بەتایبەتی ئەوانەی، کە زۆرترین زیانیان لە سەرانسەری عێراقدا بەرکەوتووە. لە ناوجهرگهی ئەم دەستپێشخەرییەدا جێبەجێکردنی پرۆگرامی داهێنەرانە، پهروهردهی جۆریی باش و دادپەروەرانە لە عێراق، باشترکردنی فێرکردن و فێربوون و باشتر كردنی بەڕێوەبردنی پەروەردەیی (ئای- تهعلیم).بە وتەی ساندرا لەتووف نوێنەری یونیسێف لە عێراق "لە کاتێکدا عێراق لە وەڵامدانەوەی مرۆییەوە هەنگاودەنێت بۆ گەشەپێدانی درێژخایەن، بەهێزکردنی سیستەمی پەروەردە هەرگیز لەوە گرنگتر نەبووە". "وەبەرهێنان لە پەروەردەی جۆریی گشگیری دادپەروەرانە دەبێتە هۆی خێراکردنی پێشکەوتن بەرەو ئامانجی چوارەم لە ئامانجی گەشەپێدانی بەردەوام و داهاتوویەکی گەش بۆ هەموو منداڵێک لە عێراق فەراهەم دەکات." ###کۆتایی
1 of 5
نوێترين سهرچاوهكان
1 / 11
سەرچاوەکان
٢١ تشرینی دووەم ٢٠٢٣
سەرچاوەکان
٢٨ شوبات ٢٠٢٣
سەرچاوەکان
٣١ تشرینی یەکەم ٢٠٢٢
1 / 11